Νεοελληνική Γλώσσα Γ´ Λυκείου: Ερήμην του βιβλίου και των βιβλιοθηκών; (Κριτήριο αξιολόγησης)
Α. ΚΕΙΜΕΝΟ: ΕΡΗΜΗΝ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ;
Έναρξη του 2006. Αρχές του 21ου αιώνα. Ποιότητα παιδείας και αναβάθμιση της πολιτιστικής στάθμης της χώρας, τα ζητούμενα. Μπορεί κανείς να σκεφθεί, να μιλήσει, να ξεκινήσει κάτι σωστό και αποτελεσματικό γι’ αυτά ερήμην τού βιβλίου και ερήμην των βιβλιοθηκών;
Μιλάω συχνά με γονείς, εκπαιδευτικούς, συγγραφείς, εκδότες, φοιτητές, εκπροσώπους φορέων, με απλούς ανθρώπους, μιλάω μαζί τους για το βιβλίο, μιλάω για βιβλιοθήκες. Πρόσφατα στις πρωτοβουλίες της Στοάς τού Βιβλίου μιλήσαμε για πολλά που αφορούν στο βιβλίο στην Ελλάδα. Αποτέλεσμα: Απογοήτευση έως κατάθλιψη. Όλα δείχνουν σαν να μη μας ενδιαφέρει το μέλλον του βιβλίου στην Ελλάδα, σαν να μη μας νοιάζει αν δεν έχουμε σχολικές βιβλιοθήκες, όσες και όπως τις χρειαζόμαστε. Απόδειξη περίτρανη: η παρατεταμένη αχρηστία της Εθνικής Βιβλιοθήκης, η ανυπαρξία Εθνικής Βιβλιοθήκης στην Ελλάδα! (Ας ελπίσουμε ότι ο ρέκτης πανεπιστημιακός καθηγητής και ακαδημαϊκός κ. Αθαν. Φωκάς θα έχει την απαιτούμενη συμπαράσταση, ώστε να λύσει το μείζον πρόβλημα της ανέγερσης νέου κτηρίου και της αξιοπρεπούς επαναλειτουργίας του παραδοσιακού κτηρίου).
Να προσθέσω και άλλη ενδεικτική εστία αδιαφορίας έως περιφρόνησης του βιβλίου; H κρατική μας Τηλεόραση. Αποζεί κυρίως από τα χρήματα του Έλληνα πολίτη και δεν θεωρεί υποχρέωσή της – στον βωμό της θεαματικότητας – να ενισχύσει το βιβλίο ως μέσο πολιτισμού και Παιδείας, επειδή οι αποφάσεις λαμβάνονται, προφανώς, βάσει οικονομικών κριτηρίων! Το μόνο που φιλοξενεί είναι οι (αδρά πληρωνόμενες) ελάχιστες διαφημίσεις για βιβλία και – ευτυχώς – μια εκπομπή για το βιβλίο στην ET 3 από τον καταξιωμένο συγγραφέα Βασίλη Βασιλικό, εκπομπή που μάλλον αποτελεί «άλλοθι» (στάχτη στα μάτια…) για ενοχές που πρέπει να έχουν οι Διοικήσεις της EPT από την ανεξήγητη αποστροφή τους προς το βιβλίο.
Ανάλογες ενοχές πρέπει να αισθάνονται και οι εκάστοτε υπουργοί Παιδείας και υπουργοί Πολιτισμού για τη στάση τους απέναντι στο βιβλίο. Βεβαίως υπάρχει το EKEBI και βεβαίως υπάρχει ένας μικρός αριθμός (υπολειτουργουσών) σχολικών βιβλιοθηκών και λίγων καλών δημόσιων και ιδιωτικών βιβλιοθηκών. Υπάρχουν και κάνουν αβοήθητες ό,τι μπορούν, αποτελώντας με τη σειρά τους το «άλλοθι» της εκάστοτε ηγεσίας των δύο Υπουργείων. Ποιοι, με ποιες προϋποθέσεις, τι γνώσεις, τι στόχους και τι προϋπολογισμούς αγοράζουν βιβλία – αν και όσα και όποια αγοράζουν τα δύο Υπουργεία; Και το κυριότερο: πόσο βοηθούν στο να ετοιμαστούν οι αυριανοί αναγνώστες, που είναι κύρια ευθύνη τους από κοινού με το σχολείο, τον δάσκαλο, τους γονείς, τους εκδότες, τα MME, τους υπεύθυνους φορείς της κοινωνίας μας;
Σ’ αυτόν τον τόπο μιλάμε για Παιδεία και Πολιτισμό ερήμην τού βιβλίου και των βιβλιοθηκών. Δηλαδή, εν κενώ. Φτάσαμε – σε ξέσπασμα απαιδευσίας και καλλιεργούμενης υστερίας – να αποτελούν εκδοτικό γεγονός και μέγα ανάγνωσμα τα φληναφήματα του Χάρυ Πόττερ! Φτάσαμε να μεταφράσουμε(!) τον Παπαδιαμάντη και τον Ροΐδη για να τους καταλάβουν οι μαθητές (εφόσον, βέβαια, θελήσουν να τους διαβάσουν). Πέρα από τα σχολικά βιβλία, στο μεγαλύτερο ποσοστό τα παιδιά μας δεν έχουν μάθει να διαβάζουν άλλα βιβλία. Αυτή είναι η πραγματική αλήθεια. Δεν έχουμε – με ευθύνη όλων μας – εμπνεύσει στα παιδιά μας την αναζήτηση, την απόλαυση και την εντρύφηση στο βιβλίο. Το σύστημα της Παιδείας μας, από το Δημοτικό έως και το Πανεπιστήμιο, τους έχει εκπαιδεύσει ως «homines unius libri» (άνθρωποι του ενός βιβλίου). Τους έχει εθίσει και βολέψει στην ανάγνωση ενός και μοναδικού βιβλίου για καθετί που διδάσκονται. Για βιβλιοθήκες, ούτε λόγος. Πόσα Ελληνόπουλα στη δημόσια εκπαίδευση έχουν την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν σχολικές βιβλιοθήκες; Που σημαίνει, σε πόσα δημόσια σχολεία υπάρχουν κατάλληλες, οργανωμένες και λειτουργoύσες σχολικές βιβλιοθήκες, ώστε να μελετούν από μόνοι τους σ’ αυτές οι μαθητές, καθοδηγούμενοι από τους δασκάλους τους; Σε ελάχιστα. Φυσικά – και ευτυχώς – υπάρχουν εξαιρέσεις, για να επιβεβαιώσουν τον κανόνα. Να γιατί – μαζί και με άλλους παράγοντες – τα Φιλανδόπουλα «προκόπτουν εν παιδεία» ερχόμενα πρώτα σε πανευρωπαϊκές εξετάσεις, ενώ τα παιδιά της χώρας όπου γεννήθηκε, άκμασε και αναδείχθηκε η Παιδεία ως αξία του ανθρώπου, της ανθρωπιάς και του ανθρωπισμού, τα Ελληνόπουλα υστερούν σε απόδοση, γιατί «προκόπτουν εν τηλοψία», εν Κόμικς, εν Χάρυ Πόττερ, δηλαδή εν αφασία!
Επείγει να ανασκουμπωθούμε όλοι, με πρώτους τους Υπουργούς Παιδείας και Πολιτισμού, με πρώτους τους εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων (στην Ανώτατη Εκπαίδευση λ.χ. έχουμε ευθύνη και εμείς οι Πανεπιστημιακοί για την υιοθέτηση της «παιδείας του ενός βιβλίου» με το ένα και μοναδικό σύγγραμμα), με τους γονείς μπροστάρηδες επίσης και ευαισθητοποιημένους, με τους μαθητές και τους νέους γενικότερα προειδοποιημένους, με τα MME να συναισθανθούν τις ευθύνες τους, με τον εφησυχασμένο πολίτη να αντιληφθεί το πρόβλημα, να ξεσηκωθεί και να απαιτήσει να αλλάξει αυτή η κατάσταση. Επείγει να κινηθούμε όλοι μας υπέρ του βιβλίου και της δημιουργίας και λειτουργίας βιβλιοθηκών και, πάνω από όλα, υπέρ της φιλαναγνωσίας ως μοχλού Παιδείας, αλλιώς θα οδηγούμεθα μαθηματικώς σε καταστάσεις παχυλής απαιδευσίας, πασπαλισμένης με την άχνη και χρυσωμένης με το χάπι της υψηλής δήθεν τεχνολογίας των ηλεκτρονικών υπολογιστών, τρομάρα μας!…
Γ. Μπαμπινιώτης, Το ΒΗΜΑ, 08/01/2006
Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το κείμενο σε μία παράγραφο 100 – 120 λέξεων.
[Μονάδες 25]
Β1. α) «Φτάσαμε – σε ξέσπασμα απαιδευσίας και καλλιεργούμενης υστερίας – να αποτελούν εκδοτικό γεγονός και μέγα ανάγνωσμα τα φληναφήματα του Χάρυ Πόττερ!». Να σχολιάσετε την άποψη του συγγραφέα σε μία παράγραφο 60 – 80 λέξεων.
[Μονάδες 10]
β) Να εντοπίσετε τους τρόπους με τους οποίους αναπτύσσεται η πέμπτη παράγραφος του κειμένου.
[Μονάδες 5]
Β2. Ποιο ρηματικό πρόσωπο κυριαρχεί στην τελευταία παράγραφο του κειμένου; Πού αποσκοπεί η χρήση του;
[Μονάδες 5]
Β3. «άλλοθι», «προκόπτουν εν παιδεία», «προκόπτουν εν τηλοψία», «παιδείας του ενός βιβλίου». Να δικαιολογήσετε τη χρήση των εισαγωγικών στις παραπάνω φράσεις του κειμένου.
[Μονάδες 5]
Β4. Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: περίτρανη, ρέκτης, φληναφήματα, εντρύφηση, άκμασε.
[Μονάδες 5]
Β5. Να σχολιάσετε το είδος και το ρόλο των ερωτήσεων της τέταρτης παραγράφου του κειμένου.
[Μονάδες 5]
Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα του Βιβλίου ο δήμος σας διοργανώνει μια σειρά εκδηλώσεων με θέμα το βιβλίο και τους νέους. Ως πρόεδρος του δεκαπενταμελούς συμβουλίου καλείστε να γράψετε μια εισήγηση, στην οποία θα εκθέτετε τις ωφέλειες του βιβλίου και τις προϋποθέσεις που πρέπει να δημιουργηθούν για την αύξηση της αναγνωσιμότητας των νέων. (500-600 λέξεις)
[Μονάδες 40]
