Του Νίκου Τσούλια
Η εικόνα του είναι μια πρόκληση, ένα κάλεσμα για στοχασμό, μια αφορμή για φιλοσόφηση. Με την απλή θέα του βρίσκεσαι ήδη καθ’ οδόν, στην ερμηνεία, στην προέκταση, στην ανασύσταση. Το χάλασμα έχει τη δική του, την απόλυτα ξεχωριστή σημειολογία.
Το χάλασμα είναι ένας υπαινιγμός, για να φιλοτεχνήσεις την ελλειμματική του εικόνα, για να φανταστείς το τι έχει συμβεί. Ένας πίνακας ζωγραφικής είναι μπροστά σου γεμάτος ανοιχτές επινοήσεις και ανασυστάσεις. Το βλέμμα σου από μόνο του σε παίρνει από το χέρι για να ανοίξεις μέτωπο με την αιτιολόγηση, για να συμπληρώσεις τα χαμένα κομμάτια, και όχι μόνο. Γιατί η όλη ανασύσταση δεν εμπεριέχει μόνο την ελλείπουσα μορφολογία αλλά κυρίως το τι έχει συμβεί στη διάρκεια του προγόνου του χαλάσματος.
Πιάνεις τον εαυτό σου ή τη φαντασία – ποιος ξέρει τι ακριβώς συμβαίνει – να έχει προχωρήσει στις απανωτές υποθέσεις πριν από τη συνείδησή σου, πριν από τη δική σου απόφαση. Νιώθεις παράξενα ακούσματα, παιδικές φωνές, ερωτόλογα του ζευγαριού, όνειρα και σχέδιά τους. Διαισθάνεσαι την οικογενειακή ζεστασιά, την εικόνα της εστίας, τη συγκέντρωση στο κυριακάτικο τραπέζι, τα γλέντια και τους χορούς, τις μαζώξεις και τα πανηγύρια, τις στεναχώριες και τις αρρώστιες.
Το χάλασμα είναι ερήμωση. Είναι εγκατάλειψη και φυγή. Μπορεί να προέκυψε κάτι πολύ καλύτερο και έκλεισε αναγκαστικά έναν κύκλο πραγμάτων και γεγονότων. Μπορεί μια συμφορά να χτύπησε το σπιτικό και πήραν όλοι των ομματιών τους, για να μην υπάρχει τίποτα που θα θυμίζει με οξύ τρόπο το σκηνικό του κακού. Μπορεί μια διαμάχη οικογενειακή, μια έριδα περί της κληρονομιάς να τίναξε στον αέρα την αρμονία της στενής συγγένειας. Αλλά εσύ επιζητείς το περιεχόμενο της ιστορίας και όχι το τέλος της.
Το χάλασμα είναι το απτό σημάδι του χρόνου. Εδώ θα βρούμε τις πατημασιές των εποχών, τα ίχνη του παρελθόντος. Εδώ οι αναμνήσεις είναι στοιχειωμένες˙ τα υποκείμενά τους έκοψαν τους συμβολικούς δεσμούς, ακύρωσαν την μορφολογία των αισθήσεων. Οι δεσμοί είναι μόνο στο σύμπαν της αφαιρετικής σκέψης. Το χάλασμα είναι ερείπιο και η ανάγνωσή του θέλει βαθύ στοχασμό, δύναμη φαντασίας για να συναντήσουν τις ελλείπουσες μνήμες αυτών που δημιούργησαν έναν κύκλο ζωής που έκλεισε οριστικά.
Το χάλασμα είναι γέφυρα˙ συνδέει τους καιρούς και τις γενιές των ανθρώπων. Είναι η σπείρα που κλείνει τον προηγούμενο ανοιχτό κύκλο και ανοίγει τον επόμενο, για να επικρατήσει η πάντα ανοιχτή και προς το παρελθόν και προς το μέλλον σπειροειδής ροή των πραγμάτων επί της γραμμικής ροής του μονόδρομου του μέλλοντος και επί της κυκλικής ροής που σφραγίζει κάθε ροή απόλυτα στο χθες. Το παρελθόν αντιπαλεύει το παρόν θυμίζοντάς του ότι όλα μπορούν να χαθούν και όλα μπορούν να σωθούν, αλλά τελικά η φύση και η ζωή μοιράζουν τη λεία μεταξύ της σωτηρίας και του χαμού.
Το χάλασμα είναι μια αντίσταση στην ισοπέδωση, στην απόλυτη κυριαρχία της εντροπίας, στους νόμους της φυσικής. Και κάθε αντίσταση στην ισοπέδωση καταδεικνύει τη δυνατότητα να αμφισβητηθεί η γραμμικότητα του χρόνου. Είναι μια ελπίδα ότι δεν χάθηκαν όλα, ότι υπάρχει κάτι που λέει όχι στην επιδρομή της απόλυτης φθοράς. Είναι η φοβερή δυνατότητα της διαρκούς δημιουργικότητας του ανθρώπου. Είναι η απάντηση του ανθρώπου σε κάθε κάλεσμα της φύσης.
Κάθε χάλασμα προσφέρει μια δυνατότητα μοναδική, να επινοήσεις αυτό που υπήρξε, να ψυχανεμιστείς με τους ψιθύρους που κάθε ερημωμένη γωνιά προσπαθεί να φανερώσει, να αγγίξεις συναισθήματα που γεννήθηκαν και έζησαν εδώ, να στήσεις τους δικούς σου αργαλειούς και με ξένο υφάδι να συναντήσεις την κοινή αναφορά κάθε ανθρώπου στο παρελθόν του. Ένα αίνιγμα είναι μπροστά στα μάτια σου. Να συναντήσεις τους ανθρώπους που έζησαν εδώ μέσα, να τους επινοήσεις, να αφηγηθείς τις ιστορίες τους, να συζητήσεις μαζί τους, να ερωτήσεις, να εκφράσεις τις αντιρρήσεις σου για την εγκατάλειψη. Γιατί κάθε εγκατάλειψη εκ μέρους οποιουδήποτε ανθρώπου είναι μια μικρή ήττα όλων των ανθρώπων…
Εδώ υπάρχει μια παράξενη ομορφιά, πέρα από τις κανονικότητες και τα γεωμετρικά σχήματα του ανθρώπου που μετασχηματίζουν το ασύντακτο της μορφολογίας της φύσης – και που επιχειρούμε μέσω των φράκταλς να το ερμηνεύσουμε με τα απλουστευτικά εργαλεία της επιστήμης – παραλείποντας ηθελημένα να δούμε ότι καθετί το ανθρώπινο αργά ή γρήγορα επιστρέφει στη φύση, ότι η ίδια η ζωή μας επιστρέφει στη φύση για να μπορεί να συνεχίζει το αιώνιο ταξίδεμά της.
Οι οξύληκτες άκρες της αντίστασης και οι στρογγυλοποιημένες εικόνες της φθοράς είναι ανακατωμένες σε ένα μίγμα διαπάλης και σύγκρουσης, σε μια ολότητα του χρόνου και των μορφών. Το παρελθόν συνυπάρχει με το παρόν. Μόνο το χάλασμα μπορεί να προσφέρει αυτή τη δυνατότητα, την αφορμή για να μεταφέρουμε την ενότητα του χρόνου στη ζωή μας. Τι πιο προκλητικό και πιο όμορφο;
