Του Νίκου Τσούλια
Μπορεί ένας εκπαιδευτικός να εκβάλλει κακία και αυταρχισμό γενικότερα στη ζωή του και ταυτόχρονα να διαπαιδαγωγεί ή και απλώς να διδάσκει; Το ερώτημα αυτό μου έχει γεννηθεί εδώ και πολλά χρόνια στη σκέψη μου και μπορώ να ισχυριστώ ότι υπάρχει σαφής απάντηση.
Αλλά πριν την εξετάσουμε ας τεθεί και ένα άλλο παράλληλο ερώτημα. Μπορεί να υπάρξει ένας εκπαιδευτικός φασιστικής νοοτροπίας και να υπηρετεί τα παιδαγωγικά προτάγματα και τα μεγάλα δημοκρατικά και ανθρωπιστικά ιδεώδη; Το ερώτημα αυτό μου γεννήθηκε με αφορμή την κατάθεση ψηφοδελτίου με παράταξη της «Χρυσής Αυγής» στις εκλογές των Υπηρεσιακών Συμβουλίων των καθηγητών / καθηγητριών τον Νοέμβριο του 2014 στη Θεσσαλονίκη. Βεβαίως θα πρέπει κανείς να αναλύσει πιο απλά την εκδοχή αυτή – αν υπάρχει κατ’ αρχήν εκπαιδευτικός με φασιστική νοοτροπία – και μάλλον να δώσει θετική απάντηση αφού το φασιστικό μόρφωμα έχει μια σημαντική απήχηση στην ελληνική κοινωνία – περί του 10% – και οι εκπαιδευτικοί ως τμήμα της κοινωνίας θα έχουν και αυτοί μια έστω μικρότερη συμμετοχή.
Τα ερωτήματα που ετέθησαν είναι – κατά τη γνώμη μου – κρίσιμα και καθοριστικά για την εκπαιδευτική λειτουργία. Προφανώς τα δύο ερωτήματα δεν είναι της ίδιας πολιτικής και εκπαιδευτικής ποιότητας και θα πρέπει να εξεταστούν ξεχωριστά, παρά το γεγονός ότι υπάρχει ένα κοινό νήμα που τα ενώνει. Ας δούμε την πρώτη περίπτωση του αυταρχικού εκπαιδευτικού. Ιστορικά ο αυταρχισμός στην εκπαίδευση παρουσιάστηκε και ως επίσημη εκδοχή της πολιτείας και αποτέλεσε ένα ισχυρό εργαλείο χειραγώγησης του ανθρώπου μέσα από την πιο αθώα έκφραση κοινωνικής λειτουργίας, της αγωγής των παιδιών και των εφήβων. Έχει λοιπόν τις ρίζες του και στη χώρα μας και έχει αφήσει σημάδια στη γενικότερη νοοτροπία της ελληνικής κοινωνίας και περισσότερο στους κόλπους της οικογένειας (ειδικά με την πρακτική του ξυλοδαρμού των παιδιών), αφού στο σχολείο ο εκδημοκρατισμός μόλις κατά τα διάρκεια κυρίως της δεκαετίας του 1980 διαμόρφωσε «θεσμικό δίκτυο» προστασίας απέναντι σε κάθε μορφή αυταρχισμού.
Ωστόσο, μπορεί να υπάρχουν εκπαιδευτικοί που να υπηρετούν την αυταρχικότητα με καλυμμένους τρόπους. Αλλά πέραν τούτου, αρκεί και μια συνθήκη. Αν ο εκπαιδευτικός δεν διαπνέεται από κουλτούρα αγάπης και παιδαγωγικής ευθύνης, αν δεν αγαπάει τα παιδιά, το σχολείο, την αγωγή, την πνευματική καλλιέργεια και την ελευθερία είναι βέβαιο ότι θα εξωτερικεύσει το σκηνικό της κακίας και του αυταρχισμού του. Συχνά η νοοτροπία αυτή είναι παράλληλη με μια ενδεχόμενη επιστημονική και εκπαιδευτική ανεπάρκειά του. Σε μια τέτοια περίπτωση κάνει την αδυναμία του και την ελλειμματικότητά του επιταγή πειθαρχίας και εκπαιδευτική δύναμη, που δήθεν πολεμάει τον λαϊκισμό και την ελευθεριότητα των ηθών. Κρύβεται το ελάττωμά του ουσιαστικά πίσω από την επίδειξη αυστηρότητας και της τήρησης κανόνων!
Αλλά το αντίδοτο για το λαϊκισμό ή για την ενδεχόμενη χαλάρωση των παιδαγωγικών λειτουργιών στο σχολείο δεν είναι ο αυταρχισμός και η επίδειξη πυγμής αλλά ο ορθολογισμός και η κουλτούρα της αγάπης προς τα παιδιά – όπως πολύ σωστά τόνιζε ο μεγάλος παιδαγωγός Τζον Ντιούι -, είναι η καλλιέργεια και η συστηματική προαγωγή των ανθρωπιστικών αξιών και των δημοκρατικών ιδεών. Ο δρόμος αυτός της αγάπης για το παιδί και της παιδαγωγικής ευθύνης και της παιδαγωγικής ελευθερίας – όπως έχει επισημάνει και ο Αλέξανδρος Δελμούζος – είναι δρόμος πολύ πιο δύσκολος από κάθε άλλον αλλά είναι και δρόμος ομορφιάς!
Τι γίνεται αν στο σχολείο υπάρχει εκπαιδευτικός με φασιστική νοοτροπία; Αν είναι ακόμα και απλός εκφραστής φασιστικών ιδεών, τότε προφανώς δεν έχει θεσμική θέση μέσα στο σχολείο. Ακόμα και ο όρκος που δίνει ο νεοδιοριζόμενος εκπαιδευτικός κάνει απόλυτα σαφές ότι θα υπηρετεί τους νόμους της πολιτείας και τα δημοκρατικά ιδεώδη. Αλλά πέραν τούτου, θα μπορούσε κάποιος να θεωρηθεί ότι μπορεί να διαπαιδαγωγήσει αν προωθεί τη «μηχανή του θανάτου» και τη βαρβαρότητα του φασισμού και του ναζισμού; Ποιος γονέας θα επέτρεπε να δηλητηριάζεται η παιδική ψυχή και η εφηβική κουλτούρα με τη μαύρη προπαγάνδα, την προπαγάνδα κατά της ζωής και κατά της «εικόνας» του ανθρώπου;
Ακόμα και τα πιο απλά δείγματα έκφρασης φασιστικής αντίληψης στο σχολείο πρέπει να αντιμετωπίζονται εν τη γενέσει τους. Τόσο η Διεύθυνση του σχολείου και ο Σύλλογος Διδασκόντων όσο και ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων και οι Μαθητικές Κοινότητες έχουν πρώτιστο καθήκον να απομονώνουν και να «εκδιώκουν» κάθε σχετικό φαινόμενο, η δε Πολιτεία θα πρέπει να προχωράει με αποφασιστικότητα σε ό,τι προβλέπει η σχετική νομοθεσία μας.
Αλλά και το ζήτημα της αυταρχικότητας είναι μείζον παιδαγωγικό θέμα. Η εκδήλωση αυταρχικότητας δεν είναι μόνο θέμα ενός συγκεκριμένου εκπαιδευτικού, αλλά βαραίνει όλο το Σύλλογο των Διδασκόντων και κατ’ επέκταση το ίδιο το σχολείο., γι’ αυτό πρέπει να αντιμετωπίζεται θεσμικά και συλλογικά με τον πιο απόλυτο παιδαγωγικό τρόπο. Κάθε στάση ενδοτικότητας ή αδιαφορίας ή αποσιώπησης των φασιστικών κυρίως αλλά και των αυταρχικών συμπεριφορών απαξιώνει και επιβαρύνει ακόμα και αυτούς που ιδεολογικά και κοσμοθεωρητικά αντιτίθενται σ’ αυτήν την αντιπαιδαγωγική βαρβαρότητα.
Κύριε Τσούλια χαίρομαι ιδιαίτερα για το περιεχόμενο του σχολίου σας!
Έχω αρθρογαφήσει για τη βία και ιδιαίτερα για τη μορφή που περιγράφετε και στην ιστοσελίδα μου αλλά και στις εφημερίδες παλιότερα. Υπάρχει άρθρο μου και στην εφημερίδα “ΤΑ ΝΕΑ” αλλά και στον “ΕΠΕΝΔΥΤΗ”. Υπήρξα άλλωστε θύμα αυτής της βίας, όταν ως Πρόεδρος της ΟΛΜΕ εναντιωνόμουνα και καταδίκαζα τις καταλήψεις των σχολείων. Έχω ασχοληθεί με το φαινόμενο της βίας πολλές φορές και το θεωρώ ότι είναι μια εκδήλωση σκληρής βαρβαρότητας που πλήττει την αξιοπρέπεια του ανθρώπου, την ελευθερία λόγου και έκφρασης και σε κάθε περίπτωση είναι καταδικαστέα. Θα επανέλθω με άρθρο για τη βία της ακροαριστεράς. Αλλά μήπως έχουμε ξεχάσει τη βία που εξέφρασε ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α.;
Νίκος Τσούλιας
Καταρχάς, οι Χρυσαυγίτες δεν είναι φασίστες αλλά Νεοναζί! Λάτρεις του χιτλερικού ναζισμού είναι οι άνθρωποι και ποτέ δεν το έκρυψαν! Δεύτερον, ο φασισμός και πιο συγκεκριμένα ο σταλινικός φασισμός εκπροσωπείται εδώ και χρόνια στην ελληνική εκπαίδευση από εκπαιδευτικούς αριστερών πεποιθήσεων. Χαρακτηριστικότερο το επίκαιρο παράδειγμα της ΕΛΜΕ Ρεθύμνου που ζήτησε, με δημόσια ανακοίνωσή της, την “κοινωνική στοχοποίηση” και την “κοινωνική εξόντωση” ενός διευθυντή σχολείου που εφάρμοσε τον νόμο της Δημοκρατικής Πολιτείας! Αλλά ο νόμος της Δημοκρατικής Πολιτείας ΔΕΝ αρέσει στους αριστερούς φασίστες…
Δυστυχώς, γι’ αυτόν τον φασισμό κανένας δεν τολμά να γράψει άρθρα και να καταδικάσει! Γι’ αυτό το λόγο αυτός ο φασισμός είναι και ο πιο επικίνδυνος από τον φασισμό των νεοναζί Χρυσαυγιτών. Διότι ο φασισμός των Χρυσαυγιτών είναι φανερός, ενώ ο φασισμός των αριστερών μορφωμάτων είναι αφανής και ριζώνει μεθοδικά μέσα στη συνείδηση και την ψυχή των νέων ανθρώπων.
Στην Ελλάδα του 2017 όποιος γουστάρει μπορεί να λέει ότι ανήκει σε μια αριστερή “συλλογικότητα”, να καταλαμβάνει δημόσιους χώρους, να κλείνει σχολεία και πανεπιστήμια, να υβρίζει, να απειλεί και να ασκεί βία εις βάρος ανθρώπων που θεωρεί ότι έχουν διαφορετική άποψη. Και όλα αυτά χωρίς να υφίσταται νομικές κυρώσεις, χωρίς να υφίσταται καν την φραστική καταδίκη των αρθογράφων. Πριν μια βδομάδα ένας δημοσιογράφος στα Χανιά, μπροστά στο ανήλικο παιδί του, δέχθηκε βίαιη επίθεση από 2 αριστερούς-μέλη “συλλογικότητας”. Το γεγονός δεν έφυγε έξω από τα όρια του νησιού και ξεχάστηκε σε 2 μέρες! Πριν μερικά χρόνια ένας άλλος δημοσιογράφος δολοφονήθηκε από τρομοκράτες! Κανένας δεν συνελήφθη! Κανένας δεν τιμωρήθηκε! Κανένας δεν το θυμάται…