Η υπουργός παιδείας, κ. Κεραμέως προσφάτως δήλωσε ότι «τα περιστατικά βίας
δεν έχουν καμία θέση στο δημόσιο σχολείο, και το υπουργείο Παιδείας θα είναι αμείλικτο απέναντι σε τέτοιες συμπεριφορές». Έλα όμως που έχουν… Και εκδηλώνονται με ιταμότητα, ωμότητα και απίστευτη προκλητικότητα σε όλα (δε θα πω «σχεδόν») τα σχολεία της χώρας.
Η πρώτη βαθμίδα αντιμετώπισης του φαινομένου αφορά την εισαγωγή θεματικών ενοτήτων, οι οποίες θα δίνουν ιδιαίτερη έμφαση σε θέματα αλληλοσεβασμού, συνύπαρξης και προσαρμογής στο κοινωνικό σύνολο. Το κερασάκι στην τούρτα, ο νέος θεσμός του δασκάλου εμπιστοσύνης, στον οποίο θα καταφεύγουν οι μαθητές προκειμένου να εκμυστηρευτούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σε πλαίσιο σχολικής κοινότητας, όπως περιπτώσεις εκφοβισμού ή οποιασδήποτε μορφής παρενόχληση.
Αξιοσέβαστη κάθε προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση.. Δυστυχώς, όμως, οι ρίζες του προβλήματος είναι βαθύτερες και στο σημείο που οι κοινωνίες κωφεύουν και οι φορείς αγωγής εκτοξεύουν αλληλοκατηγορίες λανθασμένης διαχείρισης μιας περιπαίουσας εφηβικής νεολαίας, η βία εκκολάπτεται αθόρυβα και ύπουλα. Οι συνέπειες ανάλογες των περιπτώσεων ακραίας παραβατικότητας, όπως αυτή του πρόσφατου ανελέητου ξυλοδαρμού μαθητή στο Βύρωνα, που όλοι μας καταναλώσαμε αδηφάγα μέσα από την εξοργιστικά κινηματογραφική προβολή της από τα ΜΜΕ και τις επίπονες και πολυδιάστατες απόπειρες ψυχολογικής ανάλυσης του προφίλ των δραστών. Των δραστών ως αποκυήματα, όμως, μιας κοινωνίας σε πλήρη αποσύνθεση, καθώς οι θεσμοί της υπολειτουργούν και η αποποίηση ευθυνών με υπέρεισμά της έναν άνευ προηγουμένου στρουθοκαμηλισμό, τείνουν να αποτελούν πλέον τη βασικότερη αιτία της πολυδιάσπασης της προσωπικότητας των νέων και του συγχυσμένου νου τους.
H συμμοριοποίηση της νεολαίας μας είναι προ των πυλών. Αναμφιβόλως, ήταν κάτι που έλειπε από την αποστεωμένη, εξαιτίας της ηθικής εξαχρείωσης, και οικονομικής παράλυσης, κοινωνία μας. Η οικογένεια χαμένη στον αγώνα ή της επιβίωσης ή της ικανοποίησης πλείστων ανούσιων αναγκών, υποθάλπει μελλοντικούς παραβάτες ενισχύοντας με αλαζονική διάθεση το υπερεγώ τους, και επενδύοντας το εσωτερικό τους ανικανοποίητο (τρεφόμενο από την γονεΐκή απουσία) ή με μίσος για την κοινωνική αδικία ως απόρροια ενός καθεστωτικού νεποτισμού αφενός, ή με ψευδαισθησιακές τονωτικές ενέσεις, που απογειώνει το ναρκισσιστικό τους κοσμοείδωλο αφετέρου. Καταστάσεις μη αναστρέψιμες, ακόμα και αν ο καλύτερος και αξιότερος «δάσκαλος εμπιστοσύνης» λάβει θέση μάχης –αν όχι άμυνας- στους κόλπους της πολύπαθης πλέον σχολικής κοινότητας.
Υπάρχουν πολλοί νοσογόνοι παράγοντες που προκαλούν αποστήματα άσχημα στα πλαίσια της κοινωνίας. Οι κοινωνικοί αναλυτές, οι ψυχολόγοι και ψυχαναλυτές δουλεύουν ακατάπαυστα το τελευταίο διάστημα προσπαθώντας να ρίξουν φως στα αίτια της συμπεριφοράς των βλασταριών εκείνων της ελληνικής οικογένειας που αποκτηνώνονται, τσαλαπατώντας – κυριολεκτικά και μεταφορικά – πρόσωπα και προσωπικότητες. Μαζί τους και η κάθε επαΐουσα τηλεοπτική περσόνα, που έχει λόγο επί παντός επιστητού και διαρρηγνύει τα ιμάτιά της για την κατάντια της σύγχρονης νεολαίας που μαίνεται – όχι όμως χωρίς αιτία. Το σχολείο απλά παρακολουθεί παθητικά και ακολουθεί μοιρολατρικά τα σημεία των καιρών. Μορφώνει μέσα από μια εκπαίδευση χρησιμοθηρική ,όχι ανθρωπιστική. Δε σχετίζεται με την ανθρωπιστική και ηθική έννοια του βάθους, αλλά με τις μαθηματικές έννοιες του ύψους και του πλάτους. Του πλάτους και του ύψους της συσσωρευμένης μέχρι εξαντλήσεως γνώσης, που δεν ποιεί ήθος αλλά μονάδες μηχανικής και εντατικής αποστήθισής της.
Και όλος αυτός ο αναβρασμός πολιτικός, κοινωνικός, τηλεοπτικός, ωσάν διάττων αστήρ, πολύ σύντομα κατακερματίζεται και διασκορπίζεται από το αεράκι της λήθης που βαριά σκεπάζει – η άτιμη- αυτά που κανονικά όφειλαν να είναι αλήστου μνήμης. Είναι κι αυτό μια μορφή άμυνας στο παιχνίδι για επιβίωση. Ή για να τοποθετηθώ αλλιώς, δε συμφέρει κανέναν μια τιμωρητική τακτική. Να μη χαλάσουμε και την εικόνα της ανεκτικής κοινωνίας που με τόσο κόπο και ιδρώτα έχουμε παγιώσει. Της ονειρεμένης κοινωνίας, όπου καμία δυστοπική νησίδα δεν έχει θέση, όπου δεν υπάρχουν όρια ανοχής (μη μας πουν και ρατσιστές), όπου το παραβατικό, το σάπιο, το βίαιο που ασχημονεί, νομιμοποιείται ηθικά και πολιτικά να ασελγήσει.
Ακροβατούμε επί ξηρού ακμής. Μέσα σε αυτόν τον ορυμαγδό της βίας οφείλουμε, για να μη διαλυθούμε εις τα εξ ων συνετέθημεν, να αναδιαμορφώσουμε την παιδεία σε νέες βάσεις, εφόσον αυτή μπορεί να μπολιάσει τους νέους πρωτίστως με τις αρχές του σεβασμού προς το συνάνθρωπο. Ακολούθως, ας περιορίσει επιτέλους η κοινωνία την υπέρμετρη ανεκτικότητά της και ας θέσει όρια, με τη μορφή ενός υγιούς κοινωνικού ελέγχου, που ακυρώνει κάθε απόπειρα παραβίασης και καταρράκωσης της ανθρώπινης αξίας και αξιοπρέπειας. Είναι χρέος του κονωνικού κορμού να λακτίζει προς κέντρα, να αντιστέκεται απέναντι σε μη κανονικότητες, που έχουν αυτοεπιβληθεί αυθαίρετα προσβάλλοντας κάθε έννοια της κοινωνικής αιδούς και δίκης – έτσι όπως παρουσιάζονται στον πλατωνικό Πρωταγόρα – ως βασικά στοιχεία της πολιτικής αρετής και αναγκαίες προϋποθέσεις της κοινωνικής συμβίωσης. Είναι θεμιτό, είναι σεβαστό, είναι υλοποιήσιμο. Είναι εν τέλει θέμα πολιτισμού.
Νικολέτα Θάνου
Ιδιώτης Εκπαιδευτικός – Φιλόλογος
