1. ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΩΝ ΩΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ
Το μεταφραστικό κίνημα ήταν ένα ιστορικό, πνευματικό και κοινωνικό κίνημα/φαινόμενο το οποίο έλαβε χώρα στο Αραβικό Χαλιφάτο κατά την περίοδο 8ου – 10ου αι. μ.Χ. Ήταν το ενδιαφέρον των ανώτερων τάξεων της Αββασιδικής κοινωνίας που ξεκίνησε με πρωτοβουλία του Al-Mansur για την μετάφραση στα αραβικά όλων των κοσμικών έργων (φιλοσοφικών, επιστημονικών) της ελληνικής γραμματείας. Αποτέλεσε ένα τόσο πνευματικό αλλά και κοινωνικό φαινόμενο το οποίο
i. διήρκησε περίπου 2 αιώνες
ii. υποστηρίχτηκε από όλη την ελίτ της κοινωνίας
iii. χρηματοδοτήθηκε με τεράστια κονδύλια
iv. χρησιμοποίησε επιστημονική προσέγγιση και μεθοδολογία.
v. χρηματοδοτήθηκε από όλες τις κατηγορίες ανθρώπων (μουσουλμάνους, μη μουσουλμάνους, σουνίτες, σίντες κλπ. – κυρίως από μη Άραβες-)
Οι ερμηνείες που έχουν επιχειρηθεί γι’ αυτό το φαινόμενο έχουν καταλήξει στα εξής συμπεράσματα:
α. Δεν έγινε από μια εθνοτική ή θρησκευτική ομάδα και δεν αποδίδουμε τις αιτίες σε αυτές τις ομάδες.
β. Δεν έγινε από την αστική τάξη γιατί η μετάφραση προϋποθέτει εγγραματοσύνη, πλούτο και ελεύθερο χρόνο.
γ. Ούτε η έννοια της εμφάνισης της ulama (ειδήμονες) συνδέεται με το μεταφραστικό κίνημα ξεκάθαρα γιατί η γνώση τους ήταν κυρίως θρησκευτική και νομική.
δ. Είναι πολύπλοκο φαινόμενο και τα παραπάνω ισχύουν εν μέρει.
ε. Είχε σχέση αφ’ ενός με την εγκαθίδρυση της αββασιδικής κοινωνίας και αφ’ ετέρου με τις ανάγκες της διαμορφούμενης κοινωνίας.
στ. Σημαντικό ρόλο έπαιξαν και οι μεταρρυθμίσεις του Abd Al Malik που είχε διεκδικήσει την εξουσία και επέβαλε την αραβική ως επίσημη γλώσσα της διοίκησης και αυτό οδήγησε στον εξαραβισμό της δημόσιας διοίκησης (diwan). Το diwan αρχικά ήταν ένας κατάλογος που είχε ονόματα αυτών που πήγαιναν στρατό και έπρεπε να πάρουν χρήματα. Ύστερα έγινε γραφείο που διαχειριζόταν τα οικονομικά θέματα. Ο εξαραβισμός ανάγκασε τους διοικούντες να μάθουν την αραβική γλώσσα
Οι παράγοντες που πυροδότησαν την υλοποίηση αυτού του κινήματος ήταν:
α. αλτρουιστικά – προσωπικά κίνητρα μορφωμένων ανθρώπων
β. πολιτικά κίνητρα πεφωτισμένων ηγεμόνων όπως ο Al-Mansur που γεννήθηκαν μετά την αββασιδική επανάσταση:
– πολιτικές αναγκαιότητας ικανοποίησης των Ζωροαστρών
– νομιμοποίηση της εξουσίας τους
γ. ανάγκες επαγγελματικής εκπαίδευσης: διοικητικοί γραμματείς, δικηγόροι, μηχανικοί, οικονομολόγοι
δ. πολιτικοθρησκευτικός διάλογος
ε. κοινωνικό κλίμα Βαγδάτης
στ. καλλιέργεια εφαρμοσμένων επιστημών, αστρολογίας, αστρονομίας, μαθηματικών
ζ. συνέπειες αραβικών κατακτήσεων
η. ανταγωνισμός για μια θέση στη διοίκηση: η γλώσσα της διοίκησης ήταν τα ελληνικά
θ. ζήτηση θεωρητικής και εφαρμοσμένης γνώσης
Το μεταφραστικό κίνημα περιέλαβε έργα όλων των ειδών και επιστημών: αστρολογίας, αλχημείας, μαθηματικών, αστρονομίας, θεωρίας μουσικής, αριστοτελικής φιλοσοφίας, μεταφυσικής, ηθικής, φυσικής, ζωολογίας, βοτανικής, λογικής, ιατρικής, φαρμακολογίας, κτηνιατρικής, στρατιωτικής τέχνης, εκπαίδευσης γερακιών (!), έργα τετραοδίου (μαθηματικά, αστρονομία). Λόγω της σημασίας αυτών των μεταφράσεων, η αραβική γλώσσα κατέστη η δεύτερη πιο κλασική γλώσσα του κόσμου (μετά τα ελληνικά και πριν τα λατινικά).
Η φωτογραφία του Ahmad al-Mansur προέρχεται από τη Wikipedia
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Ισοτρικό και Αρχαιολογικό, Διδάσκων: Γιαννάκης
Κατεβάστε ολόκληρο το αρχείο: Η κληρονομιά της Κλασικής Αρχαιότητας στην Αραβική παράδοση
- Ακολουθήστε τη σελίδα μας στο facebook Φιλολογικός Ιστότοπος για να ενημερώνεστε για όλα τα εκπαιδευτικά θέματα.
