Του Νίκου Τσούλια
Να είσαι απλός και ταπεινόφρων στη συμπεριφορά
Μάρκος Αυρήλιος
Σ’ έναν πολιτισμό που έχει ως υπέρτατες αξίες τον ανταγωνισμό και την επίδειξη, σε μια κοινωνία όπου επικρατεί το «φαίνεσθαι» των πραγμάτων και έχει εξοριστεί σχεδόν πλήρως το «είναι», σε καιρούς όπου η τελείωση του ανθρώπου έχει ως «όραμα» τα υλικά αγαθά, δεν υπάρχει ούτε μια μικρή γωνίτσα για να φωλιάσει η ταπεινότητα.
Έχουμε δημιουργήσει μαζί με την εικονική πραγματικότητα της τηλεόρασης και του διαδικτύου ένα στερέωμα απεικόνισης φαντασιακών ειδώλων μας με μοναδικό στόχο να μεγεθύνουμε τη μορφή μας και να έχουμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη πέραση στην πασαρέλα του εμπορευματοποιημένου κόσμου μας. Προβάλλουμε τον εαυτό μας όπως διαφημίζονται τα υλικά προϊόντα έχοντας μετασχηματίσει την ανθρώπινη ιδιότητά μας σε «σχήμα» καταναλωτικού αγαθού. Θέλουμε να έχουμε πέραση με βάση τις φτιασιδωμένες και κίβδηλες όψεις του εαυτού μας.
Εκδηλώνουμε μια διαρκή έκρηξη εγωτισμού και ανόητου εγωισμού μόνο και μόνο για να αποκρύβουμε την πραγματική ταυτότητά μας, γιατί νιώθουμε τη «γύμνια μας» και μια αποκάλυψη μας τρομάζει. Φουσκώνουμε από έπαρση, μιλάμε διαρκώς για τον εαυτό μας.
Θεωρούμε την προσωπική επικράτειά μας ως κέντρο του κόσμου ή και ως σύμπαν! Αραδιάζουμε τις επιτυχίες μας και προβάλλουμε τις ανεκδήλωτες δυνατότητές μας. Κομπάζουμε για τις γνωριμίες μας και υπαινισσόμαστε για συγκροτημένους μεγαλεπήβολους στόχους μας. Στην παρέα μας είμαστε μόνο εμείς!
Μισούμε την ταπεινοφροσύνη, αλλά θα θέλαμε να την εκδηλώνουν όλοι οι άλλοι από την «άλλη πλευρά» – μόνο που δεν υπάρχουν άλλοι στην «αποκεί πλευρά», γιατί είμαστε όλοι στην «απ’ εδώ».
Δεν θέλουμε τα παιδιά μας να είναι ταπεινά, για να μη χαθούνε στη βαρβαρότητα της έπαρσης και της αλαζονείας, την οποία όμως εμείς τη συντηρούμε με περισσή φροντίδα. Θέλουμε τους πολιτικούς να έχουν κομματικό τσαμπουκά και να κατατροπώνουν τους αντιπάλους τους.
Αλλά δεν μπορούμε να καταλάβουμε κάτι πολύ απλό: γιατί οι σπουδαίοι επιστήμονες και τα λαμπρά πνεύματα των Γραμμάτων είναι άνθρωποι ταπεινοί. Δεν κατανοούμε γιατί δεν μιλάνε για «τα έργα και τις ημέρες τους», αλλά ακούνε με ιδιαίτερη προσοχή τους απλούς ανθρώπους. Αν βρεθούμε απέναντι σε μια Μορφή του πνεύματος, γιατί άραγε στομώνουμε και νιώθουμε δέος και συστολή; Τότε είναι που το μικρό μας μέγεθος συρρικνώνεται στις κανονικές του διαστάσεις και νιώθουμε ότι είμαστε «αδειανό πουκάμισο».
Έχει εκλείψει και από το σχολείο η ταπεινοφροσύνη˙ τα παιδιά έρχονται «ορμηνεμένα» για να επιδεικνύουν τις ανύπαρκτες δυνατότητές τους και να προβάλλουν ένα κίβδηλο ομοίωμα του εαυτού τους. Η συστολή και η μετριοπάθεια είναι άγνωστες έννοιες.
Ακόμα και όταν οι βαθμολογίες τους δεν τους βρίσκουν σύμφωνους, προβάλλουν χίλιες δύο δικαιολογίες – ότι οι εκπαιδευτικοί τους αδικούν ή δεν ξέρουν να βαθμολογούν -, αλλά και όταν φτάνουν σε γραπτές εξετάσεις και η πραγματική μαθησιακή εικόνα τους δεν μπορεί να σκεπαστεί με εικονικές κατασκευές, ακόμα και τότε δεν ανακαλύπτουν τη σπουδαιότητα της ταπεινοφροσύνης για να προχωρήσουν σε μια κάποια αυτοκριτική και να βρουν τους σωτήριους δρόμους της αυτογνωσίας… Το κακέκτυπο των «μεγάλων» εισβάλλει ορμητικά στον κόσμο των «μικρών».
Δυστυχώς δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι σε έναν αυθεντικό κόσμο η ταπεινότητα είναι πρώτιστη αρετή, ότι όταν οι άνθρωποι εκφράζουν το πραγματικό τους είδωλο και όχι ένα ωραιοποιημένο φτιασίδωμα σαν εκείνο των τσαρικών χωριών Ποτέμκιν, τότε η ζωή μας γίνεται πιο όμορφη και η κοινωνία μας βρίσκει πιο εύκολα δρόμους προόδου. Δεν έχουμε αντιληφθεί ότι όταν μισούμε την ταπεινότητα, μισούμε τον εαυτό μας! Αλλά γιατί υποκρινόμαστε ότι λατρεύουμε το Χριστό, όταν η διδασκαλία του και κυρίως η ζωή του ήταν “φανέρωμα αγάπης και ταπεινότητας”; Ποιον εμπαίζουμε;
Αν είχαμε κατακτήσει την ταπεινότητα ως ένα βασικό στοιχείο του τρόπου της ζωής μας και συνειδητοποιούσαμε ότι «ο εγωισμός ταπεινώνει, ενώ η ταπεινοφροσύνη υψώνει» (Χείλων), αν η ταπεινοφροσύνη ήταν κρατούσα αξία της κοινωνίας μας, τότε δεν θα αναδεικνύονταν οι «φελλοί» στο δημόσιο βίο, δεν θα ζούσαμε τις φαντασιακές και κίβδηλες πραγματικότητές μας και θα είμαστε πιο κοντά στην ομορφιά της αλήθειας, πιο κοντά στην αυτογνωσία και στην αυτοπραγμάτωση.
Η ταπεινοφροσύνη είναι η στέρεη βάση για όλες τις αρετές.
Κομφούκιος
