Του Σωτήρη Ζάχου
Η περίοδος συμπλήρωσης των μηχανογραφικών είναι εξαιρετικά αποκαλυπτική. Αποκαλυπτική για τους υποψηφίους αλλά κυρίως για τους γονείς τους. Αυτό ελάχιστοι από τους εμπλεκομένους το γνωρίζουν. Ακόμη και τώρα που με τόση καθαρότητα το αποκαλύπτω, ελάχιστοι θα το αξιοποιήσουν και θα προφυλαχτούν από τις προεκτάσεις του.
Απέναντί μου έχω τη μάνα υποψηφίου (αδιάφορο το φύλο), η οποία μου ζήτησε βοήθεια για τη συμπλήρωση του μηχανογραφικού. Η συζήτηση αρχίζει με την προσπάθειά μου να μάθω πώς τα πήγε στις εξετάσεις του το παιδί, το οποίο συγκέντρωσε αρκετά μόρια αλλά όχι τόσο αρκετά, ώστε να κατακτήσει την εισαγωγή στην περιπόθητη σχολή (μία είναι η περιπόθητη σχολή και δε θέλω ανοησίες). Η συνέχεια είχε πλάκα. Η μάνα -όλη αυτή την ώρα έδειχνε ανήσυχη σαν να είχε σκουλήκια σε κάποιο σημείο του σώματός της, το οποίο δεν μου επιτρέπει η ανατροφή μου να αποκαλύψω- δεν μπόρεσε να συγκρατηθεί άλλο. Ο διάλογος που ακολούθησε πρόσφερε μια κωμική εσάνς στη σκηνή:
Μάνα: Τα μόρια αυτά δεν είναι του… παιδιού μου (η διακριτικότητά μου είναι παροιμιώδης).
Εγώ (δείχνοντας έκπληκτος και δίνοντας την αίσθηση ότι δεν καταλαβαίνω): Τι εννοείτε; Τίνος είναι αυτά τα μόρια; Από άλλον υποψήφιο τα πήρατε; Μήπως έγινε λάθος από το υπουργείο;
Μάνα: Εεε, δεεεν το εννοούσα έτσι…
Εγώ (συνεχίζοντας να το παίζω έκπληκτος): Μα παιχνίδια θα κάνουμε τώρα; Ποιανού είναι τα μόρια τελικά;
Μάνα (ξέπνοα): Του παιδιού μου είναι. Εννοούσα ότι δεν ανταποκρίνονται στις δυνατότητές του. Δεν ταιριάζουν στο προφίλ του. Το παιδί αυτό είναι για μεγάλα πράγματα!
Εγώ (εκφράζοντας ανακούφιση): Ααα, πείτε μου έτσι… Τέλος πάντων, τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή αυτά τα μόρια έχει συγκεντρώσει το παιδί, με αυτά θα κάνουμε δουλειά. Αν εσείς ή το παιδί πιστεύετε ότι αδικήθηκε, τότε ας κάνει μια δεύτερη προσπάθεια την επόμενη χρονιά.
Μάνα (με ύφος λατρείας προς εμένα): Αυτό λέω κι εγώ αλλά δεν ακούει. Αγύριστο κεφάλι, σαν την πεθερά μου. Να ξαναδώσει και θα περάσει στην περιπόθητη σχολή!
Παιδί (αναστενάζοντας και δείχνοντας παραίτηση): Άντε πάλι τα ίδια…
Εννοείται ότι το παιδί κατά τη διάρκεια της συζήτησης τρελών που έστησα με τη μάνα του γελούσε ακατάπαυστα, κατανοώντας όσα η μάνα αδυνατούσε να αντιληφθεί και παρά τις φιλότιμες προσπάθειές μου.
Γι αυτό λέω ότι η συμπλήρωση του μηχανογραφικού είναι αποκαλυπτική. Αρκετοί γονείς (αποφυγή απόλυτης αναφοράς) έχουν διαμορφώσει μια εξιδανικευμένη εικόνα για τα παιδιά τους. Εικόνα που τελικά αποδεικνύεται ψευδαίσθηση. Αυτό οφείλεται στο ότι νιώθουν υπεύθυνοι για την προσωπικότητα, τις επιδόσεις και τις επιλογές των παιδιών τους. Και είναι. Αυτοί τα μεγάλωσαν, αυτοί υπήρξαν -έστω άθλια- πρότυπα στις πρώτες φάσεις της ζωής τους, αυτοί τα γαλούχησαν, αυτοί… Κι αν το παιδί τα πάει καλά στις πανελλαδικές, όλα ωραία και καλά. Έλα, όμως, που τα περισσότερα δεν ανταποκρίνονται στις μεγάλες προσδοκίες των γονιών. Τότε αρχίζει το δράμα με πιο συχνή έκφραση την αντίδραση της μάνας που με τόση ζωντάνια περιέγραψα παραπάνω. Οι γονείς περιέρχονται σε κατάσταση σοκ αδυνατώντας να δεχτούν μια πραγματικότητα που δύσκολα μπορεί να αμφισβητηθεί. Η κατάστασή τους είναι τόσο δραματική και δύσκολα διαχειρίσιμη, με αποτέλεσμα να αποκαλύπτουν την πραγματική εικόνα του χαρακτήρα τους.
Η λογική του «τα μόρια αυτά δεν ανταποκρίνονται στο παιδί μου» απλώς δεν έχει την παραμικρή λογική. Από τη μια, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί το «ανταποκρίνονται». Ανταποκρίνονται στο τι; Μήπως στο ύψος του παιδιού; Μήπως στα ωραία πράσινα, γαλάζια, καστανά αμυγδαλωτά μάτια του; Μήπως στα κιλά του ή μήπως στην ομορφάδα του; Μάλλον όχι, ε; Πολύ δύσκολο να βρεθεί στατιστική που να επιβεβαιώνει ότι τα μόρια που θα συγκεντρώσει κανείς στις πανελλαδικές σχετίζονται με την εμφάνισή του. Έχω δει τόσα όμορφα παιδιά όσα και κακομούτσουνα να πετυχαίνουν ή το αντίθετο.
Οπότε, σε ποια στοιχεία του παιδιού ανταποκρίνονται ή (συνήθως) δεν ανταποκρίνονται τα μόρια του στις εξετάσεις; Μια σκέψη θα ήταν σε σχέση με τον χρόνο που αφιέρωσε στη μελέτη. Αλλά η σκέψη αυτή θα ήταν εξαιρετικά απλοϊκή. Παιδιά που αφιερώνουν τον ίδιο χρόνο στο διάβασμα, έχουν πολύ διαφορετικές επιδόσεις. Κι αυτό έχει να κάνει με την ποιότητα της προσπάθειας. Κι αυτή με τη σειρά της έχει να κάνει με την προσπάθεια και τα ερεθίσματα που έχουν προηγηθεί των πανελλαδικών. Έχει να κάνει με την ικανότητα του παιδιού να διαχειρίζεται την πίεση, τα συναισθήματά του αλλά και τις αντιξοότητες που εμφανίζονται. Έχει να κάνει με την ευφυΐα που απέκτησε το παιδί από τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Έχει να κάνει με πολλά.
Είχα μαθητές που πέτυχαν τον στόχο τους ενώ έχασαν πολύ οικεία πρόσωπά τους έναν ή δύο μήνες πριν τις εξετάσεις τους (δεν τους ξεχνάω ποτέ). Ναι αλλά και μαθητές που σε ανάλογες περιπτώσεις δεν τα κατάφεραν. Είχα μαθητές που πέτυχαν με πολύωρο διάβασμα αλλά και μαθητές που τα κατάφεραν με λίγες ώρες ενασχόλησης και με εκδρομές στο Πήλιο λίγο πριν τις εξετάσεις.
Οπότε καλά θα κάνουν τόσο τα ίδια τα παιδιά αλλά κυρίως οι γονείς τους να αποδεχτούν μια πραγματικότητα. Τα μόρια των πανελλαδικών πάντα μα πάντα ανταποκρίνονται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (ευφυΐα, προσπάθεια, συγκέντρωση, συναισθηματική νοημοσύνη, δομή…) των παιδιών τους, γιατί από αυτά εξαρτώνται οι επιδόσεις τους.
Οι περισσότεροι γονείς μπορεί να έχουν μεγάλες προσδοκίες από τα βλαστάρια τους. Μπορώ να καταλάβω και τον πόνο που κάποτε προκαλεί η διάψευση. Όμως, οι μεγάλες προσδοκίες των γονιών αποδεικνύεται ότι δεν αρκούν για την επιτυχία. Το βασικό είναι να έχουν μεγάλες προσδοκίες τα ίδια τα παιδιά από τον εαυτό τους. Κι αυτό εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από τη στάση των γονιών. Και οι γονείς το γνωρίζουν και είναι η συγκεκριμένη γνώση που τους οδηγεί σε γραφικές αντιδράσεις. Οι ψευδαισθήσεις δεν είναι καλός οδηγός.
