Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία Γ΄ Λυκείου: Ανθρώπινα Δικαιώματα

Κείμενο Ι

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα

Ο κάθε άνθρωπος είναι μια μοναδική και ανεπανάληπτη ιδιαιτερότητα στον κόσμο. Είναι μια ατομικότητα με αυταξία. Είναι μια προσωπικότητα με αξιοπρέπεια. Είναι μια συνείδηση σεβαστή. Και όλα αυτά μονάχα γιατί είναι άνθρωπος. Γι’ αυτό και η αναγνώριση των δικαιωμάτων του αποτελεί θεμέλιο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, της ισότητας, της αδερφοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο. Πρέπει να γίνει συνείδηση σε όλους ότι όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσιοι σε αξιοπρέπεια και δικαιώματα. Είναι προικισμένοι με λογική και κρίση αλλά και με τα ένστικτα της κοινωνικότητας και της προστασίας, ώστε να συμπεριφέρονται μεταξύ τους με πνεύμα αδερφοσύνης και όχι επιθετικότητας. Και λέγοντας “όλοι οι άνθρωποι” εννοούμε ότι δεν πρέπει να γίνεται διάκριση που να βασίζεται σε φυλή, χρώμα, γένος, φύλο, γλώσσα, θρησκεία, πολιτική ή άλλη ιδεολογία (αφού η γνώμη και η φαντασία είναι ελεύθερες), εθνική ή κοινωνική καταγωγή, περιουσία ή άλλη πλεονεκτική ή μειονεκτική κατάσταση. Ο καθένας έχει το δικαίωμα να ζει ελεύθερα κι ανεμπόδιστα, απολαμβάνοντας την προσωπική ασφάλεια από την πολιτεία (αυτοδικαίως και χωρίς να τη ζητήσει). Κάθε μορφή δουλείας και ιδιαίτερα εκείνης της πνευματικής καταπίεσης και ψυχικής καταδυνάστευσης πρέπει να θεωρείται στίγμα για ολόκληρη την ανθρωπότητα -που εξ ορισμού είναι αλληλέγγυα προς τον άνθρωπο.

Κάθε μορφή διάκρισης και προσωποληψίας, μεροληψίας και χαριστικής διάθεσης, είναι κατακριτέα∙ και η μόνη διάκριση που επιτρέπεται -και επιβάλλεται- αφορά την αξία και την ικανότητα του ατόμου, ιδιαίτερα στον πνευματικό στίβο, που οι κατακτήσεις προϋποθέτουν αγώνες.

Κανένας δεν πρέπει να υποβάλλεται σε βασανιστήρια ή σε ποινές και μεταχειρίσεις απάνθρωπες, σκληρές και εξουθενωτικές. Το σώμα του ανθρώπου είναι το αθώο θύμα των ψυχικών εκτροπών ή καλύτερα της παθολογικής φαντασίας. Η ψυχοπαθολογία υπάρχει στη βάση πολλών εγκλημάτων, και αντί τιμωρίας απαιτεί θεραπεία και σωφρονισμό.

Η νομική προστασία του κράτους πρέπει να είναι παρούσα σε κάθε μορφή αυθαίρετης επέμβασης στην ιδιωτική του ζωή, στην οικογένεια, στο σπίτι του, στην εργασία του, στην άσκηση των θρησκευτικών του καθηκόντων, στην κοινωνική του ζωή και σε κάθε προσβολή της τιμής και της φήμης του. Η δυσφήμηση και η συκοφαντία είναι πράξεις αξιόποινες.

Κάθε άτομο ή ομάδα έχει το δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης, της ιδεολογίας, της θρησκείας και μπορεί ελεύθερα να αλλάζει σκέψη, ιδεολογία, θρησκεία. Ακόμα, έχει το δικαίωμα ελευθερίας της γνώμης και της έκφρασης, πράγμα που συνεπάγεται το δικαίωμα να μην ενοχλείται από κανέναν όταν εκφράζεται -με το λόγο ή το γράψιμο- καθώς και όταν παίρνει ή δίνει πληροφορίες σχετικές με τις ιδέες του. Μπορεί να συμμετέχει ελεύθερα σε συγκεντρώσεις ειρηνικές  ή σε πορείες (αλλά δεν έχει το δικαίωμα της δολιοφθοράς ξένης περιουσίας).

Στη διαχείριση των δημόσιων υποθέσεων της χώρας του, ο κάθε πολίτης έχει δικαίωμα να μετέχει.

Κάθε πρόσωπο έχει το δικαίωμα να εργάζεται με όρους ικανοποιητικούς (χωρίς να εκμεταλλεύεται από τον εργοδότη του) και σε συνθήκες εργασίας ανθρώπινες∙ να εκλέγει ελεύθερα την εργασία του και να προστατεύεται από την ανεργία. Για ίσης αξίας εργασία πρέπει όλοι να παίρνουν την ίδια αμοιβή, ανεξαρτήτως φύλου.

Η παιδεία, η μόρφωση, η εκπαίδευση, είναι από τα πρώτιστα δικαιώματα. Η βασική εκπαίδευση πρέπει να είναι υποχρεωτική και δωρεάν. Σκοπός της παιδείας πρέπει να είναι η πλήρης ανάπτυξη της προσωπικότητας δια μέσου της γνώσης και του ήθους. Η κατανόηση και η φιλία ανάμεσα στα άτομα και τους λαούς, βασίζεται στην εκπαίδευση.

Όλα αυτά που ακροθιγώς επισημάναμε είναι τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα που διαχωρίζονται σε 1) Ατομικά, 2) Πολιτικά και 3) Αστικά. Και τα τρία είδη έχουν υποχρεωτικό χαρακτήρα. Υπάρχουν όμως και τα Ηθικά δικαιώματα, που έχουν προαιρετικό χαρακτήρα. Αυτά καθορίζονται  από άγραφους νόμους που διέπουν τα ανθρώπινα, όπως είναι οι νόμοι της αγάπης, της δικαιοσύνης, τη φιλαλληλίας, της συμπόνιας, της διαλλακτικότητας, της προστασίας, της ειρηνοφιλίας και γενικά της ανθρωπιάς. Τα ηθικά δικαιώματα απορρέουν από την ψυχική καλλιέργεια και δεν χρειάζονται νόμους να τα επιβάλουν ή να τα  υποστηρίξουν. Και εδώ ακριβώς φαίνεται η αξία της αγωγής και της παιδείας, και γίνεται πάντα επίκαιρος ο λόγος του Αρίστιππου του Κυρηναίου: “Καί ἐάν πάντες οἱ νόμοι ἀναιρεθῶσιν, ὁμοίως βιώσονται οἱ φιλόσοφοι”.

Ιάσων Ευαγγέλου (διασκευή)

Κείμενο II

Χαϊμαλίνα

Τώρα που σου γράφω Χαϊμαλίνα απ’ το πιο ψηλό βουνό της Κρήτης

Προβοδώ τα πρόβατά μου στον ίσκιο ενός ασφένταμου.

Έχω πρόβατα λευκά σαν το λευκό μου χρώμα,

Έχω πρόβατα μαύρα σαν το μαύρο σου χρώμα.

Χαϊμαλίνα, το αίμα τους είναι ίδιο κόκκινο σαν το δικό μας αίμα.

Χαϊμαλίνα, ρωτάω τα πρόβατά μου πώς μοιράζουνε στα ίσια

 τον ίσκιο ενός ασφένταμου κι έχουν λευκά και μαύρα

τα ίδια δικαιώματα ενώ οι άνθρωποι σκοτώνονται μοιράζοντας μια πήχη γης.

Εσύ Χαϊμαλίνα δε γνωρίζεις εμάς τους λευκούς που φτιάχνουμε το τυρί,

τις γυναίκες μας που φτιάχνουνε ρούχα στο τελάρο.

Εσύ γνωρίζεις τους άγριους λευκούς που ήρθαν στην πατρίδα σου

Και σκότωσαν τ’ αδέρφια σου και κλέβουνε το βιος σου.

Αυτοί που κλέβουνε το βιος σου Χαϊμαλίνα, κλέβουν και το δικό μου το τυρί.

Τώρα που σου γράφω Χαϊμαλίνα απ’ το πιο ψηλό βουνό της Κρήτης

προβοδώ τα πρόβατά μου.

Μιχάλης Σταυρακάκης ή Νιδιώτης

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ Α

Να παρουσιάσετε περιληπτικά, σε ένα κείμενο 60 – 70 λέξεων, τα ανθρώπινα δικαιώματα των οποίων η τήρηση σύμφωνα με τον συντάκτη του κειμένου Ι, κρίνεται απαραίτητη/επιβεβλημένη.

Μονάδες  15

ΘΕΜΑ Β

Β1.    Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε τις παρακάτω διαπιστώσεις γράφοντας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση Σωστό ή Λάθος. Για κάθε σας απάντηση να παραπέμψετε στο αντίστοιχο χωρίο του κειμένου Ι.

         α.  Όλοι οι άνθρωποι θα πρέπει να διεκδικούν την προσωπική τους ελευθερία και ασφάλεια.

    β.  Τα βίαια ξεσπάσματα στο ανθρώπινο σώμα πρέπει να αντιμετωπίζονται με ποινή.

         γ.  Η ανεξιθρησκία αποτελεί έκφραση των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

         δ.  Η παροχή παιδείας θα πρέπει να στοχεύει και στην ηθικοποίηση του ατόμου.

         ε.  Τα Ηθικά δικαιώματα υπάγονται στο Σύνταγμα κάθε χώρας.

Μονάδες  15

Β2.  α.  Με ποιους τρόπους προσπαθεί να πείσει ο συντάκτης στην τελευταία παράγραφο του κειμένου Ι;

            Πώς οι τρόποι αυτοί εξυπηρετούν την πρόθεση του συντάκτη;

Μονάδες  6

       β.  Στην πρώτη παράγραφο γίνεται χρήση των εισαγωγικών, της παρένθεσης, του ασύνδετου σχήματος και της μονής παύλας.

            Να δικαιολογήσετε τη χρήση τους.

            i.     «όλοι οι άνθρωποι»

            ii.    (αφού η γνώμη και η φαντασία είναι ελεύθερες)

            iii.   αποτελεί το θεμέλιο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης… στον κόσμο.

            iiii.  – που εξ ορισμού είναι αλληλέγγυα προς τον άνθρωπο.

Μονάδες  8

Β3.  α.  Δώστε στο κείμενο Ι έναν τίτλο με σχόλιο. Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας λαμβάνοντας υπόψη σας τη σχέση του τίτλου αυτού με το θέμα του κειμένου και τη θέση που παίρνει γι’ αυτό ο συντάκτης του.

Μονάδες  3

       β.  θεμέλιο, προικισμένοι, πνεύμα, στίγμα (πρώτη παράγραφος του κειμένου Ι):

            Nα αποδώσετε μονολεκτικά ή περιφραστικά τη σημασία των παραπάνω λέξεων αξιοποιώντας την κυριολεκτική χρήση του λόγου (μονάδες 6). Τι αλλαγές παρατηρείτε στο ύφος (μονάδες 2);

Μονάδες  8

ΘΕΜΑ Γ

Ποιο είναι κατά τη γνώμη σας το βασικό ερώτημα/θέμα που θέτει το κείμενο ΙΙ; Τι θέση παίρνει το ποιητικό υποκείμενο και ποια είναι η δική σας θέση; (150 – 200 λέξεις)

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Δ

«Η παιδεία, η μόρφωση, η εκπαίδευση, εξάλλου, είναι από τα πρώτιστα δικαιώματα.». Λαμβάνοντας υπόψη σας τη θέση αυτή του πρώτου κειμένου, να εξηγήσετε τους λόγους για τους οποίους η παιδεία είναι απαραίτητη για τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων και να αναφερθείτε σε έμπρακτους τρόπους προστασίας τους από κάθε λογής καταπάτηση. (άρθρο 350 – 400 λέξεων, το οποίο θα δημοσιευτεί στον τοπικό τύπο).

Μονάδες 30