Νεοελληνική Γλώσσα Α´ Λυκείου: Η ιδιαίτερη “γλώσσα” των νέων (Κριτήριο αξιολόγησης)

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ: Η ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ «ΓΛΩΣΣΑ» ΤΩΝ ΝΕΩΝ

H γλώσσα των νέων αποτελεί μια σειρά από γλωσσικές συμβάσεις που χρησιμοποιούν οι νέοι για να επικοινωνήσουν μεταξύ τους. Δεν συνιστά ένα αυτοτελές γλωσσικό σύστημα, αλλά γλωσσικές δομές στα πλαίσια μιας «κοινωνιολέκτου» η οποία αποκλίνει από τις καθιερωμένες λεξιλογικές, πραγματολογικές και δομικές συμβάσεις των αυτοτελών γλωσσικών συστημάτων.

Όσοι συνδιαλέγονται ή είναι σε επαφή με άτομα νεαρής ηλικίας μπορούν να διακρίνουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της γλώσσας τους. Η γλώσσα των νέων συχνά βάλλεται από τα πυρά των μεγαλύτερων, ή γενικότερα συντηρητικών ομάδων, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι με αυτόν τον τρόπο παραμορφώνεται η ελληνική γλώσσα, με αποτέλεσμα οι νέοι να τη μαθαίνουν με τον λανθασμένο τρόπο. Επίσης, οι νέοι χαρακτηρίζονται ως λεξιπένητες, εφόσον το λεξιλόγιό τους δεν απαρτίζεται από μία πληθώρα εκφράσεων της νόρμας αλλά από λέξεις «νεόφτιαχτες» που δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε επίσημες περιστάσεις επικοινωνίας.

Στην πραγματικότητα, οι νέοι δεν έχουν περιορισμένο αριθμό λέξεων στο λεξιλόγιό τους, γιατί ο αριθμός λέξεων που φτιάχνουν είναι μεγάλος, άσχετα αν οι περισσότερες είναι λέξεις της αργκό. Ωστόσο, η απουσία εκφραστικού πλούτου είναι μία πραγματικότητα, που όμως δεν σχετίζεται με τη χρήση λέξεων της αργκό και της ιδιαίτερης γλώσσας τους.

Οι λόγοι που ωθούν τους νέους στην υιοθέτηση μιας διαφορετικής γλώσσας είναι πολλοί, με κύριο λόγο την ανάγκη απομάκρυνσης από τον «κατεστημένο» τρόπο ζωής των ενηλίκων, επομένως και από τη γλώσσα τους, δημιουργώντας εναλλακτικές γλωσσικές συμπεριφορές που αποκλίνουν από το συνηθισμένο. Επίσης, η γλώσσα των νέων αναπαράγεται σχεδόν σε όλες τις νεανικές ομάδες λόγω της τάσης τους να μιμούνται ακόμα και γλωσσικές συμπεριφορές, ώστε να γίνουν αποδεκτοί από τα μέλη μιας ομάδας. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή η γλώσσα δεν είναι ενιαία, διαφέροντας από ομάδα σε ομάδα ή από άτομο σε άτομο.

Η γλώσσα των νέων δεν συνιστά ένα επικίνδυνο γλωσσικό πλέγμα το οποίο πρέπει να εγκαταλειφθεί. Αντίθετα, προβάλλει το πνεύμα φαντασίας και επινοητικότητας που τους διακατέχει, εφόσον είναι σε θέση να χρησιμοποιούν το γλωσσικό σύστημα με τέτοιο τρόπο που να μεταπλάθουν λέξεις ή φράσεις ή να δημιουργούν νέες. Πάντως, η γλώσσα αυτή εγκαταλείπεται κατά την μετα-σχολική ή μετα-πανεπιστημιακή περίοδο, κατά τις οποίες οι νέοι ωριμάζουν πνευματικά και το δίκτυο επαφών τους περιλαμβάνει άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.

Γιώργος Γεωργίου, Υποψήφιος Διδάκτορας Αναλ. Προγραμμάτων και Συγκρ. Παιδαγωγικής (Εκπαίδευση, Γλώσσα), Τμήμα Επιστημών Αγωγής, Πανεπιστήμιο Κύπρου – διασκευασμένο άρθρο

Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α1. Για ποιους λόγους, σύμφωνα με τον αρθρογράφο, οι νέοι ωθούνται στην υιοθέτηση μιας διαφορετικής γλώσσας σε σχέση με την κοινή; (60-80 λέξεις)

                                                                                                                 (μονάδες 15)

Α2. Βασιζόμενοι στο κείμενο, να χαρακτηρίσετε με Σωστό ή Λάθος τις παρακάτω προτάσεις:

1. Όσοι έρχονται σε επαφή με τους νέους, δεν είναι εύκολο να διακρίνουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της γλώσσας τους.
2. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία κατηγορούν τους νέους ότι η γλώσσα τους αλλοιώνει την ελληνική γλώσσα.
3. Οι νέοι μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη γλώσσα τους σε όλες τις επικοινωνιακές περιστάσεις.
4. Η γλώσσα των νέων δεν είναι πλούσια σε αριθμό λέξεων.
5. Οι νέοι δημιούργησαν μια νέα γλώσσα με σκοπό να διαφοροποιηθούν από τους ενήλικες.

                                                                                                                    (μονάδες 10)

Β1. α. Να επισημάνετε τα δομικά μέρη της 2^ης παραγράφου του κειμένου («Όσοι συνδιαλέγονται ή είναι σε επαφή …  σε επίσημες περιστάσεις επικοινωνίας»).

                                                                                                                    (μονάδες 3)

Β1. β. Να βρείτε τι δηλώνουν οι παρακάτω υπογραμμισμένες διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου: Ωστόσο, επίσης, αντίθετα.

(μονάδες 3)

Β2.α. Να επισημάνετε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις/φράσεις του κειμένου χρησιμοποιούνται με κυριολεκτική/δηλωτική και ποιες με μεταφορική/ συνυποδηλωτική σημασία:

1. «Η γλώσσα των νέων δεν συνιστά ένα επικίνδυνο γλωσσικό πλέγμα»
2. «οι οποίοι υποστηρίζουν ότι με αυτόν τον τρόπο παραμορφώνεται η ελληνική γλώσσα»
3. «που χρησιμοποιούν οι νέοι για να επικοινωνήσουν μεταξύ τους»

(μονάδες 9)

Β2. β. Να αναγνωρίσετε το είδος της σύνταξης (ενεργητική/παθητική) στην ακόλουθη πρόταση: «Πάντως, η γλώσσα αυτή εγκαταλείπεται κατά την μετα-σχολική ή μετα-πανεπιστημιακή περίοδο». Να εξηγήσετε γιατί επιλέγεται από τον συγγραφέα και να τη μετατρέψετε στην αντίθετή της.

(μονάδες 10)

Β3. Να γράψετε από ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου με έντονη γραφή: αυτοτελές, συντηρητικών, επίσημες, περιορισμένο, επικίνδυνο.

(μονάδες 10)

Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

Συμμετέχετε σε τηλεοπτική εκπομπή με θέμα τη γλώσσα των σημερινών νέων και καλείστε να αναφέρετε τους λόγους που ωθούν τους νέους να υιοθετήσουν μια διαφορετική γλώσσα καθώς και γιατί αυτή η τακτική τους δεν συνιστά επικίνδυνο γλωσσικό πλέγμα που πρέπει να εγκαταλειφθεί. (400-500 λέξεις)

(μονάδες 40)