Του Νίκου Τσούλια
Από ό,τι γνωρίζω – και μάλλον γνωρίζω… – δεν υπάρχει καμιά άλλη χώρα της Ευρώπης που να συζητά τόσο συχνά και χωρίς νόημα και αξία για το Σύστημα Πρόσβασης των μαθητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Οι λόγοι – κατά τη γνώμη μου – είναι α) η απουσία ουσιαστικής εκπαιδευτικής πρότασης, β) το έντονο κοινωνικό ενδιαφέρον για το σύστημα πρόσβασης και γ) η (κίβδηλη) υστεροφημία των Υπουργών Παιδείας, αφού με αυτό τον τρόπο θα «καταγραφούν» για …κάτι στην ιστορία της εκπαίδευσης. Αναγνωρίζεται έτσι και με τον πιο πανηγυρικό τρόπο ότι οι μεταρρυθμίσεις στο περιεχόμενο του σχολείου είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση για να είναι πεδίο οποιασδήποτε δημαγωγίας και ανάλαφρης θεώρησης της εκπαίδευσης, και παραμένουν πεισματικά εκτός πεδίου εφαρμοσμένης πολιτικής.
Στη διάρκεια της μεταπολίτευσης έγιναν πολλοί υπουργοί – περισσότεροι από κάθε άλλο υπουργείο –, αλλά δύσκολα θα βρούμε κάποιον που δεν ασχολήθηκε με το Σύστημα πρόσβασης και έδωσε βάρος στα προβλήματα και στις ανάγκες, στις προτεραιότητες και στις μεγάλες προκλήσεις της εκπαίδευσης σε καιρούς πολλαπλά προκλητικούς για κάθε χώρα και κάθε έθνος. Και το πιο εντυπωσιακό στοιχείο στο ζήτημά μας είναι το εξής. Κάθε φορά το σύστημα …αλλάζει, για να παραμείνει το ίδιο – με μοναδική εξαίρεση την «περίπτωση Αρσένη». Όλα τα φαινομενικά διαφορετικά συστήματα πρόσβασης στα τελευταία 40 χρόνια είναι ουσιαστικά το ίδιο, που μπορεί να περιγραφεί με μια απλή πρόταση. «Η εισαγωγή των μαθητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση γίνεται με πανελλαδικές εξετάσεις σε έναν αριθμό μαθημάτων – από 4 έως 6, πλην της ‘εξαίρεσης Αρσένη’ – με μια μικρή ή όχι συμμετοχή του απολυτηρίου του λυκείου». όλα είναι παραλλαγές αυτού του γενικού προσδιορισμού. Οι με θριαμβευτικό τόνο εκάστοτε εξαγγελίες περί νέου συστήματος – που θα απαλλάξει μάλιστα το λύκειο από τις χρόνιες παθογένειές του – είναι φοβερά λαϊκίστικες και απλώς ανακυκλώνουν κάποια παλιότερη εκδοχή.
Βέβαια η σημερινή συγκυβέρνηση δεν έχει προηγούμενο ούτε θα έχει (ελπίζω) και «επόμενο». Επί δύο χρόνια οι Υπουργοί του πρωτοφανούς πολιτικού λαϊκίστικου ρεύματος, οι κ. Μπαλτάς, κ. Φίλης και κ. Γαβρόγλου και κάθε ημέρα «καταργούσαν τις πανελλαδικές» στη δική τους φαντασιακή πραγματικότητα, για να δούμε τελικά και εμείς οι υπόλοιποι στην απλή πραγματικότητα την θεσμοθέτηση ενός παλιότερου συστήματος, εκείνου των περίφημων Δεσμών – που είχαν συναντήσει και τη γενική κατακραυγή επειδή διαμόρφωναν ένα μονομερές μαθησιακό περιεχόμενο αντί για το σύνολο της Γενικής Παιδείας.
Η κατάργηση των Πανελλαδικών Εξετάσεων αποτελούσε τη ναυαρχίδα της συγκυβέρνησης ΣΥ.ΡΙΖ.Α. – ΑΝ.ΕΛ. Τελικά διαπιστώθηκε ότι όχι μόνο «άνθρακες ο θησαυρός», αλλά και ότι ο εμπαιγμός, μαθητών, γονέων και εκπαιδευτικών, περί κατάργησης των Πανελλαδικών έγινε μείζον ιδεολογικό πρόταγμα. Σχεδόν κάθε ημέρα ο Υπουργός Παιδείας αναφερόταν στην κατάργησή τους με τη λογική ότι το παρόν σύστημα πρόσβασης των μαθητών στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση έχει εξαντλήσει τον ιστορικό του ρόλο. Και τι έκανε; Έφερε ένα παλιότερο και το παρουσιάζει ως νέο!
Διαφορετικό σύστημα είναι μόνο εκείνο που υπάρχουν σε άλλες χώρες, όπου το κύριο ρόλο έχουν τα πανεπιστήμια με διαφορετικά κριτήρια κατά περίπτωση, όπως υπαγορεύεται από το κύρος ενός εκάστου (με το περίφημο κατ’ έτος ranking) και από τον κανόνα προσφοράς και ζήτησης. Σε αυτές τις περιπτώσεις συνήθως λαμβάνεται η υπόψη και το απολυτήριο του λυκείου, που είναι όμως εθνικού επιπέδου. Για τη χώρα μας δεν θα μπορούσε για δύο κυρίως λόγους να είναι το σύστημα στα πανεπιστήμια, επειδή αφενός είναι μαζικό και υπάρχουν σημαντικά τεχνικά προβλήματα και αφετέρου δεν μπορούν τα πανεπιστήμια να διασφαλίσουν την αντικειμενικότητα του συστήματος – κάτι που διασφαλίζει με απόλυτο τρόπο η δευτεροβάθμια εκπαίδευση ακόμα και σε χαλεπούς καιρούς, όπως στην περίοδο της δικτατορίας.
Βέβαια έχει ενδιαφέρον η όλη υπόθεση, γιατί φέρνει μαζί της πολλά παράδοξα και έτσι, για παράδειγμα, με βάση τα δημοσιεύματα δεν θα έχουμε ούτε εθνικό απολυτήριο – θα έχουμε όμως ακρωτηριασμό στο περιεχόμενο και των δύο σημερινών τύπων λυκείου. Προφανώς θα επανέλθουμε επί της συνολικής πρότασης του Υπουργείου, όταν θα οριστικοποιηθεί. Προς το παρόν ας απολαύσουμε έστω και για λίγο την περίφημη «κατάργηση των Πανελλαδικών εξετάσεων» από ένα αριστερό Υπουργείο…
Υ.Γ.
Και επειδή τώρα απελευθερώθηκε η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας και δεν θα χρειάζεται η καθημερινή προαναγγελία περί κατάργησης των Πανελλαδικών, μήπως είναι καλό να εξεταστεί η περίπτωση: να μη δώσουν οι μαθητές ενδοσχολικές εξετάσεις πριν από τις πανελλαδικές, αν όντως είναι αποφασισμένο ένα τόσο ανορθολογικό μέτρο – που και αυτό είναι παρμένο από παλιότερες δεκαετίες…
Γραμματέας της Προοδευτικής Ενότητας Καθηγητών
