Του Νίκου Τσούλια
Γραμματέα του Τομέα Παιδείας
του Κινήματος Αλλαγής
Στα σχετικά πρόσφατα χρόνια η διαμόρφωση της εκπαιδευτικής πολιτικής έχει διαχειριστικό και αποσπασματικό χαρακτήρα. Δεν υπάρχει ολοκληρωμένη πρόταση για την εκπαίδευση της χώρας μας στις νέες προκλητικές και απαιτητικές εποχές. Δεν υπάρχει οραματικός λόγος ούτε και εθνική στρατηγική για την εκπαίδευση, που θα συνεργήσουν στην ανάπτυξη της κοινωνίας της Γνώσης.
Αντίθετα, υπάρχουν επιμέρους νομοθετικές παρεμβάσεις που εξαντλούνται ή στα εξωτερικά στοιχεία της εκπαίδευσης (π.χ. εξετάσεις) ή σε δευτερεύοντα στοιχεία (π.χ. ποια μαθήματα θα συμμετέχουν στις Πανελλαδικές) ή και σε ξεπερασμένα στοιχεία (π.χ. αναγραφή διαγωγής στο απολυτήριο του λυκείου).
Δεν υπάρχει προοδευτική μεταρρυθμιστική πολιτική. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της αριστεράς με τη μορφή ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, που δεν έδωσε τίποτα το δημιουργικό στην εκπαίδευση παρά μόνο λαϊκισμό και χαλάρωση θεωρώντας τα μάλιστα ως κοινωνικά στοιχεία!
Σήμερα έχουμε την κυβέρνηση της Ν.Δ. που δεν κομίζει τίποτα το νέο παρά μόνο σημεία συντηρητισμού και αναχρονισμού. Έχει μια στενά κομματική επιλογή. Διαμορφώνει οικονομική ασφυξία στην εκπαίδευση με συνταγές νεοφιλελευθερισμού και δημοσιονομικής πειθαρχίας και παράλληλα ασκείται σε έναν διοικητισμό παλιών δεκαετιών.
Η θεσμική εκπαίδευσή μας δεν έχει σύγχρονο βηματισμό. Ας δούμε το γενικό πλαίσιο που πρέπει να αντιμετωπίσει, όπως προσδιορίζεται από την πιο επίσημη διεθνή πηγή. Πρόκειται για την πρόταση της UNESCO για το ποια θα είναι η εκπαίδευση στον 21ο αιώνα.
«Οι συγκρούσεις που πρέπει να αντιμετωπισθούν είναι: α) ανάμεσα στο παγκόσμιο και στο τοπικό επίπεδο, β) ανάμεσα στο παγκόσμιο και στο προσωπικό, γ) ανάμεσα στην παράδοση και στο νεωτερισμό, δ) στο μακροπρόθεσμο και στο βραχυπρόθεσμο, ε) στον ανταγωνισμό και στην ισότητα των ευκαιριών, στ) στην εκπληκτική διεύρυνση της γνώσης και στην ικανότητα του ανθρώπου να αφομοιώνει τη γνώση και ζ) στο πνεύμα και στην ύλη». (J. Delors, Education: the necessary Utopia, UNESCO, Learning: the treasure within).
Η εκπαίδευση αν δεν είναι εξελισσόμενη και δυναμική, αν δεν αντιστοιχεί στο σήμερα και στο αύριο, χάνει το ρόλο της και τη σημασία της. Στη χώρα μας παρατηρείται μάλιστα και μια αντίφαση επ’ αυτού. Η οικογένεια και ιδιαίτερα οι νέοι μας προσδίδουν πρώτιστη αξία στην εκπαίδευση και στη μόρφωση. Αναζητούν τα καλύτερα δυνατά μαθησιακά εφόδια. Και η κυβέρνηση βρίσκεται σε άλλους τόπους, σε άλλους καιρούς.
Η κύρια πολιτική, εκπαιδευτική θέση του Κινήματος Αλλαγής «Γνώση για όλους – Τεχνολογία παντού» αποτελεί τη βάση για μια εθνική σύλληψη της σημερινής εκπαίδευσης. Αναδεικνύει τις τρεις διαστάσεις της εκπαίδευσης: ηθικο-πολιτισμική, επιστημονικο-τεχνολογική, κοινωνικο-οικονομική, όπως προσδιορίζονται και από το Σύνταγμά μας αλλά και από την ανατρεπτικές εξελίξεις των εποχών μας. Πρόκειται για ένα προοδευτικό περιεχόμενο της εκπαίδευσης.
«Στη νέα εποχή με τις νέες απαιτήσεις, όπου οι γνώσεις απαξιώνονται γρήγορα, η οργάνωση της εργασίας αλλάζει και η μάθηση γίνεται διαδικασία ολόκληρης της ζωής, θέλουμε παιδεία με αξίες, με βάση τις αρχές του ουμανισμού, της δημοκρατίας, της αλληλεγγύης, του υπεύθυνου και ενεργού πολίτη. Θέλουμε παιδεία που δίνει στους μαθητές, φοιτητές και ενήλικες σύγχρονες γνώσεις και δεξιότητες, και αναπτύσσει τη δημιουργικότητα τους. Στόχος μας η συνεχής βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης. Να γίνει η χώρα μας να γίνει διεθνές κέντρο εκπαίδευσης, έρευνας και καινοτομίας».
Στην ίδια ρότα είναι και η πρόταση της UNESCO. «Η εκπαίδευση οφείλει να συμβάλλει στη δημιουργία ενός νέου τύπου ανθρωπισμού… Πάνω απ’ όλα, σκοπός της εκπαίδευσης πρέπει να είναι το να δώσει στους ανθρώπους την ελευθερία της σκέψης, της έκφρασης των αισθημάτων και της φαντασίας, για να αναπτύξουν τις δεξιότητες τους και τη δυνατότητα να ελέγχον, όσο εξαρτάται απ’ αυτούς, τη ζωή τους… Να αναπτυχθούν η φαντασία και η δημιουργικότητα, που απειλούνται από την τυποποίηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς».
Οι πολλαπλές και έντονες προκλήσεις των καιρών μας δεν αντιμετωπίζονται με συντηρητικές ιδέες, με διοικητισμό, με δημοσιονομικές πειθαρχίες στην εκπαίδευση. Οφείλουμε να αποβλέπουμε σε έναν νέο τύπο Διαφωτισμού, τον Ψηφιακό Διαφωτισμό. Αλλά παράλληλα με αυτό τον πρωταρχικό στόχο είναι ο αγώνας για κοινωνικές προοδευτικές αλλαγές. Η κοινωνία της Γνώσης είναι δημοκρατική υπόθεση!
Υ.Γ.
Το άρθρο είναι μέρος μια τετραλογίας που αφορά: την εκπαίδευση, το εκπαιδευτικό σύστημα, το σχολείο, τον εκπαιδευτικό.
