Το εικονογραφημένο βιβλίο δύναται να θεωρηθεί ως ένα σπουδαίο διδακτικό μέσο και εργαλείο στους γονείς αλλά και τους δασκάλους που απασχολούν δημιουργικά τα παιδιά για τον λόγο ότι συμβάλλει στην επίτευξη των μαθησιακών αποτελεσμάτων και των διδακτικών στόχων (Μητακίδου& Τρέσσου, 2002:77). Ένα εικονογραφημένο βιβλίο έχει κάτι να διδάξει, κάτι να «αφήσει» στο παιδί ως διδακτικό μήνυμα. Πρόκειται για μια φανταστική προφορική διήγηση η οποία αποτελείται από διάφορες σκηνές και επεισόδια. Αυτά τα επεισόδια λέγονται μοτίβα. Η λέξη μοτίβο είναι μικρότερη αφηγηματική πρόταση που το συγκρατεί (Παπακώστα, 2007:108). Το εικονογραφημένο βιβλίο εκτός από μια διηγηματική ιστορία με φανταστικά πρόσωπα ή ζώα, μπορεί να είναι η μάθηση μιας έννοιας όπως ο σεβασμός, η αγάπη, η χαρά, το ομαδικό παιχνίδι. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί ένα μέσο συγκίνησης και ψυχαγωγίας, πολλές φορές με τραγουδάκια και ποιήματα για τα παιδάκια όλου του κόσμου (Αναγνωστόπουλος, 2007:69).
Η εικόνα παίζει μεγάλο ρόλο. Ό, τι δε μπορεί να αφομοιώσει ή να κατανοήσει πλήρως ένα παιδάκι μέσα από την προφορική διήγηση, μπορεί να συλλάβει το νόημα μέσα από μια εικόνα. Ακόμη κι αν κατανοήσει αυτό που θα ακούσει από τον γονέα ή τον δάσκαλο, η επεξεργασία των δεδομένων για αφομοίωση διαχέεται πιο εύκολα και ενισχύεται μέσα από την εικόνα (Τσοκαλίδου, 2012:96). Με λίγα λόγια, αυτό που λέει ο ενήλικας στο παιδί, αποτυπώνεται στην εικόνα η οποία εννοιολογικά είναι πιο προσιτή στο παιδί. Με αυτό τον τρόπο ενδυναμώνεται η αντίληψη του παιδιού αλλά και η ενσυναίσθηση για την οποία θα μιλήσουμε παρακάτω εκτενέστερα. Όχι μόνο καλλιεργούνται οι δεξιότητες του παιδιού, αλλά αξιοποιούνται οι δυνατότητές του εφόσον η ικανότητά του να εξηγήσει την εικόνα ή να ερμηνεύσει το νόημα της εικόνας, αυτόματα εξελίσσει τη νοημοσύνη και τη δημιουργικότητά του με έναν τρόπο ευχάριστο και παραγωγικό (Σκούρτου. 2007:86). Το παιδί μέσα από την εικόνα δύναται να προφέρει λέξεις, να εκφράζει νοήματα, να παρατηρεί, να σκέφτεται, να επεξεργάζεται, να έλκει την προσοχή του με τα χρώματα της εικόνας ή να δείχνει με το χεράκι του κάτι που του κάνει εντύπωση. Η εικόνα είναι ένα υπέροχο διδακτικό μέσο που όχι μόνο διεγείρει τα ερεθίσματα του παιδιού, αλλά το ωθεί να συλλάβει και να επεξεργαστεί νοήματα ώστε να καταλήξει σε μια έννοια ή στην ουσία ενός θέματος (Τσοκαλίδου, 2012:92).
2.2 Εικονογραφημένα παιδικά βιβλία
Τα εικονογραφημένα βιβλία τα οποία βοηθούν το παιδί να συλλάβει νοήματα και να επεξεργαστεί δεδομένα, έχει έναν διδακτικό ρόλο που επιτρέπει στο παιδί να εξελιχθεί κοινωνικά, ατομικά και ψυχικά. Σε μια ψυχαναλυτική προσέγγιση, ως συμβολική δομή του νου, αποτελείται από τρεις διαστάσεις : την ενδοψυχική διάσταση (intrapsychique), τη διαψυχική διάσταση (intersybjective) και την πολιτισμική διάσταση (culturel). Εμείς θα προβούμε στην ανάλυση και των τριών διαστάσεων καθώς στην ενότητα αυτή εξετάζεται το πώς επιδρά το εικονογραφημένο βιβλίο στην ψυχοσύνθεση του παιδιού (Γιαννικοπούλου, 2008:96).
Ενδοψυχική διάσταση. Το εικονογραφημένο βιβλίο αποτελεί την αναπαράσταση των εγγενείς ψυχικών διεργασιών, οι οποίες συγκροτούν το ψυχικό όργανο του ατόμου. Αυτή η αναπαράσταση είναι εμφανώς αισθητή στο περιεχόμενο των βιβλίων αυτών που αποσκοπούν να εκφράσουν μια έννοια, ένα νόημα (Ντοροπούλου, 2013:79).
Διϋποκειμενική διάσταση. Προτείνεται στο παιδί μια σκιαγράφηση της ψυχικής πραγματικότητας η οποία διαμορφώνεται από τις διϋποκειμενικές σχέσεις του υποκειμένου για τον λόγο ότι διαβιβάζει στο παιδί μέσα από τη φωνή του αναγνώστη μια εικόνα η της οποία ο ρόλος της είναι να συναρθρώνει τη σχέση ανάμεσα στο υποκείμενο που μιλά (γονέας, δάσκαλος) και του υποκειμένου που ακούει (παιδί) (Γιαννικοπούλου, 2008:98).
Κοινωνική και πολιτισμική δράση. Ένα εικονογραφημένο βιβλίο παριστάνει τον τρόπο συνάντησης των συλλογικών περιεχόντων μιας κοινότητας. Έτσι, η πολιτισμική διάσταση της θεματικής του βιβλίου αποτελείται από τα συναισθήματα που νιώθει το παιδί μέσα από τα ερεθίσματα που του δίνει η εικόνα αλλά και τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνεί η κοινότητα. Η ανάγνωση ενός εικονογραφημένου βιβλίου επαναδραστηριοποιεί την παιδική συγκίνηση, η οποία στηρίζεται στην αναπαράσταση της κοινωνικής και πολιτισμικής νοοτροπίας ή καλύτερα στην ομαδική κουλτούρα μιας συλλογικής κοινότητας (Γιαννικοπούλου, 2008:100).
Δε θα μπορούσε να μην αναφερθεί ο ρόλος του εικονογραφημένου βιβλίου στην ανάπτυξη του παιδιού πέρα από μια απλή αναφορά που έγινε παραπάνω. Κοινή παραδοχή των δασκάλων αποτελεί το ότι τα εικονογραφημένα βιβλία ελκύουν τον παιδικό ψυχισμό καθώς βρίθουν νοημάτων και ερμηνειών. Η πλούσια συμβολική γλώσσα των εικόνων αλλά και η πολυδιάστατη ερμηνεία τους έχουν απασχολήσει τις ανθρωπιστικές επιστήμες. Οι μικρές ιστορίες κάτω από τις εικόνες, οι λέξεις, οι έννοιες, οι προτάσεις και τα νοήματα αποτελούν στοιχεία πλούσιας αξιοποίησης εφόσον τα βιβλία αυτά συμβάλλουν θετικά και δρουν ευεργετικά στην κοινωνική, ψυχική, ηθική και γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών (Πελασγού, 2007:89).
Ένα εικονογραφημένο βιβλίο μπορεί να περιέχει συγκινησιακά στοιχεία, καθώς τα διδακτικά μηνύματα είναι θετικά και ελπιδοφόρα κι έτσι έχουν τη δυνατότητα να κατευνάζουν ανησυχίες και προβληματισμούς των παιδιών τα οποία βιώνονται σε διάφορα αναπτυξιακά στάδια. Τα βιβλία αυτά βρίθουν συμβόλων που ακόμη κι αν προέρχονται από διάφορα μέρη του κόσμου εκφράζουν τις ίδιες συμβολικές αξίες (Ξέστερνου, 2013:99). Η ανατρεπτική και μη συμβατική δομή του εικονογραφημένου βιβλίου ανταποκρίνεται πλήρως στη νοητική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Τα παιδιά έχουν την ικανότητα να αντιλαμβάνονται εύκολα έννοιες και σημασίες και αρέσκονται στην επανάληψη προτάσεων, στίχων από τραγούδια ή ποιήματα που ίσως περιέχει το βιβλίο (Αναγνωστόπουλος,2004:82).
Τα εικονογραφημένα βιβλία αποτελεί για τα παιδιά μια εναλλακτική πρόταση ώστε να φύγουν από το καθημερινό τους πρόγραμμα. Συνδυάζουν το διδακτικό με την ψυχαγωγία κι έτσι ελκύεται το ενδιαφέρον του παιδιού συνδυάζοντας τη μάθηση και τη διασκέδαση. Τους παρέχει το μέσο για να αποδράσουν από τις λογοκρατούμενες διαδικασίες, να αναχθούν σε μια αφηγηματική κοινότητα και να ξεφύγουν από τον εκπαιδευτικό χρόνο. Αυτή η απόδραση φέρνει χαλάρωση κι αυτό οδηγεί στο να αυξάνουν τον αυτοέλεγχό τους (Χαραλαμπόπουλος& Χατζησαββίδης, 1997:79) Η ανάγνωση ενός εικονογραφημένου βιβλίου αλλά και η απόκτηση των δομικών στοιχείων του συγκροτούν το πλαίσιο εκείνο που εξασφαλίζει στο παιδί μια οικειότητα με την αφηγηματική παράδοση. Με τον τρόπο αυτό απελευθερώνεται και η δημιουργικότητά τους (Κοιλιάρη, 2005:76).
Εν κατακλείδι, το εικονογραφημένο βιβλίο είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο στα χέρια του γονέα ή του δασκάλου και επίσης αποτελεί το μέσον για να κάνει τη μάθηση πιο ενδιαφέρουσα και ελκυστική βοηθώντας τα παιδιά να προσεγγίσουν τη γνώση. Είναι εύχρηστο για αυτό και εντάσσεται στ ημερήσιο πρόγραμμα του νηπιαγωγείου καθώς από εκεί αρχίζει η βασική εκπαίδευση των παιδιών για να κάνει τη γνώση πιο εύληπτη και κατανοητή (Ντοροπούλου, 2013:111). Η χρησιμότητα του εικονογραφημένου βιβλίου είναι μεγάλη και η χρήση του εξυπηρετεί πολλούς σκοπούς : γνωστικούς, συναισθηματικούς και ψυχοκινητικούς. Η χρησιμότητά του αλλά και η αναγκαιότητά του θα λέγαμε μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη της γλωσσικής και γραπτής έκφρασης, στην καλλιέργεια της κριτικής και δημιουργικής σκέψης αλλά και στην εξάσκηση των λογικομαθηματικών δεξιοτήτων (Τρέσοου,2007:118). Θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη η επιλογή του εικονογραφημένου βιβλίου για τον λόγο ότι οφείλει να βρίσκεται σε αντιστοιχία με το πνευματικό επίπεδο των παιδιών όσον αφορά το λεξιλόγιο και το περιεχόμενο. Επιπρόσθετα, να υπακούει στον ψυχολογικό παράγοντα της διδασκαλίας, άρα να έχει άμεση συνάφεια με τα καθημερινά βιώματα των παιδιών και να ανταποκρίνεται πλήρως στις ανάγκες τους, όπως το ενδιαφέρον και η περιέργειά τους. Με τον τρόπο αυτό κερδίζεται η προσοχή τους και ενισχύεται η κατανόησή τους (Πελασγού, 2007:84). Τόσο η γλωσσική καλλιέργεια όσο και η ανάπτυξή της δύναται να επιτευχθεί μέσα από τους μηχανισμούς του ενδιαφέροντος, της μνήμης και του συναισθηματικούς βιώματος αλλά και την ανάπτυξη της φαντασίας του μέσα από τα έντονα γεγονότα των εικόνων. Το εννοιολογικό περιεχόμενο του βιβλίου ανταποκρίνεται στις διανοητικές ικανότητες του παιδιού, στο πνευματικό επίπεδο αλλά και την κριτική ικανότητα της ηλικίας που απευθύνεται (Ξέστερνου, 2013:97).
Χρήζει ιδιαίτερης προσοχής για την επιλογή των εικονογραφημένων βιβλίων όχι για το λεξιλόγιο και τη λεκτική διατύπωσή του που πρέπει να ανταποκρίνεται στη γλωσσική αντίληψη και το αίσθημα του παιδιού, ώστε να την εμπλουτίζει αλλά και το περιεχόμενο του. Με λίγα λόγια οφείλει να κινητοποιεί τη φαντασία του σε συσχετισμό με τη διανοητική ικανότητα αλλά και την ιδιαιτερότητα του παιδιού κι όχι να την ερεθίζει με κάτι δυσάρεστο ή τρομακτικό (Ντοροπούλου, 2013:101). Συνεπώς, ένα εικονογραφημένο βιβλίο μπορεί να αξιοποιηθεί με διάφορους τρόπους και δημιουργικά από έναν δάσκαλο. Όμως η προσέγγισή του δε μπορεί να γίνεται με την ίδια μεθοδολογία που εφαρμόζεται για τα υπόλοιπα γνωστικά αντικείμενα. Εισάγει το παιδί στον πραγματικό κόσμο μέσα από τις εικόνες και ενδυναμώνει την ανάπτυξη της φαντασίας, της δημιουργικής και αναλογικής σκέψης. Καλλιεργεί τη γλώσσα και τα εκφραστικά μέσα, την αισθητική αντίληψη του παιδιού διαμορφώνοντας θετικές αξίες και στάσεις μέσα από την ταύτιση ή την απόρριψη των νοημάτων που περιέχει. Το παιδί έρχεται σε επαφή με άλλους τρόπους σκέψης, κοσμοαντίληψης και τρόπους αντιμετώπισης της ζωής από αυτούς που έχει υιοθετήσει από τα καθημερινά ερεθίσματα από το περιβάλλον (Αναγνωστόπουλος,2007:96). Η μορφωτική αξία του εικονογραφημένου βιβλίου είναι μεγίστη αν αναλογιστεί κανείς ότι εξαιτίας της ποικιλίας του περιεχομένου του το οποίο μπορεί να φέρει σε επαφή το παιδί με ένα φάσμα των γνώσεων και να δημιουργήσει στην παιδική σκέψη προβληματισμούς και συσχετισμούς ιδιαίτερα ισχυρούς, ιδίως κάθε φορά που χρησιμοποιείται για να προσφερθεί η μάθηση των επιστημονικών εννοιών ή αξιών, με τρόπο παιγνιώδη και όχι «παιδικό» (Αναγνωστόπουλος, 2004:88).
Κυριαρχεί η άποψη ότι στα βιβλία που απευθύνονται σε μικρές ηλικίες, η εικόνα περιθωριοποιείται να έχει υποστηρικτικό ρόλο ώστε να βοηθά το παιδί να διαβάζει και να κατανοεί μέσα από την εικόνα το νόημα της γραπτής ιστορίας. Η σχέση η οποία αναπτύσσεται και καλλιεργείται ανάμεσα στην εικόνα και στον λόγο τα οποία βρίσκονται σε αλληλεπίδραση, είναι σχέση συμμετρίας για τον λόγο ότι η απόλυτη αντιστοιχία εικόνας και κειμένου υποβοηθά πιο αποτελεσματικά τον ειδήμονα στη γραπτή γλώσσα και ειδικά στις αναγνωστικές διαδικασίες (Βακάλη, 2013:37). Συναντώνται βέβαια και οι περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες η διαντίδραση εικόνας και λόγου δεν είναι συμμετρική και παρά το γεγονός ότι εισάγουν έναν μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας για τον άπειρο αναγνώστη, από την άλλη παρέχουν τα πρώτα ερεθίσματα ώστε να μπει στη διαδικασία μιας πιο «κριτικής» ανάγνωσης (Βακάλη, 2013:42).
Ευρέως αποδεκτή είναι η άποψη ότι τα παιδιά κυρίως μικρής ηλικίας, χρειάζονται βιβλία τα οποία απαρτίζονται με εικόνες για τον λόγο ότι είναι πιο καταληπτά από την παιδική διανόηση σε σύγκριση με τα βιβλία τα οποία περιέχουν λέξεις (Καραγιάννης, 2010:33). Επίσης, χρειάζονται τις εικονικές πληροφορίες για να τα κατευθύνουν στην ανταπόκρισή τους στην πληροφόρηση μέσα από τις λέξεις. Σε αυτό το σημείο χρειάζεται να επισημανθεί ότι αφενός η φαντασία του απιδιού είναι οπτική, με την έννοια πως έχει περισσότερο ανεπτυγμένη την ικανότητα να κατανοεί εικονικές πληροφορίες και αφετέρου πως οι εικόνες είναι πιο εύληπτες στα παιδιά (Καψωμένος, 2003:21). Το εικονογραφημένο βιβλίο πλέον δεν αντιμετωπίζεται ούτε σαν ένα άλμπουμ από εικόνες, ούτε σαν εικονογραφημένο κείμενο, αλλά ανάγεται σε ένα «συνολικό» προϊόν και μάλιστα το κείμενο γίνεται ένα διακοσμητικό αποτέλεσμα ώστε να συμφωνεί καλύτερα με το σύνολο, «οι λέξεις γίνονται μέρος της όλης εικόνας» (Ντούλια, 2010:44).
Με τελείως ξεχωριστό τρόπο γίνεται η ανάγνωση ενός βιβλίου με εικόνες από την ανάγνωση του βιβλίου που έχει μόνο λέξεις διότι αυτές είναι που μεταφέρουν διαφορετικό είδος ενημέρωσης και πληροφοριών από τις λέξεις (Ντούλια, 2010:47). Συνεπώς, από την ανάγνωση ενός εικονογραφημένου βιβλίου, μείζονος σημασίας είναι τόσο η αισθητική του ποιότητα, όσο και η γνώση η οποία μας προσφέρει την καλύτερη και πιο ολοκληρωμένη κατανόηση της ιστορίας (Σιβροπούλου, 2003:16). Έτσι, οι παράγοντες οι οποίοι πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη στην εικονογράφηση ενός βιβλίου για μικρές ηλικίες των παιδιών, είναι (Κανατσούλης, 2002:29):
- Η αισθητική ποιότητα των εικόνων. Αναγκαία γνωρίσματα εικαστικού αποτελέσματος είναι η καθαρότητα της σύλληψης, η ζυγισμένη σύνθεση, το καλαίσθητο σχέδιο αλλά και η υποβλητικότητα του χρώματος. Από την άλλη, ο ερασιτεχνισμός και η άποψη ότι τα φωτεινά και έντονα χρώματα μόνο είναι κατάλληλα για παιδιά, όπως επίσης η ζωγραφική εντυπωσιασμού και η παρόμοια των διαφημίσεων, καλύτερα να αποφεύγονται στα παιδικά βιβλία.
- Το ύφος της εικονογράφησης πρέπει να είναι ανάλογο με το πνεύμα του κειμένου. Η σχέση η οποία καλλιεργείται και αναπτύσσεται ανάμεσα στο κείμενο και την εικόνα, είναι ιδιαζόντως στενή και για τον λόγο αυτό είθισται λογοτέχνης και εικονογράφος να είναι το ίδιο πρόσωπο. Το κλίμα της ιστορίας το οποίο αφηγείται το βιβλίο καλό είναι να υποβάλλεται και μέσα από τις εικόνες (Ντούλια, 2010:51). Το κύριο στοιχείο του ύφους του εικονογράφου είναι το κλίμα που ο ίδιος δημιουργεί το οποίο συμπληρώνει την εικόνα του μέσα από το χρώμα, τις γραμμές και τα σχήματα αλλά και τη χρήση φωτός- σκιάς, εφόσον η χρήση των χρωμάτων αλλά και οι διαβαθμίσεις τους υποβάλλουν τα αντίστοιχα συναισθήματα (Σιβροπούλου, 2003:39).
- Ισορροπία κειμένου και εικόνας. Η συνεργασία η οποία υφίσταται και συναντάται ανάμεσα σε κείμενα και εικόνες στη διήγηση της ιστορίας, μεταφέρει το καθένα τη δική του οπτική και τακτική για το θέμα. Παρά το γεγονός ότι είθισται να προηγείται ο συγγραφέας του εικονογράφου, σαν αξιολόγηση είναι συνυπεύθυνοι για το ζήτημα αυτό που αφορά το τελικό και ολοκληρωμένο αποτέλεσμα (Βακάλη, 2013:47). Οι εικόνες σε καμία περίπτωση δεν οφείλουν να επισκιάζουν το κείμενο, ενώ αντιθέτως οφείλουν να ενδυναμώνουν την υπόθεση εμπλουτίζοντάς την με καινούρια στοιχεία προσθέτοντας τη δική τους αισθητική οπτική.
- Τοποθέτηση της εικόνας στη σελίδα. Η εικόνα καλό είναι να βρίσκεται κοντά στο τμήμα του κειμένου στο οποίο απευθύνεται. Έτσι γίνεται πιο ευκολονόητη η ανάγνωση των βιβλίων κυρίως από παιδιά της πρώτης σχολικής ηλικίας. Δεν είναι λίγες οι φορές που η θέση της εικόνας μέσα στο κείμενο δύναται να εμποδίσει την ανάγνωσή του, διότι το παιδί αναμιγνύεται σε χρώματα και σχέδια ενώ συνάμα συναντώνται και οι περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες η διάχυση της εικόνας μέσα στο κείμενο είναι αναπόσπαστο κομμάτι του ύφους του βιβλίου (Καραγιάννης, 2010:36).
- Οι χαρακτήρες και ήρωες της ιστορίας πρέπει να είναι αναγνωρίσιμοι. Καλό είναι να είναι χαρακτηριστικοί με βάση τις περιγραφές του κειμένου, να είναι μοναδικοί και να μην συγχέονται με τους ήρωες των άλλων ιστοριών. Ακόμη κι όταν ο εικονογράφος δεν αναλώνεται σε πολλές λεπτομέρειες, καλό είναι να διαφυλάσσει κάποια μόνιμα εικονικά γνωρίσματα τα οποία καθιστούν τον ήρωα σε κάθε εικόνα αναγνωρίσιμο (Καψωμένος, 2003:19).
- Οι εικόνες πρέπει να ανταποκρίνονται στις δυνατότητες των παιδιών με βάση τις γνωστικές τους ικανότητες. Η παιδαγωγική άποψη η οποία ισχύει, είναι πως ο εικονογράφος οφείλει να γνωρίζει ποια στοιχεία ή ακόμη ποιες λεπτομέρειες μπορεί να συμπεριλάβει στα σχέδιά του με σκοπό να γίνουν αντιληπτά από το παιδί και συνεπώς να είναι σε θέση να τα χαρεί εφόσον συνδυάζουν γνώση και ψυχαγωγία. Σε γενικές γραμμές, η εικονογράφηση η οποία απευθύνεται σε νήπια αλλά και σε παιδιά πρώτης σχολικής ηλικίας, πρέπει να είναι απλή, ρεαλιστική και με σταδιακά αυξανόμενη δυσκολία. Η χρήση της εικόνας πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεγμένη και να γίνεται προσεκτικά σε μεγαλύτερα παιδιά διότι έχουν την προδιάθεση να απορρίπτουν βιβλία με εικόνες και έτσι η εικονογράφηση πρέπει να είναι προσιτή και διακριτική αποσκοπώντας στο διδακτικό μήνυμα που έχει να δώσει το εικονογραφημένο βιβλίο. Τα παιδιά τα οποία στερούνται βασικών γνώσεων σε θέματα όπως για ξένους λαούς ή τον πολιτισμό τους, η εικονογράφηση βοηθάει στην καλύτερη πληροφόρηση του παιδιού (Ντούλια, 2010:59).
- Προσήκων σεβασμός στις ζωγραφικές συμβάσεις. Καλό είναι να κυριαρχεί ο προσήκων σεβασμός στις διάφορες συμβάσεις απεικόνισης της πραγματικότητας οι οποίες διαφέρουν ανάλογα με την εποχή και τον τόπο από τον εικονογράφο για να γίνει κατανοητός.
- Αποφυγή στερεοτύπων. Πέρα από την αποφυγή φυλετικών, σεξιστικών και άλλων στερεοτύπων από τον συγγραφέα, καλό είναι ο εικονογράφος να έχει μια αντίστοιχη οπτική για τα πράγματα. Εκτός να απορρίπτει την πραγματικότητα, καλό είναι να αποδίδει τον πρέποντα σεβασμό στην πολυμορφία της αφήνοντας περιθώρια στην καλλιέργεια της φαντασίας του παιδιού.
- Το εικονογραφημένο βιβλίο διεγείρει το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Όπως ένα λογοτεχνικό κείμενο, έτσι και το εικονογραφημένο βιβλίο διαχέει ερεθίσματα στον αναγνώστη εφόσον είναι ανοιχτό σε ποικίλες «αναγνώσεις». Η διακειμενικότητα συναντάται και εδώ και ο παρατηρητής έχει τη δυνατότητα να ανακαλύψει ήρωες και χαρακτήρες ή άλλες λεπτομέρειες οι οποίες έχουν εντοπιστεί σε άλλο σημείο.
- Είναι εμφανής η οπτική γωνία του αναγνώστη μέσα από τις εικόνες. Σε περίπτωση κατά την οποία ο παρατηρητής είναι ανάμεσα στα πρόσωπα τα οποία βιώνουν μια ιστορία ή όχι, αυτό δύναται να απεικονιστεί. Όταν η εικόνα έχει πλαίσιο, αυτό σημαίνει ότι τα γεγονότα περιγράφονται από μέσα κι αυτό αποτελεί μια γνωστή σύμβαση ώστε να μπορέσουμε να αναγνωρίσουμε το γεγονός ότι η εικονική αφήγηση συμβαίνει από κάποιον ο οποίος ανήκει στον «κόσμο» της ιστορίας (Ντούλια, 2010:72).
Το εικονογραφημένο βιβλίο δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην πρώτη και την τελευταία σελίδα καθώς το εμπροσθόφυλλο και οπισθόφυλλο οφείλουν να είναι καλοσχεδιασμένα και ενδεικτικά του εννοιολογικού τους περιεχομένου καθώς αποτελεί την «γνωριμία» του αναγνώστη με το βιβλίο. Στο παρελθόν οι Παιδαγωγοί ισχυρίζονταν ότι το είδος της εικονογράφησης τα οποία επιλέγουν τα παιδιά είναι η ρεαλιστική για τον λόγο ότι αποδίδει με μεγαλύτερη σαφήνεια τον κόσμο κι έτσι αυτός γίνεται καλύτερα κατανοητός Καρακίτσιος, 2011:32). Στη σύγχρονη πραγματικότητα, η άποψη αυτή ακυρώνεται και οι εικονογράφοι έχουν πολλές στιλιστικές προτιμήσεις στα βιβλία. Αυτό σημαίνει ότι τόσο το κείμενο, όσο και η εικόνα είναι για τον σημερινό δημιουργό ένα μέσο προσέλκυσης του ενδιαφέροντος, ένα μέσο διοχέτευσης ερεθισμάτων στον αναγνώστη για μια παρατηρητική ανάγνωση ή ακόμη ένας τρόπος αλληλεπίδρασης συναισθημάτων ανάμεσα στον εικονογράφο και τον αναγνώστη (Καψωμένος, 2003:47). Συνεπώς, ενδέχεται σε κάποια βιβλία να προσδίδεται με πιο πειστικό τρόπο η πραγματικότητα στην εικονογράφηση, δεν είναι όμως λίγες οι φορές σε άλλα προτιμά να την αποδίδει με τρόπο σουρεαλιστικό, επισημαίνοντας το παράξενο ή το αλλόκοτο, το αδύνατο να συμβεί ή με έναν ιμπρεσσιονιστικό τρόπο.
