Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Γ´ Γυμνασίου: Ενότητα 4η – Τα πλεονεκτήματα της ειρήνης

Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Γ´ Γυμνασίου: Ενότητα 4η – Τα πλεονεκτήματα της ειρήνης

Γλωσσικά σχόλια:

• Ἆρ΄(α): μόριο ερωτηματικό= άραγε
• ἐξαρκέσειεν: γ΄ ενικό, ευκτικής αορίστου του συνηρημένου απροσώπου ρήματος ἐξαρκεῖ (ἐξαρκέω-ῶ)=είναι αρκετό, αρκεί
• ἀσφαλῶς: επίρρημα τροπικό=με ασφάλεια, συγκριτικός: ἀσφαλέστερον, υπερθετικός: ἀσφαλέστατα
• οἰκοῖμεν: α΄ πληθυντικό, ευκτικής ενεστώτα του συνηρημένου ρήματος οἰκέω-ῶ= κατοικώ, διοικώ, κυβερνώ
• εὐπορώτεροι: ονομαστική πληθυντικού, αρσενικού γένους του επιθέτου β΄κλίσης συγκριτικού βαθμού εὐπορώτερος-α-ον= πιο εύπορος, πλουσιότερος
• ὁμονοοῖμεν: α΄ πληθυντικό, ευκτικής ενεστώτα του συνηρημένου ρήματος ε.φ ὁμονοέω-ῶ= έχω ίδια φρονήματα, έχω ομόνοια, συμφωνώ
• εὐδοκιμοῖμεν: α΄ πληθυντικό, ευκτικής ενεστώτα του συνηρημένου ρήματος ε.φ εὐδοκιμέω-ῶ= έχω καλή φήμη, χαίρω εκτιμήσεως
• ὑπαρξάντων: γενική πληθυντικού, ουδετέρου γένους της μετοχής αορίστου ὑπάρξας-ασα-αν, του ρήματος ὑπάρχω (<ὑπό+ἄρχω)= υπάρχω, γίνομαι
• ἁπάντων: γενική πληθυντικού, ουδετέρου γένους του επιθέτου(γ΄ κλίσης) ἅπας-ἅπασα-ἅπαν= όλος ανεξαιρέτως
• τῶν εἰρημένων: γενική πληθυντικού, ουδετέρου γένους της μετοχής παρακειμένου εἰρημένος-η-ον (β΄κλίσης) του ρήματος μ.φ λέγομαι
• ἀπεστέρηκεν: γ΄ενικό, οριστικής παρακειμένου του συνηρημένου ρήματος ἀποστερέω-ῶ (<ἀπό+στερέω-ῶ)= στερώ βίαια, αφαιρώ, αποσπώ
• πενεστέρους: αιτιατική πληθυντικού, αρσενικού γένους του επιθέτου (β΄κλίσης) συγκριτικού βαθμού πενέστερος-α-ον= φτωχότερος (θετικός: πένης, υπερθετικός: πενέστατος)
• διαβέβληκεν: γ΄ενικό, οριστικής παρακειμένου του ρήματος ε.φ διαβάλλω= δυσφημώ, συκοφαντώ, διαβάλλω
• τεταλαιπώρηκεν: γ΄ πληθυντικό, οριστικής παρακειμένου του συνηρημένου ρήματος ε.φ ταλαιπωρέω-ῶ= θέτω σε ταλαιπωρία, καταπονώ
• ἀπαλλαγέντες: ονομαστική πληθυντικού, αρσενικού γένους της μετοχής παθητικού αορίστουβ΄ ἀπαλλαγείς-ἀπαλλαγεῖσα-ἀπαλλαγέν(γ΄κλίσης) του ρήματος ἀπαλλάττομαι/ἀπαλλάσσομαι= απελευθερώνομαι, ξεφεύγω, απαλλάσσομαι
• ἑκάστην: αιτιατική ενικού, θηλυκού γένους της αόριστης επιμεριστικής αντωνυμίας ἕκαστος-η-ον= ο καθένας από τους πολλούς (χωριστά)
• ἐπιδώσομεν: α΄ πληθυντικό, οριστικής μέλλοντα του ρήματος ε.φ ἐπιδίδωμι= προοδεύω (ἐπιδίδωμι πρός εὐπορίαν= γίνομαι πιο εύπορος)
• ἀδεώς: τροπικό επίρρημα= χωρίς φόβο, ελεύθερα
• ἐκλελοίπασιν: γ΄πληθυντικό, οριστικής παρακειμένου του ρήματος ε.φ ἐκλείπω= χάνομαι
• ὀψόμεθα: α΄ πληθυντικό, οριστικής μέλλοντα του συνηρημένου ρήματος ὁράω-ῶ= βλέπω, παρατηρώ
• τάς προσόδους: αιτιατική πληθυντικού, θηλυκού γένους του ουσιαστικού της β΄κλίσης ἡ πρόσοδος, τῆς προσόδου (<πρός+ὁδός)= εισόδημα, έσοδο
• μεστήν: αιτιατική ενικού, θηλυκού γένους του επιθέτου β΄κλίσης μεστός-η-ον= γεμάτος
• καθέστηκεν: γ΄ενικό οριστικής παρακειμένου του ρήματος μ.φ καθίσταμαι (κατά+ἵσταμαι)= γίνομαι, είμαι σε κάποια κατάσταση, καθίσταμαι
• ἕξομεν: α΄ πληθυντικό, οριστικής μέλλοντα του ρήματος ἔχω= ἐχω, διαθέτω
• βεβιασμένους: αιτιατική πληθυντικού, αρσενικού γένους της μετοχής παρακειμένου βεβιασμένος-η-ον (β΄κλίσης) του ρήματος μ.φ βιάζομαι= υφίσταμαι βία, εξαναγκάζομαι
• πεπεισμένους: αιτιατική πληθυντικού, αρσενικού γένους της μετοχής παρακειμένου πεπεισμένος-η-ον (β΄κλίσης) του ρήματος μ.φ πείθομαι= πείθομαι

Νοηματική απόδοση του κειμένου:

 Ο Ισοκράτης στο λόγο του “Περί εἰρήνης” προσπαθεί να πείσει τους Αθηναίους να συνάψουν ειρήνη με όλους τους Έλληνες, εγκαταλείποντας τις ηγεμονικές τους βλέψεις (εξαιτίας των οποίων υπέστησαν πολλές συμφορές). Απαριθμώντας τα πλεονεκτήματα της ειρήνης καταδεικνύει πόσο ωφέλιμη είναι η ειρηνική συνεργασία των Ελλήνων και πόσο καταστρεπτικές από την άλλη μεριά απέβησαν οι μεταξύ τους διαμάχες. Θεωρεί λοιπόν ότι η πόλη θα ήταν ευτυχισμένη, αν οι πολίτες ένιωθαν ασφάλεια, αν απολάμβαναν τα αγαθά τους, αν υπήρχε ομόνοια μεταξύ τους και αν οι άλλες πόλεις την εκτιμούσαν. Όλα όμως αυτά τα αγαθά της ειρήνης στερούνται αν υπάρχει πόλεμος. Εξαιτίας αυτού οι Αθηναίοι έγιναν και πιο φτωχοί και πιο μισητοί προς τους άλλους Έλληνες. Αντίθετα, υποστηρίζει ο Ισοκράτης, η ειρήνη θα επιφέρει την πολυπόθητη αίσθηση ασφάλειας και ομόνοιας στην πόλη. Οι πολίτες θα εργάζονται και θα προκόβουν σε όλους τους τομείς, με αποτέλεσμα η πόλη να αυξήσει τα έσοδά της και το σημαντικότερο απ΄όλα θα συνάψει συμμαχίες σταθερές, γιατί αυτές θα βασίζονται στο συμφέρον αμφοτέρων και όχι στη βία.

Χωρισμός κειμένου σε ενότητες:

α) Ἆρ΄ οὖν ἄν ἐξαρκέσειεν ἡμίν ………… τήν πόλιν εύδαιμονήσειν      

Προϋποθέσεις συλλογικής ευημερίας

β) Ὁ μέν τοίνυν πόλεμος …………… τεταλαιπώρηκεν ἡμᾶς           

Τα δεινά του πολέμου

γ) Ἤν δέ τήν εἰρήνην ποιησώμεθα …………. ἀλλά πεπεισμένους            

Τα πλεονεκτήματα της ειρήνης

Πραγματολογικά – Ερμηνευτικά σχόλια:

1. Β΄ Αθηναϊκή συμμαχία

Η Δεύτερη Αθηναϊκή Συμμαχία ήταν συμμαχία που ίδρυσε η Αθήνα το 377 π.Χ. με σκοπό την προστασία των συμμαχικών κρατών από τις Σπαρτιατικές επεμβάσεις. Η συνθήκη εκείνη όριζε ότι όλες οι πόλεις είχαν ίσα δικαιώματα, απαγόρευε την ανάμειξη της μίας στα πράγματα της άλλης, καθώς και την επιβολή φορολογίας, στρατολογίας, κληρουχίας ή την αποστολή φρουράς από τους Αθηναίους. Αποτελούσε ως ένα βαθμό αναβίωση της παλαιότερης Δηλιακής συμμαχίας που είχε διασπαστεί μετά την ήττα των Αθηναίων στον Πελοποννησιακό πόλεμο. Η συμμαχία διατηρήθηκε μέχρι το 355 π.Χ., οπότε και αποστάτησαν οι περισσότερες συμμαχικές πόλεις.

2. Συμμαχικός πόλεμος

Ο Συμμαχικός Πόλεμος ήταν πολεμική σύγκρουση, η οποία διήρκεσε από το 357 ως 355 π.Χ., με αντιπάλους την Αθήνα και τις πόλεις της Χίου, της Κω και της Ρόδου, που αποστάτησαν από τη Δεύτερη Αθηναϊκή Συμμαχία. Οι Χίοι, οι Κώοι και οι Ρόδιοι ήταν οργισμένοι από την ολοένα και πιο αυταρχική συμπεριφορά των Αθηναίων. Το 357 π.Χ., επαναστάτησαν ύστερα από υποκίνηση του σατράπη της Καρίας, Μαυσώλου, ενώ είχαν και την υποστήριξη της ανεξάρτητης πόλης του Βυζαντίου.  Ο πόλεμος για την Αθήνα υπήρξε καταστροφικός. Η Αθήνα βγήκε από τον πόλεμο με τους συμμάχους της ακρωτηριασμένη και με καταρρακωμένο γόητρο και ηθικό. Εξίσου άθλια ήταν η οικονομική της κατάσταση, αποτέλεσμα βέβαια των αγώνων της σε διάφορα μέτωπα τα τελευταία χρόνια.

3. Ἆρ οὖν ἄν ἐξαρκέσειεν………..εὐδοκιμοῖμεν;

Ο Ισοκράτης στην αρχή του κειμένου, διατυπώνει μία σχεδόν ρητορική ερώτηση για να τονίσει τη συμβολή των αναφερομένων παραγόντων στην ευδαιμονία της πόλης. Ο ρήτορας επικαλείται το συναίσθημα των ακροατών του, καθώς τα αγαθά που αναφέρονται λειτουργούν ως δέλεαρ. Η έμμεση αναφορά στο ένδοξο παρελθόν της Αθήνας, που τίθεται ως πρόκληση για το μέλλον, ενισχύει την επιθυμία των Αθηναίων να ξαναζήσουν τέτοιες στιγμές. Η ευτυχία της πόλης εξαρτάται από την πρόοδο όλων αυτών των τομέων.

4. καί γάρ πενέστερους………τεταλαιπώρηκεν ἡμάς

Ο πόλεμος ευθύνεται για όλες τις καταστροφές που έπληξαν την Αθήνα. Κατέστησε τους Αθηναίους φτωχότερους, τους εξοικείωσε με τον κίνδυνο και τους έκανε περισσότερο ανεκτικούς σ΄αυτόν. Τους διέβαλε με το χειρότερο τρόπο στους Έλληνες και τέλος, αποτέλεσε πηγή δυστυχίας και ταλαιπωρίας. Χρησιμοποιώντας πάλι πολυσύνδετο σχήμα ο Ισοκράτης, δημιουργεί μία έντονη αντίθεση ανάμεσα στις ωφέλειες της ειρήνης και τις συμφορές του πολέμου.

5. Ἤν δέ τήν εἰρήνην ποιησώμεθα…….οὐ βεβιασμένους, αλλά πεπεισμένους

Ο Ισοκράτης συμβουλεύει τους Αθηναίους (καταδικάζοντας τη μέχρι τότε πολιτική τους, θεωρώντας την υπαίτια πολέμων, αναστάτωσης και διαφθοράς) να κάνουν ειρήνη με όλους τους αποστάτες συμμάχους τους και γενικότερα να συνθηκολογήσουν με όλους τους Έλληνες. Μόνο αν η Αθήνα εξασφάλιζε ειρηνόφιλη πολιτική θα μπορούσε να προοδεύσει σε όλους τους τομείς. Συγκεκρίμενα: η πόλη θα κατοικείται με ασφάλεια, θα υπάρχει ομόνοια μεταξύ των πολιτών, θα ενισχυθεί η οικονομία με την αξιοποίηση των δικών τους πλουτοπαραγωγικών πηγών, την καλλιέργεια της γης και τη ναυτιλία. Ασχολούμενοι με όλα αυτά οι Αθηναίοι, θα δουν την πόλη τους να διπλασιάζει τα έσοδά της και να φιλοξενεί πολλούς εμπόρους ξένους και μετοίκους, οι οποίοι θα τονώσουν της οικονομία της Αθήνας. Ο Ισοκράτης αφήνει για το τέλος το καλύτερο. Το μεγαλύτερο αγαθό της ειρήνης θα είναι η αγαστή συνεργασία των Αθηναίων με τους συμμάχους της. Με την αλλαγή της στάσης της (αφήνοντας τις ιμπεριαλιστικές τους διαθέσεις και αλλάζοντας πολιτική πορεία), θα κέρδιζαν τη συμπάθεια των ομοφύλων τους με αποτέλεσμα να κάνουν συμμάχους που θα προσφέρουν οικειοθελώς την υποστήριξή τους και όχι εξαναγκαστικά και θα συνυπογράφουν με τη θέλησή τους σύμφωνο φιλίας και συμμαχίας.

Κατεβάστε το αρχείο: Ενότητα 4 – Τα πλεονεκτήματα της ειρήνης