Του Νίκου Τσούλια
Υπάρχουν βιβλία και βιβλία… Βιβλία που τα διαβάζεις και το διάβασμά τους το σαρώνει η πρώτη πνοή του χρόνου, που συχνά πυκνά είναι ευπώλητα και μπέστ σέλλερ και αναρωτιέσαι τι ακριβώς γίνεται, τι δεν καταλαβαίνεις και γιατί είσαι απέξω από του συρμού το διάβα.
Υπάρχουν βιβλία που σε συντροφεύουν ευχάριστα και ωραία, που δεν σε δυσκολεύουν, που είναι τόσο διαβαστερά που νιώθεις ότι πας κάπου παρέα με το συγγραφέα και σου αφηγείται μια ιστορία ενδιαφέρουσα και ρέει το διάβασμά τους κελαρυστά και γοργά αλλά… Αλλά στο τέλος ψάχνεις να βρεις μια κεντρική ιδέα, το λόγο της γραφής του, το τι «θέλει να πει ο ποιητής» και δεν βρίσκεις τίποτα, μένεις με την απορία και με το χαμένο χρόνο να σε περιγελά…
Υπάρχουν βιβλία που έχουν βαλθεί να πουν κάτι το πρωτόγνωρο και συνήθως κάτι το συνωμοσιολογικό, το απόκρυφο, το λαϊκίστικο κλπ, που περιδιαβαίνουν στις ακρώρειες του ορθολογισμού, εκεί που η ελευθερία της σκέψης δεν έχει αποκρυσταλλώσει τα σχήματά της και ο καθένας λέει ό,τι το πιο αυθαίρετο, βιβλία που έχουν βαλθεί να σε πάνε σε απάτητα μονοπάτια, αλλά δεν ανοίγουν κανένα δρόμο – γιατί δεν είναι καθόλου εύκολο να ξεχερσώσεις άγνωστους τόπους – και το μόνο που κάνουν είναι να λένε ανοησίες και να ισχυρίζονται ότι είναι καινοτομίες και επινοήσεις μιας νέας εποχής.
Υπάρχουν πολλά βιβλία, που έχουν γραφτεί χωρίς νόημα και αξία και απλώς υλοποιούν ή του δημιουργού τους μια κάποια ιδιοτροπία ή τα φέρνει το κύμα μιας εμπορικότητας που αποπνέει φτηνό λόγο ή και παρακμιακή νοοτροπία και σε εγκαλούν γιατί δεν είσαι μέσα στο πνεύμα της εποχής…
Ναι, ισχυρίζομαι ότι η επιλογή των προς διάβασμα βιβλίων δεν είναι καθόλου εύκολη, απαιτεί κουλτούρα βαθιάς παιδείας και συγκροτημένη άποψη για τη ζωή. Και η δυσκολία δεν βρίσκεται μόνο στην επιλογή αλλά συνεχίζεται στο ίδιο το διάβασμα, στην πρόσληψη του περιεχομένου του βιβλίου και κυρίως στην ερμηνεία του και στον μετασχηματισμό του δικού μας στοχασμού. Γιατί αν το διάβασμα δεν μας μεταμορφώνει σε μια πιο εξευγενισμένη συμπεριφορά, δεν μας θέτει ερωτήματα και προβληματισμούς σε αξιόλογα στοιχεία της κοσμοθεωρίας μας και της ζωής μας και δεν μας διευρύνει τους ορίζοντες και την ελευθερία της σκέψης μας, είναι διάβασμα λειψό.
Και είναι μια και μόνη η λύση: στέρεα γενική παιδεία, ισχυρή και βαθιά μόρφωση. Βέβαια, εδώ μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι διάβασμα και παιδεία έχουν διαλεκτική σχέση και όχι σχέση γραμμικής αιτιότητας και είναι πράγματι έτσι, γι’ αυτό η κατάκτηση του μεγαλείου του διαβάσματος και της ουσιαστικής παιδείας απαιτεί κόπο και χρόνο, επιμέλεια και συστηματικότητα. Δεν είναι διάβασμα, το ευκαιριακό ή επετειακό ή εποχιακό διάβασμα. Το διάβασμα θέλει κουλτούρα διαβάσματος και στοχασμού, ανησυχίας και αναζήτησης…
Αλλά υπάρχουν και άλλα βιβλία… Βιβλία, σύγχρονα και αξιόλογα, λογοτεχνικά, επιστημονικά, φιλοσοφικά κλπ που σε παιδεύουν και σε εκπαιδεύουν, που σε έχουν αγκαλιά με τη Γνώση και σου γεννούν όλο και πιο μεγάλη δίψα για Γνώση, που σε μορφώνουν και σε διαπαιδαγωγούν, που δεν πρέπει να τα χάσεις, γιατί δεν θα μπορείς να ερμηνεύεις έστω εν μέρει την πραγματικότητα και τις όλο και πιο γοργές εξελίξεις της εποχής.
Είναι τα κλασικά βιβλία που βαστάνε το νήμα της αφήγησης της ιστορίας του ανθρώπου, που σε καλούν σε γόνιμο διάλογο και σου απελευθερώνουν άγνωστες δημιουργικές δυνάμεις σου και αναρωτιέσαι που ήταν κρυμμένες, που σε εξανθρωπίζουν και σου δίνουν τη δυνατότητα να δεις τα πραγματικά πεδία της ζωής, να ανακαλύψεις την Ομορφιά και την Αγάπη που υπάρχει στον κόσμο και στον εαυτό σου, που σε εμπνέουν και σε προσκαλούν να πεις τη δική σου κοσμοθεωρία είτε γράφοντας είτε προβληματιζόμενος μαζί τους και είναι το διάβασμά τους σκίρτημα συναισθήματος, ευφορία ψυχής, έκσταση πνεύματος, μεγαλείο του εαυτού σου!
| Αρθρογραφία: Κριτική θεώρηση |
