Του Νίκου Τσούλια
Δυστυχώς δεν γίνονται ιδιαίτερες αναλύσεις και αναφορές στη λειτουργία των Επιτροπών της Βουλής, αν και έχουν ιδιαίτερη πολιτική σημασία και ουσιαστικοποιούν τη σχέση Βουλής και κοινωνίας.
Έτσι πέρασε απαρατήρητη και η συνεδρίαση της Επιτροπής των Μορφωτικών Υποθέσεων, η οποία υποτίθεται ότι θα ασχολείτο με μείζονα εκπαιδευτικά ζητήματα: το Εθνικό Απολυτήριο, το σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και την επέκταση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Αλλά αν εστιάσουμε στο ποια πρόταση τελικά κατέθεσε το Υπουργείο Παιδείας και πώς εκ των πραγμάτων εξελίχτηκε η όλη διαδικασία, θα διαπιστώσουμε ότι τίποτα το ουσιαστικό δεν προχώρησε. Και να γιατί.
Ας παρατεθούν τα κύρια σημεία της πρότασης.
«Τα βασικά της χαρακτηριστικά:
1. Ευρύτερες ενότητες μαθημάτων
2. Ευκαιρία για συστηματική δουλειά στα μαθήματα
3. Α’ Λυκείου κοινή αφετηριακή τάξη για ό,τι κάνουν οι μαθητές στη συνέχεια.
4. Εξασφάλιση της υποχρεωτικότητας της Α΄ Λυκείου και σταδιακά 14χρονο υποχρεωτικό σχολείο στο οποίο παραμένει δυνατότητα επιλογών.
5. Σχολείο χωρίς φραγμούς
6. Πιστοποίηση γνώσεων και ικανοτήτων ξένων γλωσσών στην Α΄ Λυκείου
7. Δυνατότητα στους μαθητές να παρακολουθήσουν την ανάπτυξη των δικών τους ενδιαφερόντων, κλίσεων και προσεγγίσεων
8. Εμφάσεις σε ΣΕΠ, εργασίες, επιχειρηματολογία και γλωσσική κατανόηση
9. Το απολυτήριο να ενισχυθεί να δοθεί αξία σε αυτό. Ενδεχομένως πανελλαδικά οργανωμένη εξέταση των τεσσάρων μαθημάτων της Γ΄ Λυκείου.
Ας δούμε και έναν σύντομο σχολιασμό ανά σημείο. (1) Προφανώς «οι ευρύτερες ενότητες μαθημάτων» προκύπτουν από το γεγονός της εξαγγελθείσας μείωσης των μαθημάτων, αλλά επιχειρείται μέσω αυτών των ενοτήτων μια σχετική διάσωση για τα γνωστικά αντικείμενα που θα εξαφανιστούν. Εδώ μένει να δούμε στην πράξη τι συγκεκριμένα προσδιορίζει αυτή η ενότητα – αν και θεωρώ ότι δύσκολα θα έλθει αυτή η στιγμή της υλοποίησης, γιατί δεν έχουν ακόμα επιλυθεί τα βασικά που είναι και τα αγκάθια στην πρόταση.
Τα σημεία 2 και 3 είναι και αυτονόητα και ισχύουν και σήμερα και είναι πάντοτε ανοιχτά σε συνεχή βελτίωση, και απορώ ποιο το νόημα της «επινόησης» και της «καινοτομίας». Μπορώ όμως να ερμηνεύσω αυτή την τάση ως απόρροια της γενικότερης αντίληψης του Υπουργείου να μιλάει με καλά λόγια για την πρότασή του, η οποία όμως πρόταση απουσιάζει παντελώς.
Το σημείο 5 «σχολείο χωρίς φραγμούς» είναι προφανώς εκτός πραγματικότητας και έρχεται να γυαλίσει την ήδη σκουριασμένη αριστερή όψη του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. Γιατί θα ήταν παγκόσμια πρωτοτυπία να επινοήσει το Υπουργείο ένα τέτοιο σχολείο υπερβαίνοντας τα κοινωνικά, μορφωτικά και ταξικά στοιχεία και τους πολλαπλούς φραγμούς των μαθητών. Εδώ είναι βέβαιο ότι θα προστρέξει και η κοινωνιολογία της εκπαίδευσης, για να βρει έτοιμες απαντήσεις σε ερωτήματα που παραμένουν σε εκκρεμότητα εδώ και δεκαετίες πολλές σ’ όλα τα εκπαιδευτικά συστήματα!
Το σημείο 6 για την πιστοποίηση της ξένης γλώσσας ήδη προβλέπεται, αλλά το θέμα δεν είναι η πιστοποίηση αλλά το γεγονός ότι το τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα δεν μπορεί να συμβαδίσει με την ταχύτητα εκμάθησης των ξένων γλωσσών των φροντιστηρίων που παρακολουθούν οι μαθητές οι επιθυμούντες την καλή γνώση της ξένης γλώσσας. Το τμήμα αυτό των μαθητών παίρνει ήδη το Proficiency μέχρι την Α΄ λυκείου. Προφανώς λοιπόν το σημείο τίθεται έτσι για να υπάρχει πρεστίζ στην πρόταση.
Στα σημεία 7 και 8 αναφέρονται ζητήματα ήδη εξαγγελλόμενα από αρκετές κυβερνήσεις και τα οποία υλοποιούνται σε κάποιο βαθμό. Είναι σημεία που αφορούν κατά πολύ την ίδια την καταστατική σύσταση της εκπαίδευσης και δεν μπορούν να αποκαλυφθούν ως νέα στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας. Δηλαδή αν το σχολείο και η εκπαίδευση δεν αναφερόταν καθόλου σ’ αυτά, για ποιο λόγο θα υπήρχε;
Για το σημείο 4 τα πράγματα είναι απλά στην κατανόησή τους, αλλά χωρίς κάποιο απτό περιεχόμενο για την ουσία της υπόθεσης. Έχουμε ήδη αναφερθεί σε προηγούμενα άρθρα ότι η επέκταση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης στην Α΄ λυκείου όχι μόνο δεν έχει κανένα νόημα αλλά θα δημιουργήσει και θεσμικά προβλήματα, όσον αφορά αν θα δίνει κάποιο τίτλο, το πώς θα είναι τάξη του λυκείου αλλά θα είναι υποχρεωτική κλπ. Ας έλθουμε όμως στο θέμα της επέκτασης της υποχρεωτικής εκπαίδευσης από 9 χρόνια σε 14 χρόνια. Προτείνεται η επέκτασή της για τα δύο χρόνια της προσχολικής εκπαίδευσης και για τα τρία χρόνια του λυκείου. Σαφώς θεωρείται θετικό βήμα μια τέτοια εξέλιξη. Είναι όμως μια πραγματική εξέλιξη ή απλώς είναι ευχολόγιο και μια συμβολική κίνηση; Τι συγκεκριμένο θα κάνει το Υπουργείο που δεν ισχύει σήμερα στην κατεύθυνση αυτή; Τίποτα περισσότερο. Τι διαφορετικό ισχύει σήμερα για τους μαθητές που τελειώνουν ή που δεν τελειώνουν την ήδη υπάρχουσα 9χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση; Φροντίζει η πολιτεία με συγκεκριμένα μέτρα για να εξαλειφθεί η μαθητική διαρροή και η σχολική εγκατάλειψη; Και ακόμα, έχουν καμιά επίπτωση οι μαθητές ή οι γονείς τους όταν εγκαταλείπουν την υποχρεωτική εκπαίδευση; Γνωρίζουμε ότι η συνέχιση της φοίτησης στο λύκειο είναι υψηλή και δεν επηρεάζεται από τη μη υποχρεωτικότητα του λυκείου;
Πάντως θα υπήρχε ένα ιστορικό εκπαιδευτικό ενδιαφέρον να επεκτείνεται η υποχρεωτική εκπαίδευση κατά 50% σε συνθήκες οικονομικής κρίσης και σκληρών μνημονίων – αν βέβαια αυτή η εξαγγελία είχε μια έστω και μικρή πρόσφυση στην πραγματικότητα πέραν του πληθωρικού στερεώματος της δημαγωγίας του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. – και σε συγκυρία που η αριστεροακροδεξιά συγκυβέρνηση έχει χάσει την πρωτοβουλία των κινήσεων και βρίσκεται σε τροχιά αποδόμησης.
Υπάρχει όμως και ένα καινούργιο εμπόδιο / αγκάθι, το οποίο το εμπεριέχει η γενική πρόταση του Υπουργείου περί Εθνικού Απολυτηρίου, αλλά την πρόταση αυτή δεν την κάνει συγκεκριμένη και για το λόγο ότι θα θέσει και θεσμικό φραγμό στους μαθητές! Γιατί όλοι γνωρίζουμε ότι ένα Εθνικό Απολυτήριο που θα περιέχει κατά ένα μέρος του Πανελλαδικές εξετάσεις δεν θα δίνει τη δυνατότητα να το αποκτά ένα σημαντικό μέρος αυτών των μαθητών που σήμερα παίρνουν Απολυτήριο ενδοσχολικών εξετάσεων. Και με δεδομένο ότι στην προοπτική της εφαρμογής του Εθνικού Απολυτηρίου θα καταργηθεί η Επαγγελματική εκπαίδευση, οι μαθητές αυτοί δεν θα έχουν και εναλλακτική επιλογή και επομένως η όποια εφαρμογή του Εθνικού Απολυτηρίου ενός και μόνο τύπου (του Ενιαίου λυκείου) θα αντιστρατεύεται ευθέως τη θεσμική (και μάλλον συμβολική) υποχρεωτικότητα της λυκειακής εκπαίδευσης. Γι’ αυτό και το Υπουργείο έχει αναφέρει ότι θα υπάρξει Πιστοποιητικό φοίτησης γι’ αυτούς, αλλά τι θα το κάνουν αφού θα είναι αδιαβάθμητο; Θα έχουμε πατρίκιους και πληβείους μαθητές στο Λύκειο; Αλλά δεν χρειάζεται να ανησυχούμε. Το Υπουργείο Παιδείας δεν πρόκειται να νομοθετήσει το Εθνικό Απολυτήριο.
Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι η πρόταση που συζητήθηκε είχε τη σφραγίδα του Ι.Ε.Π., χωρίς να τονίζεται η πολιτική άποψη του Υπουργείου ούτε βέβαια και ο κορμός της πρότασης. Και αυτό όχι τυχαία, αλλά για να καλυφθεί η αοριστολογία και το έλλειμμα πολιτικής της κυβέρνησης. Κάπως έτσι είδαμε τον κ. Κουζέλη να μας αναφέρει ότι η προσωπική του άποψη για τα σύστημα πρόσβασης είναι η πανελλαδική εξέταση σε 4 μαθήματα – δηλαδή η επιστροφή των περίφημων Δεσμών της δεκαετίας του 1980. Αλλά τι μας ενδιαφέρει τι λέει ο κ. Κουζέλης, όταν το Υπουργείο Παιδείας σιωπά εδώ και δύο χρόνια – αν και το ίδιο άνοιξε τη σχετική συζήτηση; Για το Εθνικό Απολυτήριο και για το σύστημα πρόσβασης, η κυβέρνηση και το Υπουργείο Παιδείας εξακολουθεί να μην έχει πρόταση! Αντίθετα θα εξακολουθήσει να επιδίδεται με φοβερή ευκολία σε λαϊκισμούς και σε αοριστολογίες υιοθετώντας κάθε φορά διαφορετικά ζητήματα που θα έχουν «προοδευτικό πρόσημο»!
Το Υπουργείο Παιδείας δεν μπορεί να πάρει αποφάσεις. Δεν έχει πρόταση για την εκπαίδευση. Θα εφαρμόζει μόνο τις επιταγές του δικού του μνημονίου. Και ο Υπουργός έχει δείξει το στίγμα του σ’ όλα τα ζητήματα με πιο χαρακτηριστική εκείνη του «διορισμού των 20.000 εκπαιδευτικών»! Θα κερδίζει χρόνο με δηλώσεις καθημερινά, με ευχολόγια και αριστερές ιδέες, αλλά αποφάσεις δεν θα πάρει. Ήδη φροντίζει εδώ και δύο χρόνια να το προλάβουν τα γεγονότα, τα μεγάλα γεγονότα των εξελίξεων στην αξιολόγηση και στην πολιτική σκηνή. Και τότε μπροστά στον ορυμαγδό των κατεδαφιστικών συμβάντων για την αποτυχημένη και άκρως μνημονιακή κυβερνητική πολιτική του ΣΥ.ΡΙΖ.Α., ποιος θα κάνει ένσταση για το ανεκπλήρωτο των εκπαιδευτικών αόριστων και δημαγωγικών επιλογών του;
