Του Νίκου Τσούλια
Προφανώς δεν εννοώ εκείνη την αγάπη που αναπτύσσεται ασυναίσθητα και βιωματικά με τη σταδιακή βιολογική και κοινωνική ανάπτυξή μας στο δεδομένο ελληνικό πολιτιστικό περιβάλλον. Γιατί προσδενόμαστε συναισθηματικά με καθετί το ελληνικό σχεδόν αδιόρατα και αβίαστα, αφού η ίδια η ζωή μας και η προσωπικότητά μας ζυμώνονται με άπειρα στοιχεία ελληνικότητας: με τη γλώσσα, με τη θεσμική εκπαίδευση, με την ιστορία, με τις παραδόσεις, με την κουλτούρα, με το φυσικό και το αστικό περιβάλλον, με το λαϊκό πολιτισμό, με την ορθοδοξία κλπ
Εννοώ εκείνη την αγάπη που συνδέεται έμπρακτα με την προσωπική μας συνεισφορά για τη δημιουργία μιας Ελλάδας της προόδου και της ανοικτής κοινωνίας, της ισχυρής οικονομίας και της ανάπτυξης, του κοινωνικού κράτους και της οργανωμένης πολιτείας με νόμους και κανόνες. Και προς τούτο δεν αρκεί κάποιος να οριοθετεί την υποχρέωσή του προς την πατρίδα του στην όσο το δυνατόν καλύτερη επαγγελματική του δραστηριότητα. Πέραν τούτου, απαιτείται συγκροτημένη προσφορά σε κοινωνικό και πολιτιστικό έργο, προαγωγή του δημόσιου συμφέροντος, σεβασμός στη δημόσια περιουσία, διάθεση προσφοράς για πολιτισμό και τέχνη, συμμετοχή στην πολιτική ζωή κλπ.
Και πότε μπορεί να θεωρεί τον εαυτό του ότι έχει καλλιεργήσει ουσιαστικά την φιλοπατρία του και έχει συμβάλλει σημαντικά στην προαγωγή της χώρας μας; Όταν δεν έχει ουδόλως βλάψει κάθε έννοια δημόσιου αγαθού, όταν τηρεί απαρέγκλιτα τους νόμους, όταν έχει ξεχωρίσει σε έναν τομέα με διεθνή αναγνώριση: στην επιστήμη, στον πολιτισμό, στην τέχνη, στα γράμματα, στον αθλητισμό κλπ
Αλλά τι συμβαίνει στην πραγματικότητα, η οποία τελικά διαμορφώνει και τη ροή των εξελίξεων και τη γραφή της ιστορίας; Η μη τήρηση των νόμων με κορυφαία συλλογική μας πρακτική τη φοροδιαφυγή και την παραοικονομία και η καταπάτηση της δημόσιας περιουσίας με τσαμπουκά και με μαγκιά σε δασικές περιοχές, σε ακτές και παραλίες είναι δύο από τις πιο βασικές μαζικές λειτουργίες μας που απαξιώνουν την έννοια της πατρίδας και υπονομεύουν το μέλλον της. Τα αυθαίρετα κτίσματα δίνουν ανάγλυφα την εικόνα μιας κοινωνίας συνολικά αυθαίρετης που δεν θέλει κανόνες στην οργάνωσή της και ο καθένας θα λειτουργεί με βάση το ατομικό και μόνο συμφέρον του.
«Γιατί να ζητήσουμε απόδειξη από το κατάστημα; Αν δεν στηρίξουμε εμείς τους γνωστούς μας, πώς θα τα βγάλουμε πέρα στην κρίση»; Είναι μια μόνιμη αιτιολογία για την κατίσχυση της φοροδιαφυγής, που χρησιμοποιείται ιδιαίτερα στην περιφέρεια της χώρας που η ροή της οικονομίας γίνεται σε γνώριμο κύκλο. Και τελικά ποια είναι η απόληξη αυτού του παραλογισμού, στον οποίο το αποτέλεσμα γίνεται αιτία και αντιστρόφως;
Διάφορες δικαιολογίες χρησιμοποιούνται για να εδραιωθεί η παράνομη και ανορθολογική συμπεριφορά μας.
· Το κράτος είναι το πρώτο που παρανομεί.
· Αφού έχουν όλο και πιο πολλοί αυθαίρετο, εγώ θα σώσω την κατάσταση;
· Με λαδώματα και συναλλαγές γίνονται οι εξυπηρετήσεις με το δημόσιο τομέα.
· Με γνωριμίες μόνο μπορείς να προωθηθείς.
· Τα κόμματα δημιουργούν την αναξιοκρατία και αδικούν τους νέους στην επαγγελματική και στην κοινωνική εξέλιξή τους.
· Η φοροδιαφυγή είναι το «εθνικό μας σπορ», πώς μπορεί να αμφισβητηθεί;
Και το συμπύκνωμα όλων αυτών εκφράζεται σε μια αντίφαση. «Αγαπώ τη χώρα μας, αλλά όχι το κράτος μας». Αλλά τι μπορεί να σημαίνει αυτό;
Εδώ τίθεται το μείζον ηθικό και ιδεολογικό ζήτημα. Αν όλοι – ή έστω η μεγάλη πλειοψηφία – επιζητεί να υπάρχει οργανωμένη πολιτεία που θα λειτουργεί δίκαια προς όλους, γιατί έχουμε τη σημερινή γενικευμένη παρακμιακή δόμηση της πολιτείας και του κράτους; Προφανώς στην πραγματικότητα δεν εννοούμε τίποτα από όλα τα στοιχεία μιας ισοπολιτείας και απλώς ηθικολογούμε και θεωρητικολογούμε αβασάνιστα χωρίς να πείθουμε τον εαυτό μας. Εδώ προκύπτει το παράγωγο ερώτημα. Γιατί θεωρούμε τα άλλα κράτη – και κυρίως της Δ. Ευρώπης και της Β. Αμερικής – που έχουν νόμους και κανόνες που εφαρμόζονται, ως χώρες προόδου;
Και ενώ διαπιστώνουμε λοιπόν ότι όταν οι νέοι και οι επιστήμονές μας πηγαίνουν σε μια απ’ αυτές τις χώρες προκόβουν και μεγαλουργούν – γιατί λειτουργούν οι θεσμοί τους και σχεδόν παντού υπάρχει ισονομία -, γιατί δεν θέλουμε εν τοις πράγμασι να διαμορφώσουμε μια τέτοια πολιτεία και στην Ελλάδα; Μια τέτοια προοπτική δεν έχει πολλαπλασιαστικό όφελος για όλους μας και φυσικά για την πατρίδα μας;
Πολύ συχνά όταν φτάνουμε σε πλήρως ανορθολογική εικόνα και προσπαθούμε να δικαιολογήσουμε τα αδικαιολόγητα, μετατοπίζουμε το ζήτημα σε μια γενίκευση του τύπου: όλα είναι θέμα παιδείας και πολιτισμού και εκεί οφείλουμε να ρίξουμε το βάρος. Είναι ωραία ιδέα και σωστή· μόνο που προβάλλεται για να αποδιώξουμε την προσωπική μας ευθύνη. Αλλά τίποτα στη ζωή ούτε και στον κόσμο των ιδεών θεμελιώνεται χωρίς τη δική μας αμεταβίβαστη προσωπική ευθύνη.
- Αρθρογραφία: Κριτική θεώρηση
- Ακολουθήστε τη σελίδα μας στο facebook Φιλολογικός Ιστότοπος για να ενημερώνεστε για όλα τα εκπαιδευτικά θέματα.
