Του Νίκου Τσούλια
Ονειρεύομαι τους καιρούς εκείνους που η ιστορία δεν θα γράφεται από την εξουσία. Γιατί μόνο τότε η γραφή της θα ασχοληθεί με τα υπαρκτά προβλήματα και με τις πραγματικές ανάγκες των πολιτών, με τις μεγάλες προτεραιότητες και με τις πνευματικές αναζητήσεις των ανθρώπων, των απλών ανθρώπων και των κατατρεγμένων.
Bookworm By David L. Mckinley… One day we’ll need new garden statues…
Γιατί μόνο τα βιβλία με το πνεύμα ελευθερίας τους θα κάνουν την πραγματική επανάσταση και θα δώσουν οριστικό τέλος στους εξουσιαστές˙ όχι με «επαναστάσεις του ξίφους» που φέρνουν την ιστορία πάλι πίσω και αναδεικνύουν νέους εξουσιαστές, αλλά με «επαναστάσεις του πνεύματος» που θα ακυρώσουν κάθε έννοια εξουσιαστή όχι με την όποια μορφή εξόντωσής του αλλά κάνοντας ελεύθερους τους εξουσιαζόμενους, γιατί ο εξουσιαζόμενος δημιουργεί τον εξουσιαστή και όχι το αντίστροφο. Μόνο τότε η κοινωνία δεν θα περιστρέφεται γύρω από την ισχύ των εξουσιαστών και από τη μονομέρεια των ποικίλων εξαναγκασμών του κράτους, αλλά θα καλλιεργεί την πολυμέρεια των ιδεολογικών και κοσμοθεωρητικών τάσεων όλων των πολιτών, τότε η χειραφέτηση και η αυτοπραγμάτωση κάθε ανθρώπου θα γίνει πρώτο μέλημα και κοινή αγωνία.
Τι κάνει με απόλυτη συνέπεια η κάθε λογής εξουσία όπου γης και όπου χρόνου; Να διώκει τα ενοχλητικά βιβλία, τα βιβλία και τη σκέψη που αμφισβητούν τη χειραγώγηση και την εξουσία. Και στις ημέρες μας ακόμα και στη χώρα που ευαγγελίζεται με περισσή ευκολία την ελευθερία του λόγου, στις Η.Π.Α., συμβαίνουν τα ίδια και τα ίδια δρώμενα κατά του βιβλίου, κατά του πνεύματος. Βλέπουμε το αμερικανικό Πεντάγωνο να κάνει στον ειρηνιστή φιλόσοφο και διαπρεπή γλωσσολόγο Νόαμ Τσόμσκι τη μεγαλύτερη τιμή που θα μπορούσε να κάνει ένα ολοκληρωτικό καθεστώς σε έναν συγγραφέα: απαγόρευσε το βιβλίο του «Επεμβάσεις» στις φυλακές του Γκουαντάναμο!
Ονειρεύομαι τους καιρούς εκείνους που η ιστορία δεν θα διαμορφώνεται από το χρήμα και από την αδηφαγία του καταναλωτισμού και της γενικευμένης εμπορευματοποίσης. Γιατί τότε ο άνθρωπος θα έχει αλλάξει τον αξιακό του κώδικα, δεν θα κατατάσσει τους πολίτες με βάση τον όγκο των υλικών αγαθών τους και δεν θα επιδίδεται στην ψυχοφθόρο λατρεία του χρήματος. Γιατί τότε ο πολιτισμός θα είναι πράγματι πολιτισμός, πολιτισμός του ανθρώπου και όχι του κράτους, αφού θα έχει στην πρώτη του γραμμή την αλληλεγγύη και τον αλτρουισμό μεταξύ των ανθρώπων, τη συναδέλφωση και τη συνεργασία μεταξύ των λαών.
Ονειρεύομαι τους καιρούς εκείνους που η ιστορία θα γράφεται από τον άνθρωπο, από την ελευθερία της συνείδησής του, που θα ανοίγει δρόμους για την αυτοολοκλήρωση και για τη χειραφέτηση όλων των ανθρώπων, χωρίς ετεροκαθορισμούς και εξαρτήσεις. Γιατί με το διάβασμα των βιβλίων έχουμε ανοίξει τη δυνατότητα να φέρουμε την πνευματικότητά μας στην πρώτη γραμμή του τρόπου ζωής μας. Πολύ χαρακτηριστικά ο Κ. Φράιαρ αναλύει το τι ακριβώς γίνεται με το τρίγωνο άνθρωπος – βιβλίο – διάβασμα: «Όταν διαβάζουμε συγκεφαλαιώνουμε αγωνίες… Διαβάζουμε εν καιρώ, κατά πρόσωπον και κατά χρείαν και μέσα από αυτά τα τρία κατανοούμε το σκοπό της γραφής και την πρόθεση του συγγραφέα. Ο τόπος ομιλεί και ο τρόπος εικονογραφεί. Όταν λέμε ότι ερμηνεύουμε, ουσιαστικά ερμηνευόμαστε, γιατί πίσω από την ανάγνωση κρύβεται η μεγάλη αναγκαιότητα της νοημάτωσης. Πρέπει να δώσω νόημα στο χάος του κόσμου προτού χαθώ στο χάος των εμπειριών μου».
Ονειρεύομαι τους καιρούς εκείνους που τα βιβλία θα γράφουν την ιστορία˙ εκείνα τα βιβλία που εκφράζουν την πραγματική αγωνία του ανθρώπου, που ταξιδεύουν στο ποτάμι του χρόνου χωρίς να φεύγουν με τη ροή του νερού του, που διαμορφώνουν ένα ενιαίο και ακτινοβόλο σύμπαν – γιατί «κάθε βιβλίο γεννιέται παρουσία άλλων βιβλίων» (Ίταλο Καλβίνο)-, για να είναι το σταθερό καταφύγιο όλων των ανθρώπων όπου γης και όπου χρόνου, για να συνδέουν τις απορίες και τις αναζητήσεις μας κάνοντάς μας μαζί με αυτά οιονεί διαχρονικούς και ίσως και αιώνιους και ίσως να είναι αυτή η πραγματική αιωνιότητα που ονειρευόμαστε από τη στιγμή που πατάμε πάνω στην επιφάνεια αυτού του πλανήτη μέχρι που την εγκαταλείπουμε. Αυτές τις σκέψεις είχε κατά νου και ο Τ. Στάινερ που ισχυριζόταν ότι «τα βιβλία αποτελούν το «password» για να γίνουμε καλύτεροι από αυτό που είμαστε και ότι υπήρξαν οι αγγελιοφόροι και οι μάρτυρες των «συναντήσεων» του ανθρώπου με το Θεό ήδη από τους αρχαίους Σουμέριους».
Η γραφή, το περιεχόμενο και το μήνυμα των βιβλίων δεν ταυτίζονται με τα γεγονότα και με τα πρόσωπα που αναφέρονται. Η Ιλιάδα δεν ταυτίζεται με τον Τρωικό πόλεμο ούτε η Οδύσσεια με την περιπέτεια και μόνο του Οδυσσέα. Ο ποιητής αφορμάται από τα γεγονότα και από τα πρόσωπα για να εκφράσει την θέληση του ανθρώπου για ελευθερία. Γράφει τα βιβλία υπερβαίνοντας και ανασυνθέτοντας πρόσωπα και γεγονότα αφηγούμενος το μέλλον (!) μέσα από τη δημιουργικότητα του πνεύματος του ανθρώπου για να ανοίξει δρόμους στην πραγματική ελευθερία.
