Εισαγωγικό σημείωμα
Η Λογοτεχνία, όπως και κάθε μορφή τέχνης, έχει τη δική της πρακτική σημασιοδότησης. Παράγει σημασίες με τρόπο συμβολικό, οι οποίες δεν επιβάλλονται στον αναγνώστη. Χάρη στην συμβολική και την υπαινικτική της γλώσσα του προσφέρει πρωτόγνωρες και ασυνήθιστες εμπειρίες. Τον βοηθά να αντικρίσει όψεις του εαυτού του που μέχρι τώρα δεν είχε συλλάβει. Τον βοηθά να προσεγγίσει τον κόσμο γύρω του όπως δεν τον είχε συνειδητοποιήσει μέχρι τώρα. Προκαλεί συναισθήματα, εγείρει προβληματισμούς. Από το σημείο αυτό αρχίζει ο διάλογος του αναγνώστη μαζί της, η μύησή του στα απόκρυφα μυστικά της.
Όμως, και τα λογοτεχνικά κείμενα διαλέγονται μεταξύ τους. Στην τέχνη δεν υπάρχει παρθενογένεση. Κάθε κείμενο ξεδιπλώνει τον δικό του κόσμο, ο οποίος έρχεται να μοιραστεί την εμπειρία του με την με την εμπειρία ενός άλλου κειμένου. Εμπειρίες που είναι ανοικτές μεταξύ τους. επικοινωνούν, συνομιλούν, προσθέτουν, αφαιρούν, συμφωνούν ή συγκρούονται. Συγκροτούν, επομένως, νοητά δίκτυα που μοιάζουν με τα δίκτυα που διαμορφώνονται και στις ανθρώπινες κοινωνίες. Αυτό άλλωστε συνιστά την ομορφιά και τη μαγεία τους.
Με αφορμή όλα τα παραπάνω το θεματικό δίκτυο που ακολουθεί δίνει την ευκαιρία στον συνάδελφο εκπαιδευτικό να συνομιλήσει και να επικοινωνήσει με τον μαθητή του. Είναι κείμενα που εγείρουν ερωτήματα και προβληματισμούς και που βοηθούν τον μαθητή με τη γόνιμη και φωτισμένη καθοδήγηση του δασκάλου του να ανακαλύψει τον δικό του κόσμο και να παραγάγει τις δικές του τεκμηριωμένες ερμηνείες. Τα σύντομα εισαγωγικά σημειώματα που συνοδεύουν κάθε κείμενο λειτουργούν ως μια πρώτη γνωριμία με τον δημιουργό, ως οδηγοί ανάγνωσης που πυροδοτούν τον διάλογο και προετοιμάζουν τον μαθητή να κάνει το δικό του ταξίδι, τη δική του ανακάλυψη.
Θεματική ενότητα: Ο Μύθος στη Λογοτεχνία
- Νίκος Γκάτσος, Ο εφιάλτης της Περσεφόνης
Ο Νίκος Γκάτσος έγραψε τους στίχους του τραγουδιού «Ο εφιάλτης της Περσεφόνης». Πρόκειται για κομμάτι από τον κύκλο τραγουδιών «Τα Παράλογα» σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι, ο οποίος συστήνοντας τα από το οπισθόφυλλο του τότε δίσκου 33 στροφών επισημαίνει: «Τα Παράλογα είναι ένας κύκλος λαϊκών τραγουδιών για σιωπηλή και κατ’ ιδίαν ακρόαση. Το θέμα των τραγουδιών είναι η αθάνατη Ελλάδα σ’ όλη την ένδοξη διαδρομή της και γι’ αυτό απαιτείται απ’ τους ακροατές προσήλωση…».
Εκεί που φύτρωνε φλησκούνι κι άγρια μέντα
κι έβγαζε η γη το πρώτο της κυκλάμινο
τώρα χωριάτες παζαρεύουν τα τσιμέντα
και τα πουλιά πέφτουν νεκρά στην υψικάμινο.
Εκεί που σμίγανε τα χέρια τους οι μύστες
ευλαβικά πριν μπουν στο τελεστήριο
τώρα πετάνε τ’ αποτσίγαρα οι τουρίστες
και το καινούργιο παν να δουν διυλιστήριο.
Εκεί που η θάλασσα γινόταν ευλογία
κι ήταν ευχή του κάμπου τα βελάσματα
τώρα καμιόνια κουβαλάν στα ναυπηγεία
άδεια κορμιά σιδερικά παιδιά κι ελάσματα.
Κοιμήσου Περσεφόνη
στην αγκαλιά της γης
στου κόσμου το μπαλκόνι
ποτέ μην ξαναβγείς.
Νίκος Γκάτσος. 1999. Όλα τα τραγούδια. Αθήνα: Πατάκης
- Γιάννης Βαρβέρης, Μία φορά κι έναν κακό καιρό
Η ποίηση του Γιάννη Βαρβέρη είναι ο αυστηρά προσωπικός του χώρος τον οποίο σταδιακά μεταμόρφωσε σε ένα σύμπαν συμβόλων και αλληγοριών. Το έργο του με μοχλό την ευφάνταστη έκφραση κατευθύνεται από το επιμέρους στο γενικό.
Μέσα γιορτάζαν τα Χριστούγεννα.
Κι εγώ εκεί
έξω
με απούλητα τα σπίρτα μου
να ξεπαγιάζω
ώσπου περνάει ο λύκος
του ανάβω το τσιγάρο του
κι αυτός μεταμορφώνεται
σε πριγκιπόπουλο
να το γοβάκι σου, μου λέει
πάμε να φύγουμε από δω
βέβαια και δεν τον πίστεψα
μπερδεμένα παραμύθια
απούλητα σπίρτα
παγωνιά.
Γιάννης Βαρβέρης, Στα ξένα, Κέδρος, 2001.
- Τσαρλς Σίμικ, Επικών διαστάσεων κούρασή μου
Ο Charles Simic Αμερικανός ποιητής γεννημένος το 1938 στην πρώην Γιουγκοσλαβία (Βελιγράδι). Είναι ένας απ’ τους σημαντικότερους και πιο δημοφιλείς εκπροσώπους της σύγχρονης αμερικανικής ποίησης. Στο συγκεκριμένο ποίημα παρουσιάζονται εικόνες σε περίοδο πολέμου και ειρήνης.
Μου αρέσει όταν
Ο Αχιλλέας
Σκοτώνεται
Και ακόμη και ο φίλος του Πάτροκλος –
Και εκείνος ο θερμοκέφαλος Έκτορας –
Και ολόκληρη Ελλήνων και Τρώων
Η Χρυσή Νεολαία
Λίγο πολύ
Με έμπειρο τρόπο σφαγιάζονται
Ώστε τελικά επικρατεί
Ειρήνη και ησυχία
(Έχοντας οι θεοί προσωρινά
Σκάσει)
Μπορεί να ακούσει κανείς
Ένα πουλί να τραγουδά
Και μια κόρη να ρωτά τη μητέρα της
Αν μπορεί να πάει στο πηγάδι
Και βεβαίως μπορεί
Από εκείνο το υπέροχο μικρό μονοπάτι
Που περνά
Από τον ελαιώνα
μετάφραση Γ. Χουλιάρα, Χάρτης, τ. 12, Δεκ. 2019
Ανακτήθηκε από: https://www.hartismag.gr/hartis-12/metafrash/kosmologia-toy-xaroy-alla-poihmata-toy-tsarls-simik
ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΝΕΑ ΕΚΔΟΣΗ
ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΤΕTΡΑΔΙΟΥ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ,
ΠΑΤΑΚΗΣ, ΙΟΥΝΙΟΣ 2020, ΣΕΛ. 284 & 316 -318!
