ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ & ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ Α΄
Ο ενεργητικός Παρακείμενος και ο υπερσυντέλικος όλων των ρημάτων, εκτός από τα ουρανικόληκτα και τα χειλικόληκτα, έχουν χρονικό χαρακτήρα κ, και έτσι ο ενεργητικός παρακείμενος σχηματίζεται σε –κα και ο υπερσυντέλικος σε –κειν : (παιδεύω) πεπαίδευκα, ἐπεπαιδεύκειν.
Από τα αφωνόληκτα ρήματα τα οδοντικόληκτα σχηματίζουν τον ενεργητικό παρακείμενο και τον υπερσυντέλικο όπως τα φωνηεντόληκτα, δηλαδή με το χρονικό χαρακτήρα κ. Όμως εμπρός από το χρονικό χαρακτήρα κ αποβάλλουν τον οδοντικό χαρακτήρα του ρηματικού θέματος: κομίζω (θέμα: κομίδ-) κεκόμικα, ἐκεκομίκειν.
Τα χειλικόληκτα και ουρανικόληκτα σχηματίζουν τον ενεργητικό παρακείμενο και τον υπερσυντέλικο χωρίς το χρονικό χαρακτήρα κ, αλλά τρέπουν το άφωνο ψιλόπνοο ή μέσο χαρακτήρα του ρηματικού θέματος στο αντίστοιχο δασύπνοο (δηλαδή το π ή το β σε φ και το κ ή γ σε χ).
Παραδείγματα :
κόπτω (θέμα κοπ-) κέκοφα ἐκεκόφειν
τρίβω (θέμα τρίβ-) τέτριφα ἐτετρίφειν
κηρύττω (θέμα κηρύκ-) κεκήρυχα ἐκεκηρύχειν
τάττω ( θέμα ταγ-) τέταχα ἐτετάχειν
προσοχή: Όσα ρήματα έχουν ε εμπρός από το ρηματικό χαρακτήρα τρέπουν συνήθως το ε σε ο στον ενεργητικό παρακείμενο και υπερσυντέλικο:
κλέπτω (θέμα κλεπ-) κέκλοφα ἐκεκλόφειν
τρέπω (θέμα τρεπ-) τέτροφα ἐτετρόφειν αλλά πλέκω πέπλεχα ἐπεπλάχειν.
Ο ενεργητικός Παρακείμενος και Υπερσυντέλικος των ρημάτων κλίνω, κρίνω και πλύνω σχηματίζεται αφού αποβληθεί ο ρηματικός χαρακτήρας ν: κέκλικα, ἐκεκλίκειν, κέκρικα, ἐκεκρίκειν, πέπλυκα, ἐπεπλύκειν.
Όσα ενρινόληκτα και υγρόληκτα ρήματα έχουν μονοσύλλαβο ρηματικό θέμα με φωνήεν ε, τρέπουν το ε σε α βραχύχρονο στον ενεργητικό Παρακείμενο και Υπερσυντέλικο:
σπείρω ( θέμα σπερ-) ἔσπαρκα ἐσπάρκειν
στέλλω (θέμα στε-) ἔσταλκα ἐστάλκειν
φθείρω ( θέμα φθε-) ἔφθαρκα ἐφθάρκειν
Ο Παρακείμενος και ο Υπερσυντέλικος του ρήματος τείνω σχηματίζονται με τροπή του ε σε α βραχύχρονο και αποβολή του χαρακτήρα ν: τέτακα, ἐτετάκειν.
Τα ρήματα βάλλω, κάμνω και τέμνω σχηματίζουν τον ενεργητικό Παρακείμενο και τον Υπερσυντέλικο, αφού πρώτα γίνει μετάθεση του φωνήεντος και έκτασή του σε η:
βάλλω (βαλ- βλα- βλη) βέβληκα, ἐβεβλήκειν
κάμνω ( καμ-, κμα-, κμη-) κέκμηκα, ἐκεκμήκειν
τέμνω (τεμ-, τμε-, τμη-) τέτμηκα, ἐτετμήκειν
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΚΑΙ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ Β΄
Μερικά συμφωνόληκτα ρήματα σχηματίζουν τον ενεργητικό παρακείμενο και τον υπερσυντέλικο χωρίς το χρονικό χαρακτήρα κ ή χωρίς να τρέπουν το ψιλόπνοο ή μέσο χαρακτήρα του ρηματικού θέματος σε δασύπνοο. Έτσι το ρήμα φεύγω σχηματίζει τον παρακείμενο και τον υπερσυντέλικο ως εξής: πέφευγα ἐπεφεύγειν. Το ρήμα λείπω σχηματίζει τους συγκεκριμένους χρόνους ως εξής: λέλοιπα, ἐλελοίπειν. Ο Παρακείμενος και ο Υπερσυντέλικος που σχηματίζονται με αυτόν τον τρόπο λέγονται ενεργητικός παρακείμενος δεύτερος και ενεργητικός υπερσυντέλικος δεύτερος.
Ο ενεργητικός παρακείμενος δεύτερος και ο ενεργητικός υπερσυντέλικος δεύτερος κλίνονται όπως ακριβώς και οι πρώτοι, αλλά το φωνήεν ε του θέματος τρέπεται σε ο και το βραχύχρονο α εκτείνεται σε η ή α μακρόχρονο αν προηγείται ρ.
πάσχω (θ. πενθ-) πέπονθα ἐπεπόνθειν
πείθω (θ. πειθ-) πέποιθα ἐπεποίθειν
τίκτω (θ. τεκ-) τέτοκα ἐτετόκειν
γίγνομαι (θ. γεν-) γέγονα ἐγεγόνειν
φαίνω (θ. φαν-) πέφηνα ἐπεφήνειν
κράζω ( θ. κραγ-) κέκραγα ἐκεκράγειν
| Αρχαία Ελληνικά | Γραμματική |
