Του Νίκου Τσούλια
23 Απριλίου, Παγκόσμια Ημέρα του Βιβλίου. Αλλά αυτή η Γιορτή της καθολικότητας δεν παραπέμπει και σε μια βαθιά προσωπική σχέση με το πιο ισχυρό σύμβολο του πολιτισμού του ανθρώπου; Καταθέτω λοιπόν τη δική μου καθημερινή σχέση, που τόσο απλόχερα μου χαρίζει πνευματική καλλιέργεια και ομορφιά…
Είναι συνήθεια κραταιά, βαθιά ριζωμένη. Οι σπόροι της ιδέας και συνάμα της εφαρμογής έπεσαν πολύ νωρίς. Το υποχρεωτικό σχολικό διάβασμα ήθελε και κάτι εναλλακτικό, κάτι που θα ήταν επιλογή μου, συναισθηματική και πνευματική, για να παίρνω πνοή και κυρίως νέο ξάνοιγμα στις ονειροπολήσεις.
Το παράλληλο με τη μελέτη για το σχολείο διάβασμα ήταν βαθιά ανάγκη ψυχική και ζωηρή επιθυμία. Όσο και αν φαίνεται περίεργο, το εξωσχολικό διάβασμα με ξεκούραζε από το αντίστοιχο σχολικό, μου έδινε ανάσες και ζωντάνια, φρεσκάδα και αναζωογόνηση για το υποχρεωτικό διάβασμα. Αυτό το διάβασμα της υποχρέωσης του σχολείου έγινε νέα υποχρέωση στο πανεπιστήμιο και μετά ξανά στην άσκηση του εκπαιδευτικού επαγγέλματός μου. Αλλά μπορείς να διαπαιδαγωγείς μόνο με την άσκηση επί του δικού σου επιστημονικού αντικειμένου, χωρίς να έχεις ποικίλες αναφορές: κοινωνικές, φιλοσοφικές, επιστημονικές κλπ, για τις πολλαπλές απαιτήσεις της διδασκαλίας και της παιδαγωγικής.
Φυσικά και είχε τη χάρη και του χαρά του διαβάσματος, μιας μοναδικής λειτουργίας του ανθρώπου, που αν και διαχρονική και αιώνια, παραμένει αδιευκρίνιστη σε βασικές πλευρές και κυρίως όσον αφορά την ψυχική και συναισθηματική εικόνα της. Ήταν δηλαδή μια συμβατική πράξη που γινόταν και κίνηση εκούσια, αλλά δεν ήταν απόλυτα της δικής μου ελεύθερης επιλογής. Χάος, δημιουργικό χάος…
Έτσι, το εξωδεσμευτικό διάβασμα αποτέλεσε το έδαφος για την αυθεντική έκφραση της ελεύθερης βούλησής μου. Και εδώ συνέβαινε το εξής εκπληκτικό. Όσο περισσότερο διάβαζα, τόσο περισσότερο αυξανόταν η επιθυμία για διάβασμα – επιτάχυνση στην επιτάχυνση. Μπορεί να υπάρξει αναγνωστικό παραλήρημα; Κι όμως…
Αρχικά, το εξωδεσμευτικό διάβασμα ήταν πηγή της γνώσης αλλά γρήγορα αναδύθηκαν και φούντωσαν η ψυχική ευφορία και η πνευματική έκσταση. Και αυτά δεν ικανοποιούνταν πλέον με τη μονομέρεια και την μονοκαλλιέργεια, γιατί είναι ευάλωτα στοιχεία στους ανέμους των αλλαγών και στους τριγμούς του μέλλοντος. Το διάβασμα δεν είναι μια πορεία σε έναν δρόμο. Όχι, είναι περιπέτεια σε δρόμους διαρκούς αναζήτησης. Αναζητάς όλο και νέους ορίζοντες. Αλλάζεις κατευθύνσεις, σαν σωματίδιο της φυσικής· μπορεί να είσαι εδώ και την ίδια στιγμή να είσαι και αλλού!
Μπορείς να επισκεφτείς το Παρίσι και να πας μόνο στα περίφημα καφέ – στέκια των διανοούμενών του; Όχι, πρέπει να πας και στα Μουσεία, στα κλαμπ, στις πλατείες, στις μουσικές σκηνές, στους κεντρικούς δρόμους… Το διάβασμα θέλει ποικιλομορφία. Θέλει όλον τον κόσμο του πνεύματος. Πρέπει να καλλιεργούμε όλα τα άνθη παρμένα από τον κήπο της σκέψης του ανθρώπου. Δεν μπορεί να ικανοποιηθεί ο ψυχικός και συναισθηματικός μας με επιμέρους τομείς του επιστητού – θέλει το Όλον έστω σε γενικές εκδοχές. Πώς μπορείς να διαμορφώνεις όλο και καλύτερη προσωπικότητα, αν δεν προσβλέπεις έστω από μακριά σε ένα πρότυπο Homo Universalis;
Και έτσι, η καθημερινή μου αναγνωστική άσκηση έχει μια τριμερή περιδιάβαση που σε γενική θεώρηση αποδίδεται ως εξής. Το πρωί μετά το γράψιμο ακολουθεί το διάβασμα επιστημονικού βιβλίου, το μεσημέρι πριν την ανάπαυση παίρνει τη σκυτάλη το διάβασμα μυθιστορήματος (λογοτεχνίας γενικότερα), το απόγευμα μετά το γράψιμο είναι η σειρά του διαβάσματος φιλοσοφικού βιβλίου και η ημέρα κλείνει με το διάβασμα του μυθιστορήματος.
Από το ένα βιβλίο στο άλλο… Φοβερή αίσθηση, το πρωί είσαι μέσα στα φοβερά πεδία της Φυσικής και περιδιαβαίνεις τις συγκρούσεις των ιδεών μεταξύ των ιερών τεράτων Einstein, Bohr, Schrodinger κλπ τείνοντας πότε προς τη μια και πότε προς την άλλη, μετά χάνεσαι στις φαντασιώσεις του συγγραφέα ανακατωμένες με τις δικές σου διαβάζοντας το «Το Παρίσι είναι πάντα μια καλή ιδέα», το απόγευμα εντρυφείς στις ακρώρειες του στοχασμού του αγαπημένου σου Καμύ και το βράδυ ξανά πάλι με το Παρίσι, γιατί η νύχτα αφαιρώντας την καθημερινή συμβατικότητα θέλει τις πιο τολμηρές ονειροπολήσεις και είσαι πάντα έτοιμος να χαθείς μαζί τους.
Και έτσι κάθε ημέρα ανακατώνω εποχές και καιρούς, αντιλήψεις και στοχασμούς, όνειρα και σχεδιασμούς με τον εαυτό μου πάντα στην κεντρική σκηνή, ως σκηνοθέτης και ως πρωταγωνιστής σε σενάρια όμορφα και πάντα ανοιχτά στη ανήσυχη σκέψη μου και στα πληθωρικά συναισθήματά μου. Και η ζωή γίνεται όλο και πιο γοητευτική, γιατί ο προσωπικός μου κόσμος είναι δημιουργημένος με υλικά αυτοπραγμάτωσής μου και η υποκειμενικότητά μου πάει αγκαλιά με την αντικειμενικότητα χάρη στα δικά μου σχέδια. Τι πιο ωραίο;
