Ας υποθέσουμε ότι έχουμε επιλέξει να γράψουν οι μαθητές/-τριές μας το ερμηνευτικό σχόλιο στο παρακάτω αδίδακτο ποιητικό κείμενο.
Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ
Ποιητικό Υστερόγραφο
Εισαγωγικό σημείωμα
Η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ γεννήθηκε στην Αθήνα το 1939. Σπούδασε ξένες γλώσσες και λογοτεχνία. Έχει τιμηθεί με το βραβείο Κώστα και Ελένης Ουράνη (Ακαδημία Αθηνών) το 2000 & με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας το 2014. Έργα της έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από δέκα γλώσσες και ποιήματά της βρίσκονται σε πολλές ανθολογίες σε όλο τον κόσμο.
Τα ποιήματα δεν μπορούν πια
να ’ναι ωραία
αφού η αλήθεια έχει ασχημύνει.
Η πείρα είναι τώρα
το μόνο σώμα των ποιημάτων
κι όσο η πείρα πλουταίνει
τόσο το ποίημα τρέφεται και ίσως δυναμώσει.
Πονάν τα γόνατά μου
και την Ποίηση δεν μπορώ πια να προσκυνήσω,
μόνο τις έμπειρες πληγές μου
μπορώ να της χαρίσω.
Τα επίθετα μαράθηκαν.
μόνο με τις φαντασιώσεις μου
μπορώ τώρα την Ποίηση να διανθίσω.
Όμως πάντα θα την υπηρετώ
όσο βέβαια εκείνη με θέλει
γιατί μόνο αυτή με κάνει λίγο να ξεχνώ
τον κλειστό ορίζοντα του μέλλοντός μου.
Κατερίνα Αγγελάκη- Ρουκ, Η ανορεξία της ύπαρξης, Εκδ. Καστανιώτη, 2011.
ΘΕΜΑ Γ΄ (ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ)
Να διατυπώσετε το ερμηνευτικό σας σχόλιο για το ποίημα σε 150 – 200 λέξεις.
|
ΑΠΑΝΤΗΣΗ 1ου ΜΑΘΗΤΗ – ΚΕΙΜΕΝΟ |
ΣΧΟΛΙΑ |
|
Στο ποίημά της Ποιητικό Υστερόγραφο η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ παρουσιάζει τις τελευταίες της σκέψεις για την τέχνη της. Πιο συγκεκριμένα, λαμβάνοντας υπόψη τον τίτλο, παρατηρείται ότι η λέξη Υστερόγραφο χρησιμοποιείται στο τέλος των γραμμάτων ή των επιστολών, συνήθως ως προσθήκη για κάτι που έχει ξεχαστεί να ειπωθεί. Έτσι το ποιητικό υποκείμενο φαίνεται να συνομιλεί με την τέχνη του και να παρουσιάζει τις τελευταίες ιδέες του. Η Ποίηση προσωποποιείται. Δεν είναι πια ωραία, καθώς τρέφεται από την πείρα του ποιητή και ειδικότερα από τις «έμπειρες πληγές» (στίχοι 4 – 11). Δεν μπορεί πια ούτε να ομορφύνει, διότι «τα επίθετα μαράθηκαν». Το ποιητικό υποκείμενο, λοιπόν, μου φαίνεται πώς μεγαλώνει και γερνάει και, παρόλο που και η τέχνη της γερνάει και φθείρεται μαζί της, η Ποίηση παραμένει εξίσου γερή με παλαιότερα. Εμβαθύνοντας το μεγαλείο της ποίησης παρουσιάζεται στους στίχους 8 και 9, όταν το ποιητικό υποκείμενο θέλει να την «προσκυνήσει». Επομένως, η ποιήτρια λατρεύει την τέχνη της, καθώς μέσω αυτής μπορεί να εξομολογηθεί ενδόμυχες σκέψεις ή εμπειρίες («μόνο τις έμπειρες πληγές μου/ μπορώ να της χαρίσω»). Η Ποίηση αποτελεί τη σανίδα σωτηρίας, γιατί μπορεί να ξεφύγει από την αδράνεια του σώματος («μόνο με τις φαντασιώσεις μου/ μπορώ τώρα την Ποίηση να διανθίσω») και να ξεχάσει («μόνο αυτή με κάνει λίγο να ξεχνώ») ότι σιγά-σιγά πεθαίνει (« τον κλειστό ορίζοντα του μέλλοντος μου»). Λέξεις: 216 |
Με βάση τα κριτήρια αξιολόγησης (Υ.ΠΑΙ.Θ. 16-09- 2019): 1.Κατανόηση και ερμηνεία του λογοτεχνικού κειμένου: Έχει καταλάβει «τι λέει» το ποίημα. Αποδίδει εύστοχα και χωρίς φλυαρίες το θέμα του ποιήματος. Ερμηνευτικά κινείται σε ικανοποιητικό επίπεδο. Συνδέει τον τίτλο με το περιεχόμενο του ποιήματος ερμηνεύοντας τον όρο «υστερόγραφο».
2. Κειμενικοί δείκτες και στοιχεία συγκειμένου: Χρησιμοποιεί τα κειμενικά στοιχεία εύστοχα, για να στηρίζει την ερμηνεία. Θα μπορούσε να αναφερθεί πιο καθαρά στον κειμενικό δείκτη του α΄ προσώπου (το έχει βέβαια αξιοποιήσει σε κειμενικές στηρίξεις) για να αποδώσει τον εξομολογητικό τόνο και τη συναισθηματική κατάσταση του ποιητικού υποκειμένου.
3.Οργάνωση και γλωσσική έκφραση του ερμηνευτικού σχολίου: Ο λόγος είναι αρκετά καλός και οργανωμένος. Ποιοτική η γλωσσική έκφραση. Το ερμηνευτικό σχόλιο έχει την απαιτούμενη αλληλουχία και συνοχή.
Βαθμός: 12-13 |
|
ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΜΑΘΗΤΗ 2 – ΚΕΙΜΕΝΟ |
ΣΧΟΛΙΑ |
|
Η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ στο «Ποιητικό Υστερόγραφο» κάνει έναν απολογισμό της σχέσης της με την ποίηση έχοντας φτάσει πλέον σε προχωρημένη ηλικία. Δηλώνει χαρακτηριστικά πώς «πονάνε τα γόνατά της» και την ποίηση δεν μπορεί να «προσκυνήσει», αποτυπώνοντας έτσι τη φθορά που έχει προκαλέσει ο χρόνος στο σώμα της, γεγονός που αντανακλάται και στη γραφή της. Πράγματι πλέον γράφει τις προσωπικές εμπειρίες της οι οποίες, αν και άσχημες, είναι αληθινές. Τα ποιήματά της δεν είναι εμπλουτισμένα με επίθετα, αφού αυτά «μαράθηκαν». Ο μόνος τρόπος να τα καταστήσει και πάλι ελκυστικά είναι να παραθέτει στοιχεία της φαντασίας της καθώς η αλήθεια έχει ασχημύνει. Παρόλα αυτά η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ είναι υπηρέτρια της ποίησης, διότι, όπως παραδέχεται, τη βοηθά να ξεχνά το εφήμερο της ύπαρξής της. Μάλιστα επιλέγει να γράφει τη λέξη Ποίηση χρησιμοποιώντας το πρώτο της γράμμα με κεφαλαίο, δείχνοντας έτσι το σεβασμό που τρέφει για αυτήν. Με τη στάση της αντιπροσωπεύει, κατά τη γνώμη μου, πλήθος άλλων ποιητών που αντιμετωπίζουν την Ποίηση ως την ύψιστη μορφή τέχνης που μπορεί να εκφράσει ρεαλιστικά τις συνθήκες της εκάστοτε εποχής, αλλά και να επηρεάσει τις γενιές που τη διαβάζουν. Λέξεις: 184 |
Με βάση τα κριτήρια αξιολόγησης (Υ.ΠΑΙ.Θ. 16-09- 2019): 1. Κατανόηση και ερμηνεία του λογοτεχνικού κειμένου: Έχει καταλάβει «τι λέει» το ποίημα και ερμηνευτικά κινείται σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο. Αποδίδει καθαρά το θέμα του ποιήματος. Έχει επίσης αποδώσει πολύ ικανοποιητικά το συναισθηματικό κλίμα του ποιήματος. Πολύ ποιοτική και η αναγνωστική ανταπόκριση στο τέλος της απάντησης.
2. Κειμενικοί δείκτες και στοιχεία συγκειμένου: Χρησιμοποιεί τα κειμενικά στοιχεία εύστοχα, για να στηρίζει την ερμηνεία. Θα μπορούσε να υποστηριχθεί λίγο περισσότερο η απάντηση με κειμενικές αναφορές/ παραπομπές.
3.Οργάνωση και γλωσσική έκφραση του ερμηνευτικού σχολίου: Ο λόγος είναι αρκετά καλός και οργανωμένος. Ποιοτική η γλωσσική έκφραση. Το ερμηνευτικό σχόλιο έχει την απαιτούμενη αλληλουχία και συνοχή. Βαθμός: 13 -14 |
Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΙΟΥ
Σε ένα ερμηνευτικό σχόλιο αξιολογούνται τα εξής:
- Ο βαθμός κατανόησης και ερμηνείας του λογοτεχνικού κειμένου
- o βαθμός κατανόησης των ιδεών και του συναισθηματικού κλίματος του κειμένου
- o βαθμός υποστήριξης της απάντησης με αναφορές-παραπομπές στο κείμενο.
- Ο βαθμός κατανόησης των επιλογών του συγγραφέα (κειμενικοί δείκτες, συγκείμενο) σχετικά με την οργάνωση και τη δομή του κειμένου (π.χ. γλώσσα, τεχνική, ύφος, εκφραστικά σχήματα κτλ.) δίνοντας παραδείγματα από το κείμενο.
- Η οργάνωση και η γλωσσική έκφραση του ερμηνευτικού σχολίου (η αλληλουχία και η συνοχή του ερμηνευτικού σχολίου, τα γραμματικο-συντακτικά λάθη, τo κατάλληλο λεξιλόγιο-ορολογία).
Από 13-15 (άριστα) βαθμολογούνται τα μαθητικά κείμενα που έχουν:
- Πολύ καλό επίπεδο κατανόησης των ιδεών και του συναισθηματικού κλίματος του κειμένου.
- Πολύ καλή τεκμηρίωση της απάντησης με αναφορές-παραπομπές στο κείμενο.
- Πολύ καλή αναγνώριση των συγγραφικών επιλογών (κειμενικοί δείκτες, συγκείμενο).
- Πλούσιες αναφορές παραδειγμάτων από το κείμενο και σε διαφορετικά πεδία των συγγραφικών επιλογών (σχετικά με τη γλώσσα, την τεχνική, το ύφος, τα εκφραστικά σχήματα κτλ.).
- Πολύ καλή παρουσίαση της ερμηνευτικής εκδοχής με την απαραίτητη αλληλουχία και συνοχή.
- Ακρίβεια στην αξιοποίηση γραμματικοσυντακτικών φαινομένων.
- Πλούσιο λεξιλόγιο.
ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΝΕΑ ΕΚΔΟΣΗ
ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΤΕTΡΑΔΙΟΥ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ,
ΠΑΤΑΚΗΣ, ΙΟΥΝΙΟΣ 2020, ΣΕΛ. 99 – 102!
