Για όσους γνωρίζουν το αρχαίο θέατρο, η Ιφιγένεια εν Αυλίδι του Φανταστικού Θεάτρου σε σκηνοθεσία Μαγδαλένας Ζήραξεκινά με πολλαπλές εκπλήξεις. Στην παράσταση της Ζήρα, ο Πρόλογος δεν είναι, όπως στο πρωτότυπο ευριπίδειο κείμενο, ρήση του Αγαμέμνονα ή έστω διάλογος Αγαμέμνονα-Πρεσβύτη (αν οι στ. 1-48 δεν είναι interpolatio). Είναι μονόλογος του γερο-θεράποντος του Βασιλιά, του οποίου μάλιστα το περιεχόμενο ξενίζει έντονα. Πολλοί θα αντιληφθούν πως όχι μόνο δεν προέρχεται από την Ιφιγένεια εν Αυλίδι (προέρχεται από τον Αγαμέμνονα του Αισχύλου), αλλά αφηγείται και μια εκδοχή των γεγονότων εντελώς αντίθετη από αυτήν που προβάλλει η τραγωδία του Ευριπίδη. Στον Αγαμέμνονα, η θυσία της Ιφιγένειας ολοκληρώνεται. Η Ιφιγένεια οδηγείται στον βωμό ως αρνίον επί σφαγήν, σφάζεται δίχως έλεος και πεθαίνοντας καταριέται τον Οίκο που τη γέννησε. Αυτά είναι τα γεγονότα, λέει ο χορός στην Πάροδο του αισχύλειου Αγαμέμνονα (190-250) και επαναλαμβάνει ο Πρεσβύτης του Βαλεντίνου Κόκκινου· «αυτό που έγινε μετά (σσ. δηλαδή την αντικατάσταση της Ιφιγένειας από το ελάφι) — δεν το είδα και δεν το λέω».
Ο Αγαμέμνων θα επανέλθει στο τέλος της παράστασης της Ζήρα: «πάντα υπάρχει μια άλλη ιστορία», θα προσθέσει εκεί ο Πρεσβύτης, δηλαδή μια διαφορετική εκδοχή των γεγονότων· «πάντα όμως θα επικρατεί ο λόγος των ισχυρών». Αυτός ο λόγος των ισχυρών, ο ηγεμονικός λόγος, πάντοτε καθορίζει την «αλήθεια» (δηλαδή την κυρίαρχη, δογματική αντίληψη για τα πράγματα, που περιβάλλεται το φωτοστέφανο της εκ θεού σοφίας), πάντοτε υπαγορεύει τα ιδεολογήματα που με τη σειρά τους υπαγορεύουν την πολιτική. Ο ηγεμονικός λόγος πάντοτε προσδίδει περιεχόμενο ακόμη και στη συλλογική μνήμη. Ναι, ακόμη και η μνήμη μας, τα Δεν Ξεχνώ μας, δεν μας ανήκουν· αποτελούν πολιτικά εμφυτεύματα ηγεμονικού λόγου.
«Το έργο», γράφει η Ζήρα στο σκηνοθετικό της σημείωμα, «θέτει έναν προβληματισμό σε σχέση με τις κυρίαρχες εκδοχές των γεγονότων και πώς αυτές εξυπηρετούν κάποιες σκοπιμότητες: κυρίως συντελούν στη συγκάλυψη εγκλημάτων, στην αποσιώπηση εκείνων που επιμένουν να δείχνουν με το δάχτυλο τις ρωγμές στο κοινωνικοπολιτικό οικοδόμημα.
Πέθανε η Ιφιγένεια ή ζει; Θυσιάστηκε εθελούσια ή με τη βία; Πέθανε ως αθώο θύμα των ισχυρών προς ευόδωση ενός άδικου πολέμου ή ως ηρωίδα μιας μαχόμενης πατρίδας, δοσμένη στον κοινό αγώνα κατά των βαρβάρων; Τι από όλα πρέπει να πιστέψουμε; Ποιος λέει την αλήθεια; Ποιος ελέγχει, ακριβέστερα, την «αλήθεια»;
Ολόκληρο το άρθρο στη σελίδα antonispetrides.wordpress.com
