«Κυρία, πότε εμείς θα μάθουμε να κάνουμε σωστή Περίληψη; Πότε θα μπορούμε να κατανοούμε ένα κείμενο και να αποδίδουμε σωστά τα νοήματά του σε λίγες λέξεις; Και πότε θα μάθουμε να γράφουμε μια καλή Έκθεση, με σωστά και λογικά επιχειρήματα»; Η ερώτηση, αυθόρμητα διατυπωμένη, από μαθητή δευτέρας Λυκείου σε συνεργάτη μου μόλις λίγες μέρες πριν. Το «λίγες μέρες πριν» έχει τη σημασία του, αφού ήδη βρισκόμαστε στα μέσα Μαρτίου και η σχολική χρονιά βαδίζει ταχύτατα προς τη λήξη της, οπότε οι πιθανότητες του συγκεκριμένου μαθητή να μάθει να κάνει σωστή Περίληψη ή και ό,τι άλλο έχουν περιοριστεί επικίνδυνα.
Να διευκρινίσω ότι ο συγκεκριμένος ομολογεί ότι του είναι δύσκολο να διαβάζει κείμενα. Του φαίνεται βαρετό και άρα προτιμάει να κάνει άλλα πράγματα -φαντάζομαι πολύ χρήσιμα για τον εγκέφαλό του έστω κι αν αυτό δεν φαίνεται ιδιαίτερα προς τα έξω. Η απάντηση, λοιπόν, στην ερώτηση και λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα, θα μπορούσε να είναι ένα απόλυτο και μεγαλειώδες «ποτέ». Βέβαια, τότε θα αντιμετώπιζα κατηγορίες του στιλ «είσαι πολύ σκληρός με τα παιδιά» και άλλα τέτοια ανόητα, οπότε θα το προσεγγίσω λίγο πιο… ανθρωπιστικά αφήνοντας την ελπίδα να πεθάνει τελευταία. Αλλά, για να εξηγούμαστε, θα πεθάνει.
Ο μαθητής, με την ερώτησή του, δεν εξέφρασε απλώς μια μαθητική αγωνία. Εξέφρασε την απορία ενός ολόκληρου λαού που αναρωτιέται «πότε επιτέλους θα βγούμε από την κρίση;», φαντάζομαι, για να συνεχίσουμε να κάνουμε ζωάρα άνετη και κυρίως ξεκούραστη και χαλαρή. Ο μαθητής δεν είναι προϊόν παρθενογένεσης. Είναι το αποτέλεσμα μιας διαπαιδαγώγησης που ευθύνεται για την κατάντια μας σε όλα τα επίπεδα. Δεν είναι η παιδική ανοησία που οδηγεί σε τέτοιες απορίες, δεν είναι η εφηβική άγνοια που ευνοεί τέτοιους προβληματισμούς(;). Είναι η διαπαιδαγώγηση, το κλίμα που έχει εδραιωθεί εδώ και χρόνια, η νοοτροπία με την οποία αναθρέψαμε γενιές και γενιές Ελλήνων.
Η απάντηση θα έπρεπε να είναι δεδομένη: «θα μάθεις να αποδίδεις σωστά ένα κείμενο περιληπτικά, όταν μάθεις να κατανοείς την ελληνική γλώσσα. Θα μάθεις να γράφεις μια Έκθεση σωστά, όταν κατανοήσεις την πραγματικότητα και όταν αποκτήσεις λογική». Κι αυτό δε γίνεται με την επιφοίτηση. Αν ήταν να γίνεται έτσι, μάλλον θα είχε συμβεί ήδη. Γίνεται με προσπάθεια. Μια προσπάθεια που θα έπρεπε να έχει ξεκινήσει εδώ και λίγα χρόνια. Δεκαέξι με δεκαεφτά για την ακρίβεια. Και θα έπρεπε να έχει ξεκινήσει από τους γονείς. Κι αφού κάτι τέτοιο δε συνέβη, τώρα χρειάζεται πολλαπλάσιος κόπος και προσπάθεια εξαντλητική και κυρίως προσωπική. Προσπάθεια έξω από το σχολείο, γιατί το σχολείο έκανε αυτό που μπορούσε να κάνει και μάλλον αυτό δεν είναι… αρκετό. Το έκανε προσφέροντας απλόχερα μεγάλους βαθμούς, περιορίζοντας τις απαιτήσεις, αυξάνοντας τις απουσίες… Όμως, θα καταφέρει κάποιος να γράφει σωστά, όταν διαβάσει βιβλία και άρθρα, όταν προσεγγίσει την εξέλιξη, όταν βγει από τον θλιβερό μικρόκοσμό του τού τίποτα, του survivor, του ηλίθιου σήριαλ, των βλακωδών αναρτήσεων στο fb, των ηλίθιων συζητήσεων με ηλίθιους συνομηλίκους του, όταν κατανοήσει τη δομή της κοινωνίας.
Αν όλα αυτά φαντάζουν δύσκολα και περίεργα, τότε το «ποτέ» είναι η δεδομένη απάντηση. Όχι μόνο για τον μαθητή που αναρωτιέται πότε θα μάθει, χωρίς να προσπαθεί αλλά για τον κάθε Έλληνα που περιμένει την άσπρη μέρα πίνοντας φραπέ ή πλέον freddo. Και κάποια στιγμή, πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν είναι οι ψεκασμοί που μας έφτασαν εδώ που φτάσαμε αλλά οι αμέτρητοι τόνοι κάθε είδους καφέ που καταναλώσαμε αραχτοί στις πλατείες και στα πάρκα συζητώντας για μια κατάσταση που έπρεπε να αλλάξει. Συζητώντας μόνο, γιατί η προσπάθεια είναι άλλο. Η προσπάθεια χρειάζεται εγρήγορση και γι αυτό άλλωστε την περιμένουμε από τους… άλλους. Κι αυτοί οι «άλλοι», πόσο βλαμμένοι; Τίποτε δεν κάνουν πια. Κάθονται και αγναντεύουν. Μας εγκατέλειψαν, μας γύρισαν την πλάτη.
Οπότε, για μια ακόμη φορά, θα πρέπει να γίνω λίιιγο σκληρός με τα παιδιά και όχι μόνο (πράγμα που δεν με στενοχωρεί ιδιαίτερα). Ρίξτε μια ματιά γύρω σας. Δείτε τα ποσοστά της ανεργίας που φτάνουν στον ουρανό. Και τώρα σκεφτείτε. Θεωρείτε πιθανό να δημιουργηθούν ξανά οι θέσεις εργασίας που εξαφανίστηκαν; Πιστεύει κανείς ότι θα χρειαστούμε στο μέλλον τόσους εργάτες στα εργοστάσια και στα χωράφια όσους χρειαστήκαμε στο παρελθόν; Θα χρειαστούμε στο εξής τόσους ταμίες τραπεζών και δημόσιους υπαλλήλους όσους χρειαστήκαμε στο παρελθόν; Ακόμη κι αν οι πρόσφυγες από τη Συρία μας ταράξουν στην επένδυση, ακόμη κι αν από θαύμα δημιουργηθούν νέα εργοστάσια, πιστεύει κανείς ότι θα εμφανιστούν οι θέσεις που χάθηκαν; Αν το πιστεύει κάποιος, τότε είναι βέβαιο ότι τον ψεκάζουν, γιατί δεν πρόκειται αυτό να συμβεί στον αιώνα τον άπαντα. Λέγεται τεχνολογία και εξέλιξη.
Όλες οι στατιστικές δείχνουν καθαρά τι συμβαίνει. Το 50% των νέων 25 ως 35 χρόνων είναι άνεργοι στη χώρα μας. Άλλο ένα 30% υποαπασχολείται ή αμείβεται με πενιχρές αμοιβές. Οπότε μας μένει ένα 20% περίπου που βρίσκει τον δρόμο του, που τα καταφέρνει, που πετυχαίνει τους στόχους του. Τα πράγματα γίνονται απλοϊκά. Αν κάποιος επιθυμεί να τα πάει καλά σήμερα στην Περίληψη και την Έκθεση και αύριο στη ζωή του, πρέπει να κάνει όχι αυτό που κάνει το 80% αλλά αυτό που κάνει το 20% και ίσως το ακόμη λιγότερο. Και αυτό το 20% κάνει το δύσκολο, το επίπονο, το εξαντλητικό και τελικά το διαφορετικό, κλεισμένο στο δωμάτιό του, στο γραφείο του, στον χώρο της δουλειάς του. Ενώ το 80% τι κάνει; Πιθανώς παρακολουθεί εκπομπές επιπέδου survivor και πίνει καφέδες στις πλατείες και στους πεζοδρόμους, οπότε είναι και πιο ευάλωτο στους… ψεκασμούς που το απονεκρώνουν.
