Εδώ και πολύ καιρό έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι πιο βαρετά ανούσιοι άνθρωποι είναι εκείνοι που δε διαθέτουν χιούμορ!
Λατρεύω το χιούμορ άρα και όσους το διαθέτουν! Θεωρώ ότι αποτελεί το πιο ζωτικό στοιχείο. Αν, μάλιστα, μου ζητούσαν να επιλέγω ανθρώπους για συναναστροφή αποκλειστικά με ένα κριτήριο, ελάχιστα θα δυσκολευόμουν. Χιούμορ! Αυτό και μόνο. Κι αν κανείς αναρωτιέται «αν είναι αρκετό», θα απαντούσα, χωρίς δυσκολία και πάλι: «Ναι». Είναι αρκετό και είναι το πιο ασφαλές κριτήριο για σωστή επιλογή, αφού περικλείει όλα τα συστατικά ενός ενδιαφέροντος ατόμου και δε χρειάζεται ιδιαίτερος κόπος για την απόδειξή του.
Απεχθάνομαι την έλλειψη χιούμορ και άρα δε θέλω ούτε να βλέπω ούτε να ακούω ανθρώπους που δε διαθέτουν έστω ψήγματά του. Αδυνατώ ακόμα και να σκεφτώ τη ζωή χωρίς αυτό, την καθημερινότητα μακριά από άτομα ικανά να εντοπίζουν την αστεία πλευρά της ζωής, να διακωμωδούν πρόσωπα και καταστάσεις. Τραγικό! Τι θα ήταν τότε η ζωή; Μάλλον ένα συνεχές μελόδραμα γεμάτο πόνο, γκρίνια, απαισιοδοξία, δάκρυ, πλήξη, κατήφεια, οδυρμό, πίεση, θλίψη, μιζέρια επαχθέστατη, ένα διαρκές σκοτάδι χωρίς την παραμικρή αχτίδα. Ιδιαίτερα στις μέρες μας η έλλειψη χιούμορ και η βλακώδης, επιφανειακή και σοβαροφανής προσέγγιση της ήδη ζοφερής πραγματικότητας θα ήταν όχι μόνο αβάσταχτη δυστυχία αλλά και αμείλικτος κίνδυνος.
Αντιλαμβάνεστε τη δυστυχία που εμπερικλείει η έλλειψη χιούμορ, αφού τότε η ζωή μας θα διέθετε όλες τις προδιαγραφές ταινιών του στιλ «scary movie 13 ½»! Η αίσθηση ότι τα ζόμπι ζουν ανάμεσά μας θα αποτελούσε μόνιμη συνοδό μας. Ίσως σας είναι πιο δύσκολο να αντιληφθείτε την επικίνδυνη πλευρά αλλά ευτυχώς εγώ είμαι εδώ! Μια τέτοια κατάσταση με βεβαιότητα θα σηματοδοτούσε εκρηκτική αύξηση των αυτοκτονιών και τότε… Τότε θα κινούμασταν μεταξύ πτωμάτων που θα βρίσκονταν είτε σε πρόωρη είτε σε προχωρημένη σήψη (επιστημονικά η αποσύνθεση). Αυτά τα δεύτερα θα ήταν και τα πιο επικίνδυνα. Εκτός του ότι θα αποτελούσαν πηγή μολυσματικών ασθενειών, θα απέπνεαν έντονη δυσοσμία, οπότε θα αναγκαζόμασταν να περπατάμε κρατώντας τη μύτη μας και αυτό με τη σειρά του θα περιόριζε αισθητά τις δυνατότητές μας να κρατάμε άλλα πράγματα. Ιδίως για εμάς τους Λαρισαίους, που κάναμε μόδα τον «καφέ στο χέρι», κάτι τέτοιο θα ισοδυναμούσε με κατάρα χειρότερη από όλες τις κατάρες του Φαραώ, γιατί πώς θα πιάναμε στην περίπτωση αυτή το πλαστικοχαρτονένιο ποτηράκι με τον καφέ μας; Ε, πώς, μου λέτε;
Σε κάθε περίπτωση αδυνατώ και να σκεφτώ μια τέτοια φρικαλεότητα. Αισθάνομαι τυχερός που μπορώ να επιλέγω και να συναναστρέφομαι ανθρώπους με χιούμορ. Είναι μια άνεση που κέρδισα με κόπο. Και δεν αναφέρομαι στη γελοία φαιδρότητα που χαρακτηρίζει όλο και περισσότερους εξυπνάκηδες. Δεν αναφέρομαι καν στα στημένα και προκαθορισμένα, χωρίς την παραμικρή πρωτοτυπία και αυθορμητισμό, «αστεία» κρύων και αποστεωμένων ανθρώπων. Το πραγματικό χιούμορ προϋποθέτει καλλιέργεια του πνεύματος τόσο για την έκφραση όσο και την κατανόησή του. Προϋποθέτει ευστροφία και υψηλού επιπέδου γλωσσική παιδεία. Στηρίζεται στην ικανότητα να εντοπίζει κανείς λεπτές, αδιόρατες ή και αόρατες στους χοντρόμυαλους, εκφάνσεις της ζωής και τελικά στη δυνατότητα να διατυπώνει με τρόπο εύστοχο και άμεσο σχόλια και απαντήσεις για όσα συμβαίνουν και για όσα λέγονται.
Κι αν η ευφυΐα είναι η πηγή του χιούμορ, τότε η αυτοπεποίθηση είναι η ψυχή του. Η αυτογνωσία και η εμπιστοσύνη στον εαυτό του καθιστά κάποιον ικανό να αποδέχεται το χιούμορ και κάποτε το σαρκασμό και την καλοπροαίρετη ειρωνεία που αποτελούν συστατικά του εξεζητημένου και σπάνιου στην εποχή μας χιούμορ. Απαιτεί δύναμη και διάθεση η αναγνώριση, αποδοχή και διαχείριση των αδυναμιών ή των ελαττωμάτων, ώστε να εμπλακεί κανείς σε μια χιουμοριστική κουβέντα ή και αντιπαράθεση. Ο ανασφαλής και ψυχικά ευάλωτος αδυνατεί να αντιμετωπίσει -πολύ περισσότερο να κατανοήσει- το χιούμορ. Αυτός εύκολα γίνεται εριστικός και αγενής αντιδρώντας συχνά έξω από τα όρια, αφού του είναι δυσβάσταχτη η υπενθύμιση των βλαμμένων χαρακτηριστικών του. Η αίσθηση κατωτερότητας και η αίσθηση του χιούμορ απέχουν όσο ο Βόρειος από το Νότιο Πόλο (η μεγαλύτερη γήινη απόσταση που μπορώ να σκεφτώ).
Ο Wittgenstein, που έχει πει πολύ ωραία πράγματα, έλεγε και το εξής: «το χιούμορ δεν είναι απλώς διάθεση, είναι ένας τρόπος για να βλέπει κανείς τη ζωή»! Τόσο υπέροχο (αυτό που είπε) όσο και το να το εφαρμόζει κανείς στη ζωή του. Το χιούμορ εκφράζει την αισιοδοξία απέναντι και στις πιο τραγικές καταστάσεις της ζωής. Είναι το αντίδοτο σε όσα μας πιέζουν και μας ανησυχούν, η πυξίδα για λύση ακόμα και των πιο πολύπλοκων προβλημάτων ενώ η έλλειψή του είναι η παγίδα και ο εγκλωβισμός στη διαρκή γκρίνια, στη στασιμότητα, στην αδυναμία να επιλυθούν ακόμα και απλοϊκά ζητήματα.
Απλό τελικά. Γι αυτούς τους λόγους αναζητώ ανθρώπους με χιούμορ και αποφεύγω, όπως ο ακατονόμαστος το λιβάνι, ανθρώπους που έχουν με το χιούμορ τόση σχέση όση και τα φρέσκα ψάρια με την κορυφή των Ιμαλαΐων. Επιθυμώ το χιούμορ, επειδή επιθυμώ την ευφυΐα, την αισιοδοξία, τη χαρά, τον αυθορμητισμό, την καθαρότητα της σκέψης, το γέλιο, το δυναμισμό, την πρωτοτυπία, την ελευθερία. Αδιαφορώ (η καθώς πρέπει προσέγγιση), μάλλον σιχαίνομαι (η ρεαλιστική προσέγγιση) όσους δεν το διαθέτουν ή αδυνατούν να το αναγνωρίσουν σε άλλους, γιατί απεχθάνομαι τη βλακεία, την περιφερόμενη απαισιοδοξία, τη βδελυρή τυποποίηση, τη γελοία σοβαροφάνεια, την πληκτική παθητικότητα απέναντι σε δυσκολίες, την ανόητη και αναίτια ανησυχία, τη διάθεση δραματοποίησης ακόμα και θετικών καταστάσεων.
Μπορεί να συμβαίνει και σ’ εσάς. Άνθρωποι χωρίς χιούμορ μου φαίνονται πιο γελοίοι κι από κακοχυμένα γιουβαρλάκια που πλέουν μέσα στη σούπα τους, ιδίως όταν προσπαθούν να δικαιολογήσουν τη στάση τους ως “διάθεση να βλέπουν σοβαρά τη ζωή” και (θα συμπλήρωνα εγώ) να… σκέφτονται αποτραβηγμένοι στο βαρετά ανόητο κόσμο τους.
Πόσο αβάσταχτη είναι η ελαφρότητα τέτοιων ανθρώπων, τους οποίους τελικά κανείς δεν παίρνει στα σοβαρά;
