Επίκουρος, Επιστολή στον Μενοικέα, 122 (Κριτήριο αξιολόγησης)
|
Αρχαία Ελληνικά Γ´ Λυκείου: Οδηγίες διδασκαλίας (2019-2020) |
Μήτε νέος τις ὢν μελλέτω φιλοσοφεῖν, μήτε γέρων ὑπάρχων κοπιάτω φιλοσοφῶν· οὔτε γὰρ ἄωρος οὐδείς ἐστιν οὔτε πάρωρος πρὸς τὸ κατὰ ψυχὴν ὑγιαῖνον. Ὁ δὲ λέγων ἢ μήπω τοῦ φιλοσοφεῖν ὑπάρχειν ὥραν ἢ παρεληλυθέναι τὴν ὥραν, ὅμοιός ἐστιν τῷ λέγοντι πρὸς εὐδαιμονίαν ἢ μήπω παρεῖναι τὴν ὥραν ἢ μηκέτι εἶναι. Ὥστε φιλοσοφητέον καὶ νέῳ καὶ γέροντι, τῷ μὲν ὅπως γηράσκων νεάζῃ τοῖς ἀγαθοῖς διὰ τὴν χάριν τῶν γεγονότων, τῷ δὲ ὅπως νέος ἅμα καὶ παλαιὸς ᾖ διὰ τὴν ἀφοβίαν τῶν μελλόντων. Μελετᾶν οὖν χρὴ τὰ ποιοῦντα τὴν εὐδαιμονίαν, εἴπερ παρούσης μὲν αὐτῆς πάντα ἔχομεν, ἀπούσης δὲ πάντα πράττομεν εἰς τὸ ταύτην ἔχειν.
Α1. Σε κάθε μία από τις διατυπώσεις που ακολουθούν να δώσετε το χαρακτηρισμό «Σωστό» ή «Λάθος», ανάλογα με το αν αποδίδουν το νόημα του κειμένου σωστά ή όχι. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με συγκεκριμένη αναφορά στο κείμενο.
- Όταν μας λείπει η ευτυχία κάνουμε τα πάντα για να την έχουμε.
- Η φιλοσοφία βοηθάει τους νέους να μην αντιμετωπίζουν με φόβο το παρόν.
- Η φιλοσοφία εξασφαλίζει την ψυχική υγεία.
- Όταν έχουμε την ευτυχία δεν την εκτιμούμε.
- Όποιος λέει ότι δεν έμεινε πια καιρός να ευτυχήσει μοιάζει με εκείνον που λέει ότι δεν ήρθε ακόμα καιρός να φιλοσοφήσει.
Μονάδες 10
Β1. Ποια χαρακτηριστικά αποδίδει ο Επίκουρος στην εὐδαιμονία;
Μονάδες 10
Β2. Με ποια επιχειρήματα προσπαθεί ο Επίκουρος να πείσει τον Μενοικέα να ασχοληθεί με τη φιλοσοφία; Να δώσετε τη δομή τους.
Μονάδες 10
Β3. α)Με ποιες λέξεις του αρχαίου κειμένου αναφοράς παρουσιάζουν ετυμολογική συγγένεια οι παρακάτω λέξεις: περιουσία, ελεύθερος, σχεδόν, περιχαρής.
β) Χρησιμοποιώντας το δεύτερο συνθετικό μέρος της λέξης να γράψετε πέντε (5) διαφορετικά σύνθετα ονόματα της ν.ε.
Μονάδες 10
Β4. Να γράψετε το γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε μία από τις παρακάτω περιόδους λόγου και δίπλα σε αυτό τη λέξη «Σωστό», αν είναι σωστή, ή τη λέξη «Λάθος», αν είναι λανθασμένη:
α. Ο Αριστοτέλης είχε συνηδειτοποιήσει από πολύ νωρίς ότι δεν γίνεται κάποιος γιατρός διαβάζοντας μόνο βιβλία.
β. Η εκπαίδευση του Λέξανδρου από τον Αριστοτέλη γινόταν συνήθως στην Πέλλα.
γ. Ο Αριστοτέλης χρησιμοποίησε ένα στίχο από την Ιλιάδα για να κάνει ένα δριμύ υπαινιγμό στους συκοφάντες.
δ. Ο άνθρωπος ως ζωντανός οργανισμός λειτουργεί με βάση τη λογική του.
ε. Ο Αριστοτέλης κατέληξε να διακρίνει τις ανθρώπινες αρετές σε ηθικές και διανοητικές.
στ. Η απουσία του Πλάτωνα από την Αθήνα τον καιρό που έφτασε εκεί νεαρός σπουδαστής ο Αριστοτέλης ένα γεγονός με αποφασιστική σημασία για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας του Σταγειρίτη.
ζ. Ο Αριστοτέλης γεννήθηκε το τρίτο έτος της εκατοστής δέκατης τέταρτης Ολυμπιάδας σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Απολλόδωρου.
η. Εγκαταστημένος στη Μακεδονία (343/2 π.Χ.) ο Αριστοτέλης ανέλαβε, με πρόσκληση του βασιλιά Φίλιππου, την αγωγή του Αλέξανδρου.
θ. Τα Ηθικά Νικομάχεια οφείλουν το όνομά τους στον γιό του Αριστοτέλη.
ι. Όταν ο Αριστοτέλης πέθανε στη Χαλκίδα ήταν –σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές μας– «τριῶν που καὶ ἑξήκοντα ἐτῶν»·
Μονάδες 10
|
Δείτε επίσης: Αρχαία Ελληνικά Γ´ Λυκείου, Φάκελος υλικού |
Β5. Παράλληλο κείμενο: Μάρκος Αυρήλιος, Τὰ εἰς ἑαυτὸν 2.17
Της ανθρώπινης ζωής η διάρκεια όσο μια στιγμή, η ουσία της ρευστή, η αίσθησή της θολή, το σώμα -από τη σύστασή του- έτοιμο να σαπίσει, και η ψυχή ένας στρόβιλος, η τύχη άδηλη, η δόξα αβέβαιη. Με δυο λόγια, όλα στο σώμα σαν ένα ποτάμι, όλα της ψυχής σαν όνειρο και σαν άχνη, η ζωή ένας πόλεμος κι ένας ξενιτεμός, η υστεροφημία λησμονιά. Ποιο είναι αυτό που μπορεί να μας δείξει τον δρόμο; Ένα και μόνο: η φιλοσοφία! Κι αυτό σημαίνει να φυλάμε τον θεό μέσα μας καθαρό κι αλώβητο, νικητή πάνω στις ηδονές και τους πόνους, να μην κάνουμε τίποτε στα τυφλά, τίποτε ψεύτικα και προσποιητά, να μην εξαρτιόμαστε από το τι θα πράξει ή τι δεν θα πράξει ο άλλος. Κι ακόμη, να αποδεχόμαστε όσα συμβαίνουν κι όσα μας λαχαίνουν σαν κάτι που έρχεται κάπου από κει απ᾽ όπου έχουμε έλθει και εμείς· και πάνω απ᾽ όλα, να περιμένουμε τον θάνατο με γαλήνια διάθεση, θεωρώντας πως δεν είναι τίποτε άλλο παρά η διάλυση των συστατικών στοιχείων από τα οποία είναι συγκροτημένο κάθε ζωντανό πλάσμα.
Ν.Σκουτερόπουλος
Να συγκρίνετε την άποψη του Μάρκου Αυρήλιου με την άποψη του Επίκουρου όσον αναφορά τον σκοπό της φιλοσοφίας.
Μονάδες 10
Γ. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Θουκυδίδου Ἱστορίαι 8.1.1-8.1.4
Οι αντιδράσεις των Αθηναίων από την ανακοίνωση της ήττας στη Σικελία
Ἐς δὲ τὰς Ἀθήνας ἐπειδὴ ἠγγέλθη, ἐπὶ πολὺ μὲν ἠπίστουν καὶ τοῖς πάνυ τῶν στρατιωτῶν ἐξ αὐτοῦ τοῦ ἔργου διαπεφευγόσι καὶ σαφῶς ἀγγέλλουσι, μὴ οὕτω γε ἄγαν πανσυδὶ διεφθάρθαι·ἐπειδὴ δὲ ἔγνωσαν, χαλεποὶ μὲν ἦσαν τοῖς ξυμπροθυμηθεῖσι τῶν ῥητόρων τὸν ἔκπλουν, ὥσπερ οὐ καὐτοὶ ψηφισάμενοι, ὠργίζοντο δὲ καὶ τοῖς χρησμολόγοις τε καὶ μάντεσι καὶ ὁπόσοι τι τότε αὐτοὺς θειάσαντες ἐπήλπισαν ὡς λήψονται Σικελίαν. πάντα δὲ πανταχόθεν αὐτοὺς ἐλύπει τε καὶ περιειστήκει ἐπὶ τῷ γεγενημένῳ φόβος τε καὶ κατάπληξις μεγίστη δή. ἅμα μὲν γὰρ στερόμενοι καὶ ἰδίᾳ ἕκαστος καὶ ἡ πόλις ὁπλιτῶν τε πολλῶν καὶ ἱππέων καὶ ἡλικίας οἵαν οὐχ ἑτέραν ἑώρων ὑπάρχουσαν ἐβαρύνοντο· ἅμα δὲ ναῦς οὐχ ὁρῶν τες ἐντοῖς νεωσοίκοις ἱκανὰς οὐδὲ χρήματα ἐν τῷ κοινῷ οὐδ’ ὑπηρεσίας ταῖς ναυσὶν ἀνέλπιστοιἦσαν ἐν τῷ παρόντι σωθήσεσθαι, τούς τε ἀπὸ τῆς Σικελίας πολεμίους εὐθὺς σφίσιν ἐνόμιζον τῷν αυτικῷ ἐπὶ τὸν Πειραιᾶ πλευσεῖσθαι, ἄλλως τε καὶ τοσοῦτον κρατήσαντας, καὶ τοὺς αὐτόθεν πολεμίους τότε δὴ καὶ διπλασίως πάντα παρεσκευασμένους κατὰ κράτος ἤδη καὶ ἐκ γῆς καὶ ἐκ θαλάσσης ἐπικείσεσθαι, καὶ τοὺς ξυμμάχους σφῶν μετ’ αὐτῶν ἀποστάντας. ὅμως δὲ ὡς ἐκ τῶν ὑπαρχόντων ἐδόκει χρῆναι μὴ ἐνδιδόναι, ἀλλὰ παρασκευάζεσθαι καὶ ναυτικόν, ὅθεν ἂν δύνωνται ξύλα ξυμπορισαμένους, καὶ χρήματα, καὶ τὰ τῶν ξυμμάχων ἐς ἀσφάλειαν ποιεῖσθαι, καὶ μάλιστα τὴν Εὔβοιαν, τῶν τε κατὰ τὴν πόλιν τι ἐς εὐτέλειαν σωφρονίσαι, καὶ ἀρχήν τινα πρεσβυτέρων ἀνδρῶν ἑλέσθαι, οἵτινες περὶ τῶν παρόντων ὡς ἂν καιρὸς ᾖ προβουλεύσουσιν.
Μονάδες 10
Λεξιλόγιο
- ἔργον= μάχη
- πανσυδί= ολότελα
- κατά κράτος= με όλη τη δύναμη
- νεώσοικος=ναύσταθμος
- ὑπηρεσία=πλήρωμα
- ἐπίκειμαι= κάνω επίθεση
- ἀφίστημι= αποστατώ
Γ1. ἅμα δὲ ναῦς οὐ χὁρῶντες… τοὺς ξυμμάχους σφῶν μετ’ αὐτῶν ἀποστάντας. Να μεταφράσετε το παραπάνω απόσπασμα.
Μονάδες 10
Γ2. Σε ποιους επέρριψαν τις ευθύνες οι Αθηναίοι για την ήττα στη Σικελία και γιατί;
Μονάδες 10
Γ3. α) ἅμα μὲν γὰρ στερόμενοι καὶ ἰδίᾳ ἕκαστος καὶ ἡ πόλις ὁπλιτῶν τε πολλῶν καὶ ἱππέων καὶ ἡλικίας οἵαν οὐχ ἑτέραν ἑώρων ὑπάρχουσαν ἐβαρύνοντο· ἅμα δὲ ναῦς οὐ χὁρῶντες ἐν τοῖς νεωσοίκοις ἱκανὰς οὐδὲ χρήματα ἐν τῷ κοινῷ οὐδ’ ὑπηρεσίας ταῖς ναυσὶν ἀνέλπιστοι ἦσαν ἐν τῷ παρόντι σωθήσεσθαι, τούς τε ἀπὸ τῆς Σικελίας πολεμίους εὐθὺς σφίσιν ἐνόμιζον τῷ ναυτικῷ ἐπὶ τὸν Πειραιᾶ πλευσεῖσθαι. Να εντοπίσετε πέντε ουσιαστικά της γ´ κλίσης και να μεταφέρετε στην κλητική ενικού.
β) ὅμως δὲ ὡς ἐκ τῶν ὑπαρχόντων ἐδόκει χρῆναι μὴ ἐνδιδόναι, ἀλλὰ παρασκευάζεσθαι καὶ ναυτικόν, ὅθεν ἂν δύνωνται ξύλα ξυμπορισαμένους, καὶ χρήματα, καὶ τὰ τῶν ξυμμάχων ἐς ἀσφάλειαν ποιεῖσθαι, καὶ μάλιστα τὴν Εὔβοιαν, τῶν τε κατὰ τὴν πόλιν τι ἐς εὐτέλειαν σωφρονίσαι, καὶ ἀρχήν τινα πρεσβυτέρων ἀνδρῶν ἑλέσθαι, οἵτινες περὶ τῶν παρόντων ὡς ἂν καιρὸς ᾖ προβουλεύσουσιν. Να εντοπίσετε τρία απαρέμφατα και δύο μετοχές και να τα μεταφέρετε στο τρίτο ενικό πρόσωπο του παρατατικού στην ίδια φωνή.
Μονάδες 10
Γ4. α) χαλεποὶ, πάντα, ἱκανὰς, χρῆναι, χρῆναι. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου και να δηλώσετε τον όρο που προσδιορίζουν.
β) Ἐς δὲ τὰς Ἀθήνας ἐπειδὴ ἠγγέλθη. Η παραπάνω πρόταση μπορεί να είναι είτε χρονική είτε αιτιολογική. Να εξηγήσετε πώς την αντιλαμβάνεστε εσείς και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας με βάση την εισαγωγή, και τη συντακτική θέση.
Μονάδες 10
