Οι ΦΡΥΚΤΩΡΙΕΣ παρουσιάζουν την ομιλία «Ο ΠΑΛΑΜΑΣ ΣΤΟ ΠΟΙΗΜΑ “ΣΤΑ ΒΑΘΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΜΟΥ”. ΜΙΑ ΠΛΑΤΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ». Η συνάντηση της ποιήσεως με την φιλοσοφία στην αναγωγική πορεία της ανθρώπινης ψυχής προς την θέαση του Νοητού Φωτός. Αναλύει η κα ΑΝΝΑ Χ. ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ, Δρ. Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Σορβόννης (Paris V – René Descartes). Η ομιλία πραγματοποιήθηκε την 9η Φεβρουαρίου 2019 στην αίθουσα ΕΛΛΗΝ.Α.Ι.Σ. (Δομοκού και Ζαχία 1, Αθήνα).
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΟΜΙΛΙΑΣ
Το ποίημα «Στα βάθη της ψυχής μου» είναι μέρος της ποιητικής συλλογής του Παλαμά με τίτλο «Τα μάτια της ψυχής μου», τίτλος εμπνευσμένος από τον στίχο του Σολωμού: «Ανοιχτά πάντα κι άγρυπνα τα μάτια της ψυχής μου». Η συλλογή αυτή κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στην «Εστία» του 1892 και ανήκει στις πρώτες συλλογές του συνολικού ποιητικού του έργου.
Ο λόγος για τον οποίο επιλέξαμε, στην παρούσα ομιλία, να αναλύσουμε το συγκεκριμένο ποίημα του Παλαμά, είναι γιατί θεωρούμε πως αυτό αναδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο, την συνάντηση της ποιήσεως με την φιλοσοφία. Πράγματι, σε αυτό το ποίημα, ο Παλαμάς, εμπνεόμενος από την πλατωνική φιλοσοφία, μάς καταθέτει, με ποιητικό τρόπο, την δική του αναγωγική πορεία προς την θέαση του Νοητού Φωτός, που αναδεικνύεται σαν ένα μυητικό βίωμα του ποιητή στα «δρώμενα» της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας.
Αν θα θέλαμε να δώσουμε με συνοπτικό τρόπο την φιλοσοφική ουσία του εν λόγω ποιήματος του Παλαμά, θα λέγαμε ότι αυτή έγκειται στην επιστρεπτική πορεία της ψυχής του ποιητή προς τον «Υπερουράνιο Τόπο», έτσι όπως αυτός περιγράφεται στον «Φαίδρο» του Πλάτωνος. Σε αυτό το πλαίσιο, η επιστρεπτική αυτή πορεία της ψυχής γίνεται μέσω των 24 αναβαθμών, εικόνες των οποίων είναι τα αντίστοιχα 24 δίστιχα που συγκροτούν το ποίημα. Με αυτήν την έννοια, η επιστροφή της ψυχής του ποιητή στην αιώνια πατρίδα της, που είναι, σύμφωνα με το ποίημα, ο «έβδομος ουρανός», πραγματοποιείται μέσω των νοητικών ματιών της.
Με άλλα λόγια, το θείο στοιχείο, που ενυπάρχει σε κάθε ανθρώπινη ψυχή και που συνιστά ένα χάρισμα θεϊκό, τώρα, έχει ενεργοποιηθεί πλήρως μέσα στην ψυχή του ποιητή, μέσω της «ομοιώσεως» με το θείον, ομοίωσις που αναδεικνύεται με την ποιητική έκφραση, «μάτια θεϊκά». Έτσι, η ψυχή του ποιητή επιστρέφει στο «φως το αληθινό» του «νοητού νου», δηλαδή στο «πεδίον της Αληθείας» του πλατωνικού «Φαίδρου», εκεί που η ψυχή βυθίζεται πλέον ολόκληρη, στην αγκαλιά της μεγάλης μνήμης, της «Μνημοσύνης».
Κλείνοντας την παρουσίασή μας, θα λέγαμε ότι μέσα από την ευχή, που είναι ταυτόχρονα και ελπίδα της αναγωγής και της επιστροφής της ψυχής του ποιητή στην αιώνια πατρίδα της, αυτήν του «νου», ο Παλαμάς αναδεικνύει με εναργή και εμφαντικό τρόπο την νοσταλγία της ψυχής για τον μεγάλο «νόστο» στον «νοητό κόσμο» των πλατωνικών Ιδεών. Διαβάστε το ποίημα εδώ: https://drive.google.com/file/d/0B5n9…
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΟΜΙΛΗΤΡΙΑΣ
Βιογραφικό σημείωμα Δρ. Άννας Χ. Μαρκοπούλου: https://drive.google.com/file/d/16RoI…
Εικόνα τίτλων παρουσίασης: Μαρμάρινος ανδριάντας του Κωστή Παλαμά (1975). Είναι έργο του γλύπτη Βάσου Φαληρέα (1905-1979) και βρίσκεται στον περίβολο του Πνευματικού Κέντρου Δήμου Αθηναίων, επί της οδού Ακαδημίας.
Σύντομη περιγραφή: Ο Παλαμάς αποδίδεται καθιστός σε μαρμάρινο κάθισμα πάνω στο οποίο είναι ριγμένο ένα ιμάτιο. Έχει την ήρεμη στάση περισυλλογής που προσιδιάζει σε έναν ποιητή. Εδράζεται σε τετράγωνο μαρμάρινο βάθρο, στην πρόσοψη του οποίου αναγράφεται: «ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ / 1859-1943». Στη δεξιά πλευρά του καθίσματος, αναγράφεται η επιγραφή: «Κώστας Παλαμάς / ΑΥΤΟ ΚΡΑΤΑΕΙ ΑΝΑΛΑΦΡΟ ΜΕΣ’ ΤΗΝ ΑΝΕΜΟΖΑΛΗ / ΤΟ ΑΠΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΤΗ ΒΟΗ ΠΡΕΣΒΥΤΙΚΟ ΚΕΦΑΛΙ / ΑΥΤΟ ΤΟ ΛΟΓΟ ΘΑ ΣΑΣ ΠΩ ΔΕΝ ΕΧΩ ΑΛΛΟ ΚΑΝΕΝΑ / ΜΕΘΥΣΤΕ ΜΕ Τ’ ΑΘΑΝΑΤΟ ΚΡΑΣΙ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΙΕΝΑ / 1 Νοεμβρίου 1940». Στην αριστερή πλευρά του καθίσματος αναγράφεται: «Β. ΦΑΛΗΡΕΑΣ ΕΠΟΙΕΙ 1975».
Οι ΦΡΥΚΤΩΡΙΕΣ ευχαριστούν θερμά το ΕΛΛΗΝ.Α.Ι.Σ. για την πρόσκληση τηλεοπτικής καταγραφής.
