Του Δημήτρη Χρυσόπουλου, Φιλόλογου – Ιστορικού
Σίγουρα η περιθωριοποίηση των κλασικών γραμμάτων από το ίδιο σχολείο και την πολιτεία, αποτελεί μια πραγματικότητα, ειδικά τα τελευταία χρόνια, η οποία έχει πάρει ανησυχητικές διαστάσεις. Και το λέμε αυτό καθώς τα φιλολογικά μαθήματα έχουν υποστεί μια «επίθεση» άνευ προηγουμένου, η οποία και πρέπει να σταματήσει άμεσα, και παράλληλα να αποκατασταθούν τα περισσότερα από τα κακώς κείμενα των προηγούμενων ετών.
Μέσα στην εβδομάδα είδε το φως της δημοσιότητας το υπόμνημα που έστειλε η Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων (Π.Ε.Φ.) στη νέα υπουργό Παιδείας όπου παρουσίασε τις θέσεις της σχετικά με αρκετά φλέγοντα ζητήματα του εκπαιδευτικού κόσμου που άπτονται φυσικά και του κλάδου μας. Θέσεις οι οποίες είναι γνωστές σε μεγάλο βαθμό και οφείλουν επιτέλους να εισακουστούν ώστε υπάρξει μια αναδιοργάνωση στο εκπαιδευτικό σύστημα.
Αρχικά, λοιπόν, ζητείται η επαναφορά της διδασκαλίας και της αξιολόγησης του μαθήματος των Λατινικών για τους υποψηφίους της Ομάδας Ανθρωπιστικού Προσανατολισμού με την παράλληλη προκήρυξη συγγραφής νέου διδακτικού εγχειριδίου. Ειδικά για το ερχόμενο σχολικό έτος, ζητείται να συμπεριληφθεί το μάθημα των Λατινικών στα πανελλαδικώς εξεταζόμενα για όσους υποψηφίους της ομάδας Ανθρωπιστικού Προσανατολισμού θα επιλέξουν το μάθημα. Θα συμφωνήσω απόλυτα, στο σημείο αυτό, με την υποσημείωση ότι για να έχει πραγματικό όφελος μία ολική επαναφορά των Λατινικών, θα πρέπει να συνοδεύεται εκτός από νέο εγχειρίδιο και από νέες μεθόδους διδασκαλίας. Είναι αδιανόητο να διδάσκουμε Λατινικά με τον ίδιο τρόπο εδώ και δεκαετίες.
Παράλληλα, όπως διαβάζουμε στο υπόμνημα της Π.Ε.Φ., κρίνεται αναγκαίο να σταματήσει η υποβάθμιση του μαθήματος της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας στη Γ’ Λυκείου, η οποία συνίσταται στην κατάργηση της μετάφρασης του διδαγμένου κειμένου και στην υπομοριοδότηση του αδίδακτου. Το γεγονός ότι καταργήθηκε η μετάφραση σίγουρα μεγαλώνει τη δυσκολία των εξετάσεων, ενώ παράλληλα δημιουργεί επιπλέον προβλήματα. Φέτος, μάλιστα, είδαμε ότι σε μεγάλο βαθμό οι μαθητές με το πρόσχημα της μη εξέτασης της μετάφρασης, δεν τη μάθαιναν, με άμεση συνέπεια στις ερωτήσεις που άπτονται ξεκάθαρα της κριτικής τους σκέψης σε συνδυασμό με την κατανόηση του κειμένου, να αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα. Ίσως η επαναφορά της μετάφρασης, με μικρότερη όμως μοριοδότηση από τα παλαιότερα έτη, να ήταν μία λύση προς τη σωστή κατεύθυνση.
Επιπλέον ένα ακόμη ζήτημα το οποίο πρέπει να τεθεί άμεσα αφορά το μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας στο Γυμνάσιο. Ειδικότερα, το συγκεκριμένο μάθημα δεν συμπεριλαμβάνεται πλέον στα εξεταζόμενα κατά τις προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις του Ιουνίου και μετατρέπεται έτσι σε δευτερεύον. Είναι δεδομένο, λοιπόν, ότι η άμεση επαναφορά του στα εξεταζόμενα μαθήματα θα συντελούσε ώστε οι βάσεις των μαθητών στην Αρχαία Ελληνική Γλώσσα να μπαίνουν από το Γυμνάσιο με τον σωστό τρόπο.
Κάτι αντίστοιχο, όμως, πρέπει να συμβεί και με τα Αρχαία Ελληνικά της Β’ Λυκείου καθώς απουσιάζουν από τα εξεταζόμενα γραπτώς μαθήματα Γενικής Παιδείας στις προαγωγικές εξετάσεις της Β΄ Λυκείου, με το δεδομένο μάλιστα ότι στη Β΄ Λυκείου διδάσκονται δύο κορυφαία κείμενα, μείζονος μορφωτικής αξίας, η Αντιγόνη του Σοφοκλή και ο Επιτάφιος Λόγος του Περικλέους. Φυσικά νομίζω είναι περιττό να τονίσω ότι η αλλαγή των σχολικών εγχειριδίων είναι αναγκαία και εδώ, όπως και στα περισσότερα μαθήματα!
Δεν πρέπει, όμως, να μονολογούμε με τα Αρχαία Ελληνικά καθώς τόσο η Ιστορία όσο και η Γλώσσα με τη Λογοτεχνία αντιμετωπίζουν κι αυτά με τη σειρά τους σημαντικά προβλήματα. Ως προς την Ιστορία, αρχικά, πρέπει να γίνει άμεση αναδιοργάνωση της ύλης σε όλες τις βαθμίδες του εκπαιδευτικού συστήματος. Φυσικά, αυτό που επείγει περισσότερο από όλα τα υπόλοιπα, νομίζω, είναι να αλλάξει το βιβλίο της Θεματικής Ιστορίας που περιλαμβάνει την εξεταστέα ύλη της Ομάδας Ανθρωπιστικού Προσανατολισμού καθώς δεν είναι κατάλληλο για την προετοιμασία των υποψηφίων αφού δεν παρέχει στους μαθητές την απαραίτητη εποπτεία των ιστορικών γεγονότων. Για το λόγο αυτό, η πρόταση της Π.Ε.Φ. στην προκειμένη περίπτωση ώστε οι μαθητές να εξετάζονται στο βιβλίο Ιστορίας Γενικής Παιδείας και όχι σε ένα βιβλίο θεματικής Ιστορίας, με περιττές λεπτομέρειες, νομίζω, μοιάζει πολύ λογική. Έστω κι αν αυτό δεν είναι εφικτό για φέτος.
Τέλος, ως προς τη συνεξέταση της Νεοελληνικής Γλώσσας με τη Λογοτεχνία πρέπει να τονιστεί ότι κανείς δεν πρέπει να αδιαφορεί μπροστά στην αγωνία των μαθητών της Γ’ Λυκείου που έχουν μείνει εκτεθειμένοι εξαιτίας της προχειρότητας με την οποία συντάχτηκε το νέο σύστημα εισαγωγής στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση. Θα πρέπει να δοθούν άμεσα επιπλέον ουσιώδεις οδηγίες και κατευθύνσεις στους καθηγητές και κατά συνέπεια και στους μαθητές ώστε στη φετινή αυτή μεταβατική χρονιά να κυλήσουν όλα ομαλά, όσο είναι δυνατό φυσικά κάτι τέτοιο. Δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα του κόσμου για τους μαθητές που θα κληθούν να εξεταστούν και σε πέμπτο αντικείμενο, τη Λογοτεχνία και μάλιστα σε άγνωστο λογοτεχνικό κείμενο του οποίου τον συγγραφέα -τα βιώματα αλλά και την εποχή του- ενδεχομένως να αγνοούν.
Όμως κάποτε κι αυτός ο οπισθοδρομικός τρόπος σκέψης που θέλει τη Λογοτεχνία, τη Φιλοσοφία, την Τέχνη να αφορούν μόνο τους θεωρητικούς… πρέπει να μπει στο χρονοντούλαπο. Αν μελετήσει κανείς θα δει και θα διαπιστώσει ότι αρκετοί μεγάλοι λογοτέχνες ήταν των θετικών επιστημών (όπως ο ποιητής Μ. Αναγνωστάκης που ήταν γιατρός). Το ίδιο και σπουδαίοι φιλόσοφοι και καλλιτέχνες.
Πρέπει, επιτέλους, να αφήσουμε στο παρελθόν ιδεοληψίες που μόνο πυκνό σκοτάδι, ακαλλιεργησία, οπισθοδρόμηση, ημιμάθεια φέρνουν στα σχολεία μας. Και μετά απορούμε γιατί οι μαθητές δεν μπορούν να κατανοήσουν τα κείμενα και προτιμούν συχνά να καταναλώνουν προϊόντα της υποκουλτούρας και διάφορα τηλεοπτικά και ηλεκτρονικά σκουπίδια.
Κλείνοντας, θα ήταν παράλειψη να μην τονιστεί ότι σίγουρα οι προτάσεις για το εξεταστικό και την αξιολόγηση των μαθημάτων, ειδικά όταν είναι στη σωστή κατεύθυνση είναι πάντα χρήσιμες και ουσιαστικές. Χρειαζόμαστε όμως νέα βιβλία και πάνω απ’ όλα προτάσεις για σύγχρονους τρόπους ουσιαστικής και αποτελεσματικής διδασκαλίας! Καλές, λοιπόν, οι προτάσεις, αρκεί να συνοδεύονται από πράξεις!
