Του Νίκου Τσούλια
Ο Υπουργός Παιδείας είπε πολλά στοιχεία θεωρητικολογίας και μικροκομματικής ωραιοπλασίας και επίσης δεν είπε πολλά και βασικά στοιχεία για τη σημερινή εκπαιδευτική κατάσταση ούτε για το εν τοις πράγμασι αυριανό μέλλον των σχολείων. Επανάλαβε γνωστές εξαγγελίες και δήθεν καινοτομίες, που επαναλαμβάνονται σχεδόν καθημερινά εδώ και ενάμιση περίπου χρόνο και που έναν και μοναδικό στόχο έχουν, να μετατοπίσουν τη συζήτηση των εκπαιδευτικών πραγμάτων από το «είναι» στο «φαίνεσθαι», από την απτή γκρίζα πραγματικότητα στη φωτεινή επικοινωνιακή προπαγάνδα. Τα χωριά Ποτέμκιν ποτέ δεν έλειψαν στην εκπαιδευτική πολιτική˙ απλώς τώρα γνωρίζουν μεγαλύτερες δόξες…
Δεν ειπώθηκε τίποτα το συγκεκριμένο. Παρουσιάστηκε μια έκθεση ιδεών καλών προθέσεων σε μια εκπαιδευτική πραγματικότητα, που είναι σε πλήρη σύγκρουση με τις εξαγγελίες. Οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί βιώνουν ούτως ή άλλως αυτή την πραγματικότητα ανεξάρτητα από το γεγονός ότι ο Υπουργός Παιδείας ασκείται σε βερμπαλισμούς και σε σχεδιασμούς επί χάρτου. Το γεγονός ότι εδώ και ενάμιση χρόνο λέγονται και ξαναλέγονται κάθε ημέρα τα ίδια είναι για να καλύπτεται η γκρίζα εικόνα των σχολείων από την «φωτεινή ακτινοβολία» των μεγαλόσχημων εξαγγελιών. Όλο το προηγούμενο διάστημα η μοναδική ασχολία στο δημιουργικό μέρος του Υπουργείου ήταν η επιμελής και άρτια επικοινωνιακή πολιτική, η παρουσίαση ενός δήθεν θετικού έργου, όταν η μοναδική εφαρμοζόμενη πολιτική ήταν η συρρίκνωση της σχολικής ζωής.
Ο Υπουργός δεν είπε τίποτα – σαν να ζει σε άλλη χώρα – για την συνολική απαξίωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος λόγω της εφαρμογής των τριών διαδοχικών μνημονίων, για τη συρρίκνωση σημαντικών εκπαιδευτικών λειτουργιών λόγω έλλειψης οικονομικών πόρων, για το επερχόμενο νέο κλείσιμο σχολικών μονάδων, για τον σχεδιαζόμενο (από τον ίδιο…) ακρωτηριασμό του λυκείου, για την υποβάθμιση της τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης και της ειδικής αγωγής, για τις συμφωνίες που έχουν κάνει με τους δανειστές, για τις όλο και πιο έντονες ανατροπές των κατακτημένων εδώ και δεκαετίες εργασιακών σχέσεων των εκπαιδευτικών και για τις πολλαπλές ανασφάλειες και αβεβαιότητες του εκπαιδευτικού κλάδου.
Για μια άλλη φορά, όπως και επί του προκάτοχου του, επιχειρείται να εμφανιστεί μια περιοριστική αντιεκπαιδευτική πολιτική ως σχέδιο μεταρρύθμισης και καινοτομίας χρησιμοποιώντας ένα φαντασιακό, ρητορικό και εν πολλοίς μεταλλαγμένο λεξιλόγιο. Θα ήταν βέβαια και ένα πολιτικό και ιδεολογικό παράδοξο να είχαμε ως πραγματικότητα τη μαγική ωραιοπλαστική εικόνα που θέλησε να παρουσιάσει ο Υπουργός. Δηλαδή, ενώ το σύνολο της πολιτικής της συγκυβέρνησης ΣΥ.ΡΙΖ.Α. – ΑΝ.ΕΛ. είναι πλήρως και ολοκληρωτικά αντικοινωνικό σε κάθε επιμέρους πεδίο έκφρασής της – λόγω των περιορισμών των μνημονίων και της σκληρής ταξικής και νεοφιλελεύθερης πολιτικής –, στην εκπαίδευση να βασιλεύει η φωτεινότητα μιας δήθεν προοδευτικής και δημοκρατικής πολιτικής.
Είναι γνωστή η μέθοδος στην ιστορία της εκπαίδευσης˙ όσο πιο φτωχή είναι η πραγματική εικόνα των σχολείων, τόσο πιο πλούσια είναι τα λόγια των σχεδιαστών της εκπαιδευτικής πολιτικής. Αντίθετα, όσες φορές έγινε εκπαιδευτική μεταρρύθμιση ήταν τα έργα που μιλούσαν μόνα τους και κανένας βερμπαλισμός δεν εμφανιζόταν στο στόμα των αρμόδιων πολιτικών παραγόντων. Σήμερα, και τι δεν ισχυρίστηκε Υπουργός Παιδείας, «ότι αφήνουμε πίσω μας το σχολείο της κρίσης, ότι χρειάζεται και μία συζήτηση με την κοινωνία, για να αρχίζουν να αλλάζουν νοοτροπίες και παθογένειες που διαμορφώθηκαν εδώ και δεκαετίες και οι οποίες υπονομεύουν την ουσιαστική λειτουργία των εκπαιδευτικών μας θεσμών και ότι τα μέτρα που εφαρμόζονται ήδη αλλά και αυτά που σχεδιάζονται, εμπνέονται από το όραμα για ένα σχολείο ποιότητας, ισότητας, δημοκρατίας και ανθρωπισμού». Ποιος μπορεί να έχει αντίρρηση σε μια τόσο εξιδανικευμένη προσέγγιση, αλλά και τι σημαίνει αυτή εν τοις πράγμασι;
Είναι επίσης πολύ γνωστό ότι κάθε πολιτική ηγεσία δίνει το πραγματικό της στίγμα από τον πρώτο χρόνο της διακυβέρνησής της, που έχει και μια σχετική δυναμική και την ανάλογη πρωτοβουλία κινήσεων στο πολιτικό σκηνικό. Μέχρι τώρα τι είχαμε: καθημερινές διακηρύξεις για …καταργήσεις προσευχών, παρελάσεων, πανελλαδικών εξετάσεων κλπ κλπ Η καθημερινή ζωή των σχολείων όμως κινείται στη μέγγενη των διαρκών περιοριστικών πολιτικών που επιβάλλει η μνημονιακή πολιτική του Υπουργείου. Δεν έχει υπάρξει κάτι που να φαίνεται τουλάχιστον ότι αλλάζει στο περιεχόμενο του σχολείου: στα αναλυτικά προγράμματα, στα σχολικά βιβλία, στην παιδαγωγική μέθοδο, στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών κλπ. Ακόμα και αν τώρα ξεκινήσουν την όλη διαδικασία, δεν προλαβαίνουν ούτε την επόμενη χρονιά. Μετά θα έχει τελειώσει και η αύρα των θεωρητικών εξαγγελιών και οι εξελίξεις θα έρχονται μόνες τους…
Δυστυχώς η υποκρισία γίνεται συστατικό στοιχείο του πολιτικού λόγου, αφού ακόμα και σε ένα από τα πιο επίμαχα σημεία της εκπαίδευσης ο Υπουργός ισχυρίζεται ότι θα καταργήσει τις Πανελλαδικές Εξετάσεις, ενώ γνωρίζει πολύ καλά ότι στην όποια μορφή Εθνικού Απολυτηρίου επιλέξει θα υπάρχουν αναγκαστικά πανελλαδικές εξετάσεις! Ανακάλυψε επίσης ό,τι αντιμαχόταν το κόμμα του με ιδεολογικό πάθος όλα τα προηγούμενα χρόνια: την αξιολόγηση, τις συνθετικές εργασίες, το Εθνικό Απολυτήριο, τις συστάσεις του Ο.Ο.Σ.Α. Και δεν γνωρίζουμε κάτι απλό. Όταν ισχυριζόταν «να μη φοβόμαστε την αξιολόγηση», σε ποιους αναφερόταν…
Όταν οι εκπαιδευτικοί ακούν ύμνους για το έργο τους και για το ρόλο τους, γνωρίζουν πολύ καλά τι επακολουθεί. Ο Υπουργός θέτει το πιο όμορφο πλαίσιο για τη σπουδαιότητα των εκπαιδευτικών. «Μία κοινωνία που απαξιώνει τους εκπαιδευτικούς και μία Πολιτεία που τους εμπαίζει, δεν μπορούν να διαμορφώσουν μία δημοκρατική παιδεία. Άρα το θέμα της εμπιστοσύνης στους εκπαιδευτικούς τίθεται με τον πιο δραματικό τρόπο τα τελευταία 50 χρόνια. Ή θα προχωρήσουμε στην πολύμορφη ενίσχυση τους έργου τους και θα δείξουμε έμπρακτα την εμπιστοσύνη μας και ως κοινωνία και ως Πολιτεία, ή θα συνεχίσουν να αναπαράγονται τα αδιέξοδα». Δηλαδή, πού παραπέμπουν όλα αυτά;
Γιατί, τι μας επιφυλάσσει επί του πεδίου της εφαρμοσμένης πολιτικής; Για διορισμούς, ισχυρίστηκε ότι είναι ειλικρινής, δεν υπάρχει σχετικός σχεδιασμός. (Εδώ ξέχασε να σχολιάσει τον κ. Φίλη που διαρκώς …διόριζε όλο το προηγούμενο διάστημα). Δεν είπε τίποτα για την τρίτη ανάθεση και για τους πλανήτες εκπαιδευτικούς – διδάσκοντες σε τέσσερα σχολεία -, που με αυτό τον τρόπο απαξιώνεται το επιστημονικό και παιδαγωγικό περιεχόμενο του επαγγέλματός των. Δεν είπε τίποτα για το θεσμικό κόφτη που περικόπτει αυτόματα μισθούς και συντάξεις και δεν έχει αναρωτηθεί το πώς μπορεί να ζήσει ένας νεοδιόριστος εκπαιδευτικός με το επίδομα που παίρνει περιδιαβαίνοντας κάθε γωνιά της χώρας μας. (Προφανώς ο θεσμικός κόφτης επινοήθηκε για να μην εκτίθενται κάθε λίγο με κακές ανακοινώσεις οι υπουργοί που ως αριστεροί είναι μόνο για φιλολαϊκές εξαγγελίες!).
Αν κρατήσει κάποιος τη συνέντευξη του Υπουργού και τη ξαναδιαβάσει μετά από έναν χρόνο, θα γευθεί την ίδια εικόνα που έχουμε σήμερα για την προηγούμενη αντίστοιχη συνέντευξη του κ. Φίλη πριν από έναν περίπου χρόνο… Συμπερασματικά, δεν φαίνεται να αξιοποιείται η προηγούμενη εμπειρία στην ίδια ακριβώς πολιτική που, αν και βαθμολογήθηκε για κομματικούς σκοπούς με «άριστα», ο εκφραστής της απορρίφτηκε απορώντας μάλιστα ως προς το τι ακριβώς συνέβη…
Αυτή είναι η μια όψη των πραγμάτων, η πρόσκαιρη και η υποκριτική, η φτιασιδωμένη και η φαινομενική. Η άλλη, η πραγματική αφορά την ίδια τη ζωή. Και εδώ μπορεί τα μνημόνια και οι νεοφιλελεύθερες και σκληρά ταξικές πολιτικές να μένουν και να αναπαράγονται, αλλά τα γεγονότα και οι εξελίξεις τρέχουν και η κοινωνία, τα κοινωνικά κινήματα και ο εκπαιδευτικός κλάδος δεν πρόκειται να είναι παρατηρητές της δικής τους αποδόμησης.
