Του Νίκου Τσούλια
Είναι «φυσιολογική» η εξέλιξη των σημερινών γεγονότων με το χαρακτήρα σκληρής αντιπαράθεσης αλλά και πολεμικών συγκρούσεων μέσα από το διαδίκτυο. Σε ένα τόσο εκτεταμένο και πολλά υποσχόμενο πεδίο δράσης του ανθρώπου δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά από το να μεταφερθούν όλα τα χαρακτηριστικά του σύγχρονου πολιτισμού και εδώ.
Δεν θα μπορούσε δηλαδή να έχουμε επί του ιστορικού πλαισίου της εποχής μας μεγάλες πολιτικές και ιδεολογικές αντιπαραθέσεις ή πολέμους μεταξύ κρατών και κάθε μορφή βίας (από τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις μέχρι τα φαινόμενα της τρομοκρατίας) και να μην εμφανιστούν όλες αυτές οι όψεις της ανθρωπότητας στο πεδίο αιχμής των μελλοντικών εξελίξεων, εκεί που συναντιούνται οι περισσότεροι άνθρωποι, στο μεγαλύτερο δημόσιο χώρο σ’ όλη την ιστορία της ανθρωπότητας, στο διαδίκτυο.
Έτσι γίνεται κάθε φορά όταν εμφανίζεται ένα καινούργιο πεδίο δράσης στην ιστορία. Ας σκεφτούμε την «εικόνα» του μαχαιριού όταν εισήχθη στις πρώτες κοινωνίες του ανθρώπου. Ήταν ένα θαυμαστό εργαλείο γι’ όλες τις δουλειές της καθημερινότητας, αφού και τώρα παραμένει απαραίτητο σε κάθε σπίτι. Όμως το μαχαίρι είναι απόλυτα χρήσιμο αλλά παράλληλα μπορεί να αποτελέσει και ένα φονικό όργανο. Φυσικά, δεν βαραίνει καμιά ευθύνη το μαχαίρι, αλλά το χέρι που βαστάει το μαχαίρι. Στην εποχή της ανθοφορίας της τυπογραφίας και της μαζικής παραγωγής βιβλίων είχαμε έναν πρωτόγνωρο πόλεμο γύρω από τα βιβλία. Στο χώρο του βιβλίου δεν είχαμε μόνο διαμάχες που αφορούσαν τη διακίνηση ιδεών και την ιδεολογική και φιλοσοφική διαπάλη αλλά και «παιχνίδια» γύρω από την κυριαρχία των συστημάτων της εξουσίας.
Σήμερα το διαδίκτυο είναι πεδίο δράσης: αντιπαραθέσεων ιδεών και ιδεολογιών, πολιτισμικών συμπεριφορών, αξιακών προτύπων, διαφόρων μορφών της κουλτούρας, εθνικών στρατηγικών και ταξικής διαπάλης. Ας δούμε μια είδηση που έχει από μόνη της πολλαπλή σημασία. «Επί της ουσίας ο κυβερνοπόλεμος (cyber warfare) συμβαίνει καθημερινά, και τα ισχυρά κράτη επενδύουν τεράστια ποσά σε αυτό το πεδίο. Το Δεκέμβριο του 2016 είχαμε ηλεκτρονικές επιθέσεις, οι οποίες έθεσαν εκτός λειτουργίας εννέα μεγάλα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας στην Ουκρανία. Όλες οι ενδείξεις συντείνουν πως αυτές προέρχονταν από τη Ρωσία»[i]. Είναι δυνατόν δηλαδή να ασκηθεί πολεμική επιχείρηση με θύματα την οικονομία και την πολιτική μιας χώρας μέσα από το διαδίκτυο και μάλιστα με τρόπο απόλυτα μυστικό. Κάτι τέτοιο μερικές δεκαετίες πριν θα μας φαινόταν ότι ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας.
Η λογοτεχνία που έχει τις κεραίες της και στις ακρώρειες της ανθρώπινης σκέψης και στη δυναμική της φαντασίας έχει ήδη ανιχνεύσει σκηνές του μέλλοντός μας. Ο Γκι-Φίλιπ Γκόλντσταϊν, συγγραφέας του πολύ επιτυχημένου μυθιστορήματος «Βαβέλ: ώρα μηδέν», στο οποίο μεταφέρει ουσιαστικά την εμπειρία του για το cyber warfare, συνθέτει ένα συναρπαστικό γεωπολιτικό θρίλερ, με ανατριχιαστική πολλές φορές πειστικότητα. «Το πρόβλημα με τον κυβερνοπόλεμο είναι πως όλα γίνονται ηλεκτρονικά, κανείς δεν κρατά το πιστόλι απέναντί σου. Πιστέψτε με όμως, στον σύγχρονο κόσμο ένα ηλεκτρονικό μπλακ-άουτ μπορεί να αχρηστεύσει οποιαδήποτε άμυνα και να καταστήσει ακόμα και τους ισχυρότερους στρατιωτικούς οργανισμούς αδύναμους». Αλλά το πρόβλημα δεν οριοθετείται μόνο στην κλασική έννοια του πολέμου, αφορά ακόμα και πιο ουσιώδη ζητήματα. «Η τεχνολογία και συγκεκριμένα η πληροφορική είναι, κατά τη γνώμη μου, αυτή που μπορεί να φέρει την οποιαδήποτε σύγχρονη κοινωνική αλλαγή, ακόμη κι επανάσταση. Σκεφθείτε, ας πούμε, έναν κόσμο όπου 8 στους 10 ξέρουν να γράφουν κώδικα [σ.σ. να γνωρίζουν προγραμματισμό Η/Υ]. Οι δημιουργικές δυνατότητες θα ήταν απεριόριστες. Προσωπικά, αντί για ξένες γλώσσες, θα σας συμβούλευα να μάθετε αυτό. Δεν θα μείνετε ποτέ άνεργος…»[ii].
Υπάρχει ένα ειδικό σημείο στο ζήτημά μας. Το διαδίκτυο είναι ένας προνομιακός χώρος αναφοράς των παιδιών και των νέων. Μάλιστα μπορούμε να ισχυριστούμε ότι έχουν συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι των γονέων τους και αυτό συμβαίνει πρώτη φορά στην ιστορία, τα παιδιά να υπερέχουν κατά πολύ έναντι της προηγούμενης γενιάς σε έναν τόσο σημαντικό τομέα της ζωής. Τα παιδιά και οι νέοι εδώ αναγνωρίζουν την εξέλιξη των αυριανών κοινωνιών και από αυτή την άποψη είναι άκρως απαραίτητο να γνωρίζουν τις τεχνικές και τις δεξιότητες των νέων τεχνολογιών και να κάνουν κτήμα δράσης τους το διαδίκτυο. Όμως θα πρέπει ταυτόχρονα να ξέρουν και να συνειδητοποιούν ότι ο χώρος αυτός δεν είναι ένας «χώρος αθωότητας», αλλά απαιτεί βαθιά γνώση των κινδύνων που μπορούν να προκληθούν.
Όταν οι πολιτισμοί και οι κοινωνικές τάξεις, τα έθνη και τα κράτη βρίσκονται σε σκληρό ανταγωνισμό, όταν οι ανισότητες διαρκώς διευρύνονται και η φτώχεια απλώνεται σαν καρκίνοςσε κάθε γωνιά της Γης, το διαδίκτυο δεν μπορεί να είναι χώρος μόνο δημιουργίας και ειρηνικής συνύπαρξης λαών και ανθρώπων. Δυστυχώς θα μετασχηματίζεται και σε πεδίο πολέμου και σκληρής αντιπαράθεσης.
[i] Καθημερινή, 9.2.2016
[ii] Ο.π.
anthologio.wordpress.com
| Αρθρογραφία: Κριτική θεώρηση |
