Του Νίκου Τσούλια
Σχεδόν κάθε ελληνική οικογένεια όταν κάνει τον εκπαιδευτικό προγραμματισμό της, υπολογίζει μέσα σ’ αυτόν και τα φροντιστήρια, ξένων γλωσσών και ειδικής μαθησιακής στήριξης και κυρίως για την φιλοδοξία των φιλοδοξιών, την εισαγωγή στην καλύτερη από πλευράς επαγγελματικής και οικονομικής εξέλιξης πανεπιστημιακή σχολή.
Οι γονείς θεωρούν δεδομένο το φροντιστήριο όσο σχεδόν και το σχολείο – άλλωστε το σχολείο είναι υποχρεωτικό, ενώ το φροντιστήριο είναι οιονεί επιλογή τους και επειδή το πληρώνουν άμεσα και επιλέγουν και το φροντιστήριο και τους καθηγητές – κάτι που δεν μπορούν να κάνουν για το σχολείο -, νιώθουν ότι είναι πιο κοντά τους και το εκτιμούν μάλλον και πιο πολύ! Έτσι, το φροντιστήριο έχει μια εξ ορισμού αλλά και αυθαίρετη ταυτόχρονα νομιμοποίηση στην αντίληψη των γονέων.
Όσοι δεν υιοθετούν αυτή την κρατούσα αντίληψη προβληματίζονται και αμφισβητούν για την ανάγκη ή την πρακτική των φροντιστηρίων. Σε αυτή την περίπτωση, οι γονείς είναι άμοιροι ευθυνών ή απλά δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς; Αρκετοί απ’ αυτούς κρύβονται πίσω από μια φτηνή αιτιολογία: το σχολείο δεν κάνει καλά το έργο του και έρχεται το φροντιστήριο να καλύψει τα κενά.
Και όταν λένε σχολείο εννοούν μόνο τους εκπαιδευτικούς παραλείποντας όλους τους άλλους συντελεστές που συνδιαμορφώνουν τη σχολική πραγματικότητα (εκπαιδευτικές πολιτικές, κοινωνικοί στόχοι, αναλυτικά προγράμματα, σχολικά βιβλία, λειτουργικά ζητήματα, υποδομές, καινοτομίες κλπ κλπ). Μάλιστα ένα μέρος των γονέων θεωρεί ότι αρκετοί εκπαιδευτικοί δεν κάνουν καλά το μάθημά τους στο σχολείο για να …γεμίζουν τα απογεύματα τα ιδιαίτερά τους!
Κι όμως οι γονείς έχουν ευθύνες. α) Δεν διαπαιδαγωγούν σχεδόν καθόλου τα παιδιά τους. Θεωρούν το σχολείο ότι είναι μόνο φορέας γνώσης και μάλιστα χρησιμοθηρικά εξεταστοκεντρικής γνώσης. Δεν υπάρχουν στο λεξιλόγιό τους ούτε καν υποψία στη σκέψη τους οι έννοιες: αρετή, σεβασμός, αλληλεγγύη, ενεργός πολίτης, ολοκληρωμένη προσωπικότητα, βιβλιοφιλία, ηθικές αξίες, αισθητική άποψη, αντίληψη για τη ζωή, αγώνες κοινωνικοί, δημόσια αγαθά, κοινό συμφέρον κλπ κλπ. Μια και μόνο είναι η έγνοιά τους: τι προσοδοφόρο επάγγελμα θα κάνουν τα παιδιά τους και αυτό εκφράζεται ή είναι η επιθυμία των επιθυμιών τους από την Α΄ τάξη του Δημοτικού. Είναι προφανές ότι η όλη αγωνία τους είναι προσανατολισμένη στην εμπορευματοποιημένη εκδοχή της αγοράς εργασίας – που προφανώς είναι σημαντική όψη του ανθρώπου αλλά όχι η κυρίαρχη ή και η μοναδική.
β) Από το ξεκίνημα της σχολικής φοίτησης των παιδιών τους δεν τα βοηθούν με τον κατάλληλο και με συμπληρωματικό τρόπο αλλά σχεδόν αντικαθιστούν τα παιδιά τους· αυτοί ή κάποιοι εκπαιδευτικοί – ναι τα φροντιστήρια έχουν εισαχθεί πλέον και στο Δημοτικό. Δεν καλλιεργούν την αυτενέργειά τους ούτε τα ενθαρρύνουν προάγοντας τις φιλοδοξίες και τα όνειρα των παιδιών τους.
γ) Δεν διαμορφώνουν καμιά ουσιαστική σχέση των παιδιών τους με τη γνώση και το βιβλίο. Οι ίδιοι είναι τα πιο ζωντανά αντιπαραδείγματα για την πρώτη βιωματική εικόνα των παιδιών τους. Το «ανοιχτό βιβλίο», η δίψα για γνώση έχουν εξοριστεί από την οικογένεια.
δ) Δεν ενδιαφέρονται να μάθουν τα παιδιά τους και να αγαπήσουν τη γνώση και την έρευνα. Η όλη φροντιστηριακή στήριξή τους οριοθετείται αυστηρά στην τεχνική των εξετάσεων. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ιεραρχούν τα μαθήματα στο σχολείο με βάση την προβολή τους ή μη στις πανελλαδικές εξετάσεις. Φτάνουν δε στο σημείο να μην ρωτάνε καθόλου τους καθηγητές, που δεν έχουν μαθήματα των πανελλαδικών εξετάσεων, στο «πως πηγαίνουν τα παιδιά τους» και να φεύγουν από τα σχολεία σαν να μην υπάρχουν αυτοί οι καθηγητές!
Η εκτεταμένη φροντιστηριοποίηση της εκπαίδευσης προφανώς στρεβλώνει το ουσιώδες μορφωτικό, παιδαγωγικό και πολιτισμικό περιεχόμενο του σχολείου, γιατί πολύ απλά δεν είναι στις προτεραιότητές μας ή ούτε καν ζητούμενο. Επίσης, η στενά χρησιμοθηρική και εργαλειακή στάση μας απέναντι στη μάθηση και στη γνώση υπονομεύει την όποια απόπειρα για την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και ακυρώνει την προαγωγή του ορθολογισμού και της λογικής.
Είναι μια ήττα κοινωνική και πνευματική και τη βρίσκουμε πάντα μπροστά μας. Τα εκτεταμένα φαινόμενα: του φασισμού, του λαϊκισμού, του μεσαιωνισμού (με επιστολές από και στο Χριστό κλπ), της συνομωσιολογίας και της βίας, η αδυναμία μας στο να παίρνουμε σωστές αποφάσεις και να σχεδιάζουμε δημιουργικά το μέλλον μας είναι απτές και οδυνηρές αποδείξεις της αδυναμίας μας να ερμηνεύουμε ουσιαστικά τον κόσμο και την πραγματικότητα. Αλλά τι είναι πιο σημαντικό από αυτό, για να διαμορφώνουμε τη χειραφετημένη εικόνα μας και τη ζωή μας καταπώς την ονειρευόμαστε;
Υ.Γ.
Το άρθρο αυτό είναι μέρος μιας σχετικής «τριλογίας».
- Γιατί υπάρχουν τα φροντιστήρια;
- Τι ξέρουν και τι θέλουν οι γονείς από τα φροντιστήρια;
- Ιδιαίτερα φροντιστήρια, η μεγάλη πληγή του εκπαιδευτικού επαγγέλματος.
