Νέα Ελληνικά Γ´ ΕΠΑΛ: Φιλία (Κριτήριο αξιολόγησης)
Α.ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Πόσο φίλος αντέχεις να είσαι σήμερα; Στην Ελλάδα της κρίσης, η φιλία υπόκειται και αυτή στη γενικευμένη «χουβεροποίηση» (εκ του «hooverization», από τα πικρά χρόνια του αμερικανού προέδρου Χούβερ, κάτι σαν «φτωχοποίηση», όταν όλα διατίθενται πλέον «με το δελτίο»).
Πρώτον, δεν υπάρχει χώρος και χρόνος να ανθήσει, εκτός αν είσαι 0-18 χρόνων. Οι περισσότεροι είμαστε υπερβολικά επιβαρυμένοι (με υποχρεώσεις, συμβιβασμούς, διάψευση προσδοκιών κ.ο.κ.) για να φροντίσουμε ήδη «κατακτημένες» σχέσεις (που δεν αφορούν γονείς, παιδιά, συντρόφους), πόσω μάλλον να επενδύσουμε σε νέες. Στο κάτω-κάτω, είναι πολύ πιο εύκολο να αναβάλεις το ποτό με έναν φίλο που έχεις να δεις έξι μήνες από το να αναβάλεις την επίσκεψη στους κατάκοιτους γονείς ή στο open class του μπαλέτου της κόρης σου. Το πολύ οι έξι μήνες να γίνουν επτά.
Δεύτερον, ακόμη και όταν βρεις χρόνο και ενέργεια για να βγεις να πιεις έναν καφέ ή ένα ποτό με έναν φίλο/η, ανακαλύπτεις ότι η κουβέντα αναλώνεται σε αυτή τη σχεδόν ηδονοθηρική ανταλλαγή συμφορών («Και τι θα γίνει τώρα που απολύθηκες;», «Ειλικρινά, δεν γνωρίζω αν θα καταφέρω να τα βγάλω πέρα την επόμενη χρονιά», «Χωρίζουμε», «Η μητέρα του είναι ξανά στο νοσοκομείο» κ.λπ.). Δεν υπάρχει φρέσκο υλικό για να γίνει ένα κάποιο «rewiring», συνήθως οι περισσότεροι αρκούμαστε στο απάγκιο του κοινού παρελθόντος: όταν ήμασταν (πιο) νέοι, ξέγνοιαστοι, είχαμε λεφτά, χρόνο, οράματα και διάθεση.
Τρίτον, όταν η καθημερινότητα είναι τόσο ασφυκτική, ο αναιμικός πλέον φιλικός δεσμός είναι ο πρώτος που θα εγκαταλειφθεί και δη αμαχητί. Μια λάθος κουβέντα, ένα κακό timing, ένα like που δεν έγινε ποτέ, ένα «Γιατί δεν με παίρνεις ποτέ ένα τηλέφωνο;» ή «Ποτέ δεν ήρθες εκείνη την Τετάρτη το βράδυ να τα πούμε και ας ήξερες ότι την επομένη έφευγα» και το «defriend» είναι ζήτημα ενός «κλικ» του μυαλού. Και τουλάχιστον στους 20 και κάτι, όταν βλέπεις τον άλλον κάπως πιο συχνά (επειδή τυγχάνει να μοιράζεστε ακόμη κάτι, μαθήματα στο ίδιο αμφιθέατρο ή τις διακοπές στην Ιο το καλοκαίρι), είναι πιο εύκολο να σωθεί η κατάσταση. Στους 35 και άνω, μια φαινομενικά μικρή αμυχή μπορεί να κακοφορμίσει και να αποβεί μοιραία. Κάντε ένα γκάλοπ γύρω σας και δείτε πόσες φιλικές σχέσεις έχουν διαταραχθεί ή και καταρρεύσει την τελευταία δεκαετία.
Τέταρτον, όλη αυτή η συσσωρευμένη αγανάκτηση εναντίον παντός υπευθύνου βρίσκει εντελώς απροσδόκητες διεξόδους. Ένας γνωστός μου, που τα τελευταία χρόνια ζει στο εξωτερικό, μου εξηγούσε πόση εντύπωση του κάνει ότι οι πάντες στην Ελλάδα είναι έτοιμοι να αρπαχτούν με το παραμικρό. Είτε θα αρχίσεις να βλαστημάς κάποιον άγνωστο στον δρόμο (π.χ. κρίση road rage στην Κηφισίας) ή αν τύχει και μιλήσεις με τον ακριβοθώρητο πια «κολλητό» σου, θα εκτονώσεις εκεί, ύπουλα και σαδιστικά, ένα μέρος από όλο αυτό το μένος για την παλιοζωή και την παλιοκοινωνία.
Πέμπτον, η κρίση έχει δοκιμάσει και την ποιότητα των φιλικών σχέσεων. Εδώ και αν μιλάμε για «χουβεροποίηση». Μέσα από αυτό το συναισθηματικό «roller coaster» («τρενάκι του τρόμου») που βιώνουμε οι περισσότεροι τα τελευταία χρόνια, με τα απύθμενα downs και τα ολίγα, χλιαρά ή και ενοχικά ups, πολλές φιλίες σταδιακά, σχεδόν νομοτελειακά, εκφυλίζονται. Κοιτάζεις γύρω σου και παρατηρείς π.χ. πόσο πρόθυμοι είναι κάποιοι να σου κάνουν «πατ πατ» στην πλάτη όταν ζεις έναν επαγγελματικό ή προσωπικό ή άλλον Αρμαγεδδώνα. Και πόσο δυσκολεύονται να αγκαλιάσουν μια απρόσμενη θετική λοξοδρόμηση της δικής σου τύχης. Οχι απαραιτήτως από κακή πρόθεση. Αλλά επειδή από τα απανωτά χτυπήματα της κρίσης έχει στερέψει η ικανότητά τους να αντέχουν τις επιτυχίες του άλλου.
Μάλλον η φιλία στα χρόνια της κρίσης δεν είναι εύκολη υπόθεση. Θέλει guts[1] να την κρατάς, όπως έλεγε ο βρετανός συγγραφέας Σάμιουελ Τζόνσον, «in constant repair» («σε συνεχή ανακαίνιση»).
Λένα Παπαδημητρίου, Το Βήμα
Παρατηρήσεις
1η Δραστηριότητα
Α1. Ποιο πρόβλημα θίγει η αρθρογράφος στο κείμενό της; Να δώσετε δυο παράγοντες μέσα από το κείμενο που ευθύνονται γι᾽ αυτό.(50-60 λέξεις)
Μονάδες 15
2η Δραστηριότητα
Β1. Να ελέγξετε τη συνοχή του κειμένου. Γιατί επιλέγει τον συγκεκριμένο τρόπο η αρθρογράφος;
Μονάδες 5
Β2. ανθήσει, φρέσκο, ξέγνοιαστοι, καταρρεύσει, απροσδόκητες. Να γράψετε τα συνώνυμα των παραπάνω λέξεων.
Μονάδες 5
Β3. Να βρείτε πέντε λέξεις/φράσεις του κειμένου με μεταφορική χρήση της γλώσσας.
3η Δραστηριότητα
Γ. Σε ένα άρθρο (200-250 λέξεων) να αναφέρετε γιατί είναι σημαντική και απαραίτητη η φιλία καθώς και γιατί είναι δύσκολο να δημιουργηθούν πραγματικές φιλίες στις μέρες μας.
Μονάδες 20
B. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚO ΚΕIΜΕΝΟ
Ο μικρός πρίγκιπας,
“Ο Μικρός Πρίγκιπας” είναι συμβολικό και διαχρονικό παραμύθι με ποιητική γραφή και αυτοβιογραφικά στοιχεία του Γάλλου συγγραφέα Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ. Ο αφηγητής αναγκάζεται να προσγειωθεί στη Σαχάρα και προσπαθεί να επιδιορθώσει το αεροπλάνο του. Εκεί συναντιέται με τον μικρό πρίγκιπα, ο οποίος εγκαταλείπει τον πλανήτη του και θέλει να γνωρίσει τον κόσμο. Μολονότι θεωρείται παιδικό βιβλίο, απευθύνεται σε όλους.
[…]
– Ποια είσαι συ; είπε ο μικρός πρίγκιπας. Είσαι πολύ όμορφη …
– Είμαι μια αλεπού, είπε η αλεπού.
– Έλα να παίξεις μαζί μου, της πρότεινε ο μικρός πρίγκιπας. Είμαι τόσο λυπημένος …
– Δεν μπορώ να παίξω μαζί σου, είπε η αλεπού, δεν είμαι εξημερωμένη.
– Α! συγνώμη, έκανε ο μικρός πρίγκιπας. Μα, αφού σκέφτηκε λίγο, πρόσθεσε:
– Τι πάει να πει «εξημερωμένη»;
– Δεν θα είσαι από ‘δω, είπε η αλεπού, τι ψάχνεις να βρεις;
– Ψάχνω να βρω τους ανθρώπους, είπε ο μικρός πρίγκιπας. Τι σημαίνει εξημερωμένη;
– Οι άνθρωποι, είπε η αλεπού, έχουν τουφέκια και κυνηγούν. Αυτό είναι πολύ ενοχλητικό. Ακόμη ανατρέφουν κότες. Είναι το μόνο που τους ενδιαφέρει. Μήπως ψάχνεις για κότες;
– Όχι, είπε ο μικρός πρίγκιπας, ψάχνω για φίλους. Τι σημαίνει «εξημερώνω»;
– Είναι κάτι ξεχασμένο για τα καλά, τώρα πια, είπε η αλεπού. Αυτό σημαίνει «δημιουργώ δεσμούς».
– Δημιουργώ δεσμούς;
– Ναι, βέβαια, είπε η αλεπού. Για μένα εσύ δεν είσαι ακόμη παρά ένα αγοράκι όμοιο με εκατό χιλιάδες άλλα μικρά αγόρια. Και δεν έχω την ανάγκη σου. Κι εσύ το ίδιο δεν έχεις την ανάγκη μου. Για σένα, δεν είμαι παρά μια αλεπού όμοια με εκατό χιλιάδες άλλες αλεπούδες. Μα, αν εσύ με εξημερώσεις, θα ‘χουμε ανάγκη ο ένας τον άλλο. Θα ‘σαι για μένα μοναδικός στον κόσμο. Θα ‘μαι για σένα μοναδική στον κόσμο…
– Αρχίζω να καταλαβαίνω, είπε ο μικρός πρίγκιπας. Υπάρχει ένα λουλούδι… νομίζω πως μ’ έχει εξημερώσει…
– Καθόλου απίθανο, είπε η αλεπού. Πάνω στη Γη βλέπει κανείς κάθε λογής πράματα …
– Ω! Αυτό δεν έγινε στη Γη, είπε ο μικρός πρίγκιπας. Η αλεπού φάνηκε να ενδιαφέρεται πολύ.
– Σ’ ένα άλλο πλανήτη;
-Ναι.
– Υπάρχουν κυνηγοί σε κείνο εκεί τον πλανήτη;
– Όχι.
– Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον! Και κότες;
– Όχι.
– Τίποτε δεν είναι τέλειο, αναστέναξε η αλεπού. Όμως, η αλεπού ξαναγύρισε στην ιδέα της:
– Η ζωή μου είναι μονότονη. Κυνηγώ κότες, οι άνθρωποι κυνηγούν εμένα. Όλες οι κότες μοιάζουν μεταξύ τους κι όλοι άνθρωποι μοιάζουν το ίδιο. Λοιπόν, κι εγώ κάπως βαριέμαι. Όμως, αν με εξημερώσεις, η ζωή μου θα μοιάζει σαν να την πλημμύρισε ο ήλιος. Θα γνωρίσω ένα θόρυβο από βήματα διαφορετικά απ’ όλα τ’ άλλα. Τα άλλα βήματα με κάνουν να καταχωνιάζομαι μέσα στη γη. Το δικό σου θα με φωνάζει να βγω έξω από την τρύπα μου, σαν να ‘ναι μια μουσική. Κι ύστερα, κοίταξε! Βλέπεις εκεί κάτω τα σταροχώραφα; Εγώ δεν τρώω ψωμί. Για μένα, το σιτάρι δεν χρησιμεύει σε τίποτε. Κι αυτό είναι θλιβερό! Μα εσύ έχεις χρυσαφένια μαλλιά. Θα ‘ναι υπέροχα όταν θα μ’ έχεις εξημερώσει! Το στάρι που είναι χρυσαφένιο, εσένα θα μου θυμίζει. Και θ’ αγαπώ το θόρυβο του ανέμου καθώς θα περνάει ανάμεσα από τα στάχυα του σταριού.
Η αλεπού σώπασε και βάλθηκε να κοιτάζει το μικρό πρίγκιπα για πολλή ώρα.
– Σε παρακαλώ, εξημέρωσέ με, είπε!
– Πολύ το θέλω, απάντησε ο μικρός πρίγκιπας, μα δεν έχω καιρό. Έχω ν’ ανακαλύψω φίλους και να γνωρίσω πολλά πράγματα.
– Δεν ξέρουμε παρά εκείνα που μας δίνουν την δυνατότητα να δημιουργούμε δεσμούς, είπε η αλεπού. Οι άνθρωποι δεν έχουν πια καιρό να μάθουν κάτι. Αγοράζουν πράγματα ετοιματζίδικα, φτιαγμένα μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια από τους εμπόρους. Και καθώς δεν υπάρχουν ποτέ έμποροι που να γίνονται φίλοι, οι άνθρωποι δεν έχουν πια φίλους. Αν θέλεις ένα φίλο, εξημέρωσε με!
– Τι πρέπει να κάνω; είπε ο μικρός πρίγκιπας.
– Πρέπει να είσαι πολύ υπομονετικός, απάντησε η αλεπού. Στην αρχή θα πρέπει να καθίσεις κάπως μακριά από μένα, όπως κάνω τώρα εγώ, πάνω στο χορτάρι. Θα σε κοιτάζω με την άκρη του ματιού μου και συ δεν θα λες τίποτε.
Η κουβέντα γίνεται αιτία να δημιουργηθούν παρεξηγήσεις. Όμως, κάθε μέρα, θα μπορείς να ‘ρχεσαι και να κάθεσαι κάπως πιο κοντά σε μένα …[…]
Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ, Ο μικρός πρίγκιπας, Εκδόσεις Ενδυμίων 2007
Παρατηρήσεις
1η Δραστηριότητα
Α1. Να επιβεβαιώσετε το περιεχόμενο των παρακάτω προτάσεων (ΣΩΣΤΟ – ΛΑΘΟΣ)
α) Η αλεπού είναι πρόθυμη να την προσεγγίσει ο μικρός πρίγκιπας.
β) Εξημερώνω σύμφωνα με την αλεπού σημαίνει δημιουργώ δεσμούς.
γ) Ο μικρός πρίγκιπας είναι πρόθυμος να εξημερώσει την αλεπού.
δ) Οι άνθρωποι δεν έχουν χρόνο πλέον για να δημιουργήσουν φιλίες.
ε) Η εξημέρωση είναι μια χρονοβόρα διαδικασία.
Μονάδες 5
Α2. Οι άνθρωποι δεν έχουν….Αν θέλεις ένα φίλο, εξημέρωσε με! Να σχολιάσετε το περιεχόμενο του παραπάνω αποσπάσματος σε 50-60 λέξεις
Μονάδες 10
2η Δραστηριότητα
Β1. Ποιος είναι ο βασικός αφηγηματικός τρόπος που κυριαρχεί στο κείμενο; Να σχολιάσετε τη λειτουργία του.
Μονάδες 5
Β2. Να βρείτε δύο διαφορετικά εκφραστικά μέσα που υπάρχουν στο απόσπασμα κείμενο και να σχολιάσετε τη λειτουργία τους.
Μονάδες 5
Β3. Στο απόσπασμα κυριαρχεί το α´ ενικό πρόσωπο. Ωστόσο σε κάποια σημεία μεταβάλλεται σε γ´ πληθυντικό. Αφού δώσετε παραδείγματα που να επιβεβαιώνουν την πιο πάνω διαπίστωση να επισημάνετε τι δηλώνει αυτή η εναλλαγή των ρηματικών προσώπων;
Μονάδες 5
3η Δραστηριότητα
Γ. «Πρέπει να είσαι πολύ υπομονετικός, απάντησε η αλεπού». Ποιες προϋποθέσεις απαιτούνται, εκτός από την υπομονή, για να δημιουργηθούν σταθερές και γνήσιες φιλίες. (100-150 λέξεις)
Μονάδες 20
[1] κότσια, θάρρος
