Του Σωτήρη Ν. Καμενόπουλου
Τα τελευταία 50+ χρόνια το πτωχευμένο παραγωγικό και εκ-παιδευτικόμοντέλο της χώρας μας στηρίχθηκε σε 2 σαθρούς πυλώνες:
1. Την αθρόα “παραγωγή” αποφοίτων σε επιστημονικά πεδία για λόγους ανακύκλωσης και μόνο σε επαγγελματικούς τομείς άμεσα συνυφασμένους με τον κρατικό τομέα: πχ. εδώ και πολλές δεκαετίες χιλιάδες φιλόλογοι, φιλόσοφοι, κοινωνιολόγοι, αρχαιολόγοι, ιστορικοί, μαθηματικοί, φυσικοί, χημικοί κλπ. έχουν αποφοιτήσει από τα ελληνικά πανεπιστήμια μόνο και μόνο για να ανακυκλώσουν τους προηγούμενους αντίστοιχους απόφοιτους σε θέσεις καθηγητών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης οι οποίοι βγαίνουν στη σύνταξη. Παίρνω ως παράδειγμα τον επαγγελματικό προσανατολισμό ενός φιλόλογου από ένα τυχαίο ελληνικό πανεπιστήμιο, [1]: “οι απόφοιτοι του Τμήματος Φιλολογίας μπορούν να εργαστούν: σε βιβλιοθήκες και αρχεία, σε εφημερίδες και περιοδικά, σε εκδοτικούς οίκους και οργανισμούς, στην τοπική αυτοδιοίκηση, ως φιλόλογοι στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Δημόσια και Ιδιωτική)”. Χιλιάδες παρόμοιες περιπτώσεις χαρακτηρίζουν τους αποφοίτους παρόμοιων σχολών σε διάφορες πόλεις στην Ελλάδα. Ας υπενθυμίσουμε πως στη χώρα μας υπάρχουν πολλές φιλολογικές, χημικές, φυσικές κλπ. σχολές σε διάφορες πόλεις (Ιωάννινα, Ηράκλειο, Αθήνα, Πάτρα κλπ.).
2. Στην πλήρη αποβιομηχάνιση της χώρας και τη στροφή στην παροχή υπηρεσιών (σε αυτό το σημείο να ξανα-υπενθυμίσουμε πως ο τουρισμός ΔΕΝ είναι βιομηχανία: είναι παροχή υπηρεσιών). Αυτή η αποβιομηχάνιση συντελέσθηκε με την ένοχη συνέργεια συνδικαλιστών, λαϊκιστών πολιτικών (ανδρών-γυναικών) αλλά και των ακαδημαϊκών. Οι ακαδημαϊκοί τα τελευταία 50+ χρόνια συντελούν εμμέσως σε αυτό το φαινόμενο μέσω του προηγούμενου στρατηγικού πυλώνα: οι ακαδημαϊκοί για το μόνο που ενδιαφέρονταν ήταν να δημιουργούν σχολές άνευ αντικειμένων απλά και μόνο για να εξασφαλίζουν τις θέσεις εργασίας τους… να ανακυκλώνουν τις θέσεις τους.
Πάνω σε αυτό το μοντέλο Παιδείας πτωχεύσαμε ως χώρα οικονομικά, ηθικά και αξιακά. Αυτή είναι η σκληρή-πικρή αλήθεια. Αυτό το μοντέλο έχει πτωχεύσει. Μαζί με τη χώρα. (Ένας φίλος μου έθεσε το σκληρό ερώτημα: πόσα βραβεία Νομπέλ έχουμε πάρει τα τελευταία 50+ χρόνια με τόσους χιλιάδες απόφοιτους χημείας, φυσικής κλπ.;)
Παρακολουθώ με ενδιαφέρον λοιπόν σήμερα τις προσπάθειες “αναδιάρθρωσης” της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο προτεινόμενο νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας με τίτλο “Ρυθμίσεις για την ανώτατη εκπαίδευση, την έρευνα και άλλες διατάξεις” και ειδικότερα το προτεινόμενο άρθρο 5 του νομοσχεδίου με τίτλο “Ίδρυση, συγχώνευση, κατάτμηση, μετονομασία, κατάργηση και μεταβολή έδρας Α.Ε.Ι”. Το σκεπτικό καταρχήν της συγχώνευσης, κατάτμησης κλπ. ορισμένων ακαδημαϊκών σχολών μοιάζει να είναι το ζητούμενο. Ως απόφοιτος όμως ενός καθαρά τεχνοκρατικού σχετικά μικρού ιδρύματος στην Κρήτη μπορώ να διαβλέψω μία προετοιμασία πονηρής “επιθετικής” πρακτικής πίσω από αυτό. Και το γράφω αυτό λόγω της σωρευμένης εμπειρίας που διαθέτω ως εργαζόμενος στο σκληρό ιδιωτικό τομέα τα τελευταία 20 χρόνια… Η εμπειρία μου λοιπόν με έχει βοηθήσει να αναγνωρίσω μία επιθετική προετοιμασία από την πλευρά του Πανεπιστημίου Κρήτης (με έδρα το Ηράκλειο Κρήτης) απέναντι στο Πολυτεχνείο Κρήτης (με έδρα τα Χανιά Κρήτης). Μία πρακτική η οποία είχε πρωτοεμφανισθεί μέσω του προγράμματος “Αθηνά”, [2]. Μία προσπάθεια η οποία θυμίζει καλοκουρδισμένη προετοιμασία μεγάλης εταιρείας προκειμένου να προβεί σε επιθετική εξαγορά (hostile takeover) μικρότερης εταιρείας. Οι αναγνώστες μπορούν να δουν τις τεχνοκρατικές ειδικότητες αποφοίτων του Πολυτεχνείου Κρήτης και την πληθώρα των θεωρητικών ειδικοτήτων του Πανεπιστημίου Κρήτης στις αντίστοιχες επίσημες ιστοσελίδες τους, [3], [4]. Με λίγα λόγια: από το 2013 “κάποιοι” κύκλοι του Υπουργείου Παιδείας προσπαθούν να σέρνουν το σενάριο “απορρόφησης” του Πολυτεχνείου Κρήτης (Χανιά) από το Πανεπιστήμιο Κρήτης (Ηράκλειο), μέσω της δημιουργίας ενός ενιαίου Πανεπιστημίου στην Κρήτη με έδρα το Ηράκλειο. Οι εκλεκτοί αναγνώστες ας μην αντιμετωπίσουν το συγκεκριμένο θέμα ως πιθανό ενδο-ακαδημαϊκό ανταγωνισμό ο οποίος συμβαίνει πάνω σε ξένο αχυρώνα (πάνω στις πλάτες των φορολογούμενων πολιτών) αλλά ως το διακύβευμα των επόμενων δεκαετιών για τη χώρα μας. Να θυμίσω πως τούτο το άρθρο δεν το γράφω μόνο ως κάτοχος διδακτορικού, αλλά κυρίως ως φορολογούμενος πολίτης σκληρά εργαζόμενος στον ιδιωτικό τομέα…Επίσης, οι εκλεκτοί αναγνώστες να μη θεωρήσουν το θέμα ως εσωτερικό ανταγωνισμό της Κρήτης μεταξύ Χανίων-Ηρακλείου. Δεν έχει καμία σχέση με αυτό…
Ευλόγως λοιπόν τίθενται ορισμένα ερωτήματα. Τί μοντέλο παραγωγής θέλουμε για τη χώρα μας; Θέλουμε να συνεχίσουμε να παράγουμε χιλιάδες αποφοίτους φιλοσοφικών κλπ. σχολών; Πως θα αλλάξουμε την πορεία της χώρα μας; Πού θα απασχοληθούν αυτοί οι χιλιάδες “θεωρητικοί” επιστήμονες; Θα διοριστούν κατά χιλιάδες στο δημόσιο τομέα; Μα αφού ήδη υπάρχει επετηρίδα χιλιάδων αδιόριστων οι οποίοι δεν προβλέπεται να διοριστούν παρά σε εκατοντάδες χρόνια. Και αν διοριστούν στο δημόσιο με ποιανού χρήματα να διοριστούν; Να μπουν και άλλοι δυσβάστακτοι φόροι στις πλάτες των Ελλήνων φορολογούμενων; Θέλουμε να συνεχίσουμε να ακολουθούμε το μοντέλο που μας πτώχευσε ως χώρα; Το μοντέλο παραγωγής αποφοίτων για τους αποφοίτους; Ή μήπως πρέπει να χρησιμοποιηθούν αυτές οι σχολές ως βοηθητικό υπόβαθρο-εργαλείο (και τίποτε περισσότερο) στην προσπάθεια των τεχνοκρατών να φέρουν επιτέλους παραγωγικές δουλειές στη χώρα μας και την πολυπόθητη ανάπτυξη;
Θα είμαι ξεκάθαρος λοιπόν όπως υπήρξα και στο παρελθόν σχετικά με την ανάγκη αλλαγής του Συντάγματος και τη δημιουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων, [5] (παρότι ο ίδιος είμαι απόφοιτος δημόσιου Πολυτεχνείου), και ας δυσαρεστήσω ορισμένους.
1. Πραγματικά υπάρχει ανάγκη για κατάργηση ορισμένων ακαδημαϊκών σχολών. Ας ξεκινήσουμε από την κατάργηση πολλών σχολών φιλοσοφικής, αρχαιολογίας, κοινωνιολογίας, φιλολογίας, χημικών, φυσικών, μαθηματικών κλπ. Να κλείσουν άμεσα ορισμένες από αυτές τις σχολές. Ακούγεται σκληρό, αλλά επιτέλους, πόσους φιλόσοφους χρειαζόμαστε σε αυτή τη χώρα; Η χώρα χρειάζεται εργοστάσια. Φουγάρα. Ας το καταλάβει αυτό η πολτική ηγεσία και ας αναλάβει την πολιτική ευθύνη.
2. Όσες από τις παραπάνω δημόσιες σχολές παραμείνουν ανοικτές, αυτές να λειτουργούν με δύο παράλληλους τρόπους:
Α) καταρχήν να λειτουργούν ως υποβοηθητικά τμήματα βασικών τεχνοκρατικών σχολών, και
Β) να παράγουν ελάχιστο αριθμό αποφοίτων σύμφωνα με τις πραγματικές ανάγκες του κράτους και όχι απλώς για την ανακύκλωση αποφοίτων και εξυπηρέτησης πελατειακών συμφερόντων.
(Όλα τα παραπάνω να ισχύσουν παράλληλα με την αλλαγή του Συντάγματος για τη δημιουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων: σε αυτά ίσως βρουν εργασία οι χιλιάδες αδιόριστοι απόφοιτοι φιλοσοφικής, κοινωνιολογίας, μαθηματικών κλπ.)
3. Όσον αφορά το θέμα του Πολυτεχνείου Κρήτης (τεχνοκρατικό ίδρυμα) και του Πανεπιστημίου Κρήτης (θεωρητικό ίδρυμα) εάν υπάρχουν “σκέψεις” για ορθολογική αναδιάρθρωση (re-engineering) για λόγους οικονομίας κλίμακας (πράγμα το οποίο είναι θεμιτό και απολύτως σεβαστό) τότε το Πανεπιστήμιο Κρήτης (Ηράκλειο) θα πρέπει να καταργηθεί και να απορροφηθεί από το Πολυτεχνείο Κρήτης (Χανιά) ώστε να δημιουργηθεί στην Κρήτη ένα ενιαίο ακαδημαϊκό ίδρυμα με έδρα τα Χανιά. Από καθαρά τεχνοκρατική άποψη αυτό θα είχε περισσότερα αναπτυξιακά-οικονομικά οφέλη για τη χώρα μας: δηλαδή να υπαχθεί ένα πανεπιστήμιο που παράγει θεωρητικούς επιστήμονες κάτω από ένα τεχνοκρατικό ακαδημαϊκό ίδρυμα και όχι το αντίθετο.
Αυτή θα πρέπει να είναι η Μεγάλη Εικόνα για το νέο παραγωγικό μοντέλο της πατρίδας μας. Ειδάλλως δεν θα ορθοποδήσουμε ποτέ.
ΥΓ. Ελπίζω “ορισμένοι” του Υπουργείου Παιδείας να μη πέσουν στην παγίδα στην οποία έπεσαν και άλλοι “συνάδελφοί” τους στο παρελθόν όταν απέτυχαν να διαγνώσουν τη γεωπολιτική και γεωστρατηγική διάσταση ορισμένων θεμάτων της Παιδείας…πχ. ας θυμίσουμε πως “ορισμένοι κύκλοι” του Υπουργείου Παιδείας στο παρελθόν μεταξύ των ετών 2010-2014 διέρρεαν(;) πως η Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης θα έπρεπε να κλείσει. Εκείνες οι διαρροές(;) πραγματοποιούταν την ίδια περίοδο που παιζόταν η συνέχιση ή μη συνέχιση των ερευνών για τους Ελληνικούς υδρογονάνθρακες. Ας θυμίσουμε πως η συγκεκριμένη σχολή είναι η μοναδική Ελληνική ακαδημαϊκή σχολή η οποία έχει αναφερθεί ποτέ σε γεωστρατηγική ανάλυση του Stratfor. Την ίδια περίοδο που κάποιοι εντός της χώρας πάλευαν για να πείσουν τις Ελληνικές κυβερνήσεις πως ΝΑΙ πιθανώς υπάρχουν υδρογονάνθρακες στη χώρα μας, στο Υπουργείο Παιδείας με πρόσχημα την “αναδιάρθρωση” της Παιδείας (σχέδιο “Αθηνά”) κάποιοι ήθελαν να κλείσουν τη Σχολή από την οποία ξεκίνησε ο αγώνας για αναζήτηση των Ελληνικών υδρογονανθράκων αλλά και των σπάνιων γαιών. Αυτές οι διαρροές από κύκλους του Υπουργείου Παιδείας πραγματοποιούταν λίγες ημέρες πριν την επίσκεψη του τότε Έλληνα πρωθυπουργού στις ΗΠΑ με βασικό “όπλο” στη “φαρέτρα” του την αξιοποίηση των Ελληνικών υδρογονανθράκων! Αντιλαμβάνεστε τις πιθανές συνέπειες ενός τέτοιου παίγνιου; Τί στο καλό σκεφτόταν αυτοί οι οποίοι ήθελαν να “αναδιαρθρώσουν” την Παιδεία; Μπορούμε να φανταστούμε πχ. τί είδους ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΟ ΜΗΝΥΜΑ θα έστελνε μία τέτοια ενέργεια εκ μέρους του Ελληνικού Υπουργείου Παιδείας, δηλαδή της επίσημης Ελληνικής πολιτείας, σε διάφορους σημαντικούς παίκτες (stakeholders) της περιοχής; Φαντάζεστε σήμερα που εταιρείες-κολοσσοί όπως πχ. η Exxon Mobil (με τζίρο όσο το Ελληνικό χρέος) θέλουν να έρθουν στην Κρήτη, εάν η Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης έκλεινε χάριν της δήθεν αναδιάρθρωσης της Παιδείας; (Και όλα αυτά κόντρα σε κάποιους εγχώριους άπιστους Θωμάδες που ακόμη θεωρούν πως υδρογονάνθρακες ΔΕΝ υπάρχουν οι οποίοι αγνοούν(;) πως τέτοιες εταιρείες δεν κουνιούνται από τη θέση τους εάν δεν μυρίσουν πετρέλαιο). Και ποιοί θα ασχολούταν στην Κρήτη με τους υδρογονάνθρακες; Ας υπενθυμίσουμε το γεγονός πως ο σημερινός πρωθυπουργός δύο φορές επεσκέφθη στο παρελθόν το Χιούστον του Τέξας, έδρα πολλών πετρελαϊκών κολοσσών (και πολύ καλώς έπραξε!). Παρομοίως λοιπόν σήμερα, ας ξεκαθαριστεί το γεγονός πως τυχόν πονηρά(;) σχέδια ορισμένων κύκλων του Υπουργείου Παιδείας να χαλιναγωγήσουν(;)-ποδηγετήσουν(;) το τεχνοκρατικό Πολυτεχνείο Κρήτης (Χανιά) διά του άρθρου 5(;) μέσω της υπαγωγής του στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (Ηράκλειο) θα είχε ίσως περίεργες-παρελκόμενες διαστάσεις/επιπτώσεις/συνέπειες τις οποίες σήμερα δεν μπορούν να αντιληφθούν. Ας πάει αυτό το μήνυμα προς τους διάφορους “αναδιαρθρωτικούς” κύκλους του Υπουργείου Παιδείας και ας είμαστε ΟΛΟΙ σε επαγρύπνηση…Τέτοιες σκέψεις θα πρέπει να κόβονται στη ρίζα τους πριν καν αρχίσουν οι πονηρές διαρροές…
Αναφορές
[1] http://www.philology.uoc.gr/gr.htm
[2] http://www.minedu.gov.gr/publications/docs2013/130305_telikh_protash_athhna.pdf
[3] https://www.tuc.gr/index.php?id=departments
[4] http://www.uoc.gr/courses/department-schools.html
[5]http://www.capital.gr/me-apopsi/3111896/idiotika-mi-kratika-panepistimia-tora
* Ο κ. Σωτήρης Ν. Καμενόπουλος είναι Διπλ. Μηχανικός Παραγωγής & Διοίκησης Πολυτεχνείου Κρήτης (M.Eng.), Διδάκτωρ Σχολής Μηχανικών Ορυκτών Πόρων Πολυτεχνείου Κρήτης
