Του Νίκου Τσούλια
Οι εκπαιδευτικοί σήμερα βιώνουν, όπως όλοι οι Έλληνες, τις οδυνηρές συνέπειες της οικονομικής και της υγειονομικής κρίσης. Όμως, αντί να νιώθουν την φροντίδα και την ευθύνη της πολιτείας απέναντι στα μεγάλα προβλήματα και στις πολλαπλές προκλήσεις της εκπαίδευσης, δέχονται μια πρωτόγνωρη πολιτική αυταρχισμού και πυγμής εκ μέρους της κυβέρνησης της Ν.Δ.
Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα των Εκπαιδευτικών αντί να συνυφαίνεται με μια προοδευτική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση – σε εποχές τόσο κρίσιμες και τόσο προκλητικές για το μέλλον της χώρας μας -, συνδέεται με πολιτικές αντιμεταρρύθμισης, με επιλογές ιδιωτικοποίησης της γνώσης και της μάθησης.
Σε αντίθεση με την εφαρμογή του άκρατου νεοφιλελευθερισμού στην παιδεία, οι εκπαιδευτικοί γιορτάζουν μαζί με όλους τους εκπαιδευτικούς του κόσμου. Γιατί μέσα από αυτό τον συμβολισμό αυτής της Παγκόσμιας Ημέρας καταδεικνύεται ο κεντρικός ρόλος των του σχολείου και των εκπαιδευτικών στις σύγχρονες κοινωνίες, η υπέρτατη αξία των Γραμμάτων και της Διαπαιδαγώγησης.
Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Εκπαιδευτικών είναι αφιερωμένη από τη Διεθνή Εκπαιδευτική Οργάνωση, την Education International (E.I.), στην αντιμετώπιση του Covid 19. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Education International το 90% των μαθητών παγκοσμίως βρέθηκε εκτός σχολείων. Ως εκ τούτου, το έργο τους είναι βαρύ μα συνάμα και όμορφο.
Ενάμιση χρόνο μετά την κρίση του COVID-19, η Παγκόσμια Ημέρα των Εκπαιδευτικών το 2021 θα επικεντρωθεί στην υποστήριξη που χρειάζονται οι εκπαιδευτικοί για να συμβάλουν πλήρως στη διαδικασία ανάκαμψης με θέμα «Οι εκπαιδευτικοί στην καρδιά της ανάκαμψης της εκπαίδευσης».
Η UNESCO φιλοξενεί τη Διεθνή Ομάδα εργασίας για την “Εκπαίδευση 2030” και συνεργάζεται για την αντιμετώπιση του «χάσματος των εκπαιδευτικών» καθώς και για την αντιμετώπιση των θεμάτων που τίθενται στη Διακήρυξη του Incheon, η οποία καλεί τα κράτη μέλη να «διασφαλίσουν ότι οι εκπαιδευτικοί ενισχύονται, είναι καλά εκπαιδευμένοι, επαγγελματικά καταρτισμένοι με κίνητρα και υποστηριζόμενοι μέσα από συστήματα με επαρκείς πόρους».
Οι σημερινές απαιτητικές και προκλητικές εποχές της πανδημίας, της οικονομικής και κλιματικής κρίσης, των νέων τεχνολογικών και των πολιτισμικών μετασχηματισμών θέτουν περισσότερες ευθύνες και ακόμα πιο ενεργούς ρόλους στην εκπαίδευση, στο σχολείο και στο πανεπιστήμιο – ως βασικούς κοινωνικούς και πολιτιστικούς θεσμούς – για την αντιμετώπιση των προβλημάτων, για την ανταπόκριση στις πολλαπλές προοπτικές.
Το σχολείο πρέπει να μιλήσει για όλα τα ζητήματα, γιατί από τα μορφωτικά εφόδια που παρέχει στους μαθητές / στις μαθήτριες θα κριθεί το αν ο αυριανός πολίτης θα μπορεί να γευθεί όλα τα αγαθά του πολιτισμού, αν θα έχει δημιουργικό ρόλο, αν θα συμμετέχει ενεργά στις εξελίξεις. Γι’ αυτό, η ενδυνάμωση του παιδαγωγικού ρόλου του εκπαιδευτικού είναι καθοριστική για την αυτοπραγμάτωση και για την κοινωνική καταξίωση των παιδιών και των νέων.
Οι εξελίξεις σε εθνική και σε διεθνή κλίμακα θέτουν τη σχολική λειτουργία σε ένα πεδίο αντιπαραθέσεων και αντινομιών (εκδημοκρατισμός της εκπαίδευσης και ένταση των ανισοτήτων εντός και εκτός του σχολείου, αλληλεγγύη και ανταγωνισμός, διαπαιδαγωγικός ρόλος του σχολείου και εκπληροφόρηση της γνώσης και της μόρφωσης).
Γιατί οι εκπαιδευτικοί ως παιδαγωγοί πρέπει να καλλιεργούν την πνευματικότητα και την κοινωνικότητα του νέου. Η ίδια η ουσία της παιδείας είναι σε ευθεία αντιπαράθεση με την γενικευμένη υποκουλτούρα του καταναλωτισμού, της εμπορευματοποίησης και του νεοφιλελευθερισμού, που υπονομεύουν όχι μόνο την ποιότητα της ζωής αλλά και το ίδιο το νόημά της.
Η παιδαγωγική είναι πολιτική και κοινωνική πράξη. Μια θεωρία της διδασκαλίας είναι πολιτική θεωρία. Καμιά όψη του σχολείου δεν είναι ουδέτερη ούτε επιδέχεται μονοσήμαντες τεχνοκρατικές προσεγγίσεις. Ως εκ τούτου η ροή των εξελίξεων δε θα είναι μονοπαραγοντικά συναρτημένη με τους συσχετισμούς και τα προτάγματα των δυνάμεων της αγοράς. Γύρω από την εκπαίδευση θα συμβούν, αναπόφευκτα, οι μεγάλες διεργασίες στις επόμενες δεκαετίες, γιατί εδώ θα μορφοποιηθούν πρώτα οι νέες γνωσιοκεντρικού τύπου ανακατατάξεις στο παραγωγικό εποικοδόμημα και οι μεταβολές στις διαμορφούμενες καινούργιες κοινωνικές διαστρωματώσεις.
Ο John Dewey στο “Παιδαγωγικό Μου Πιστεύω” (My Pedagogic Creed), τόνισε πολύ εύστοχα ότι “η εκπαίδευση είναι γεγονός ζωής και όχι προετοιμασία για μελλοντική ζωή», ότι «η εκπαίδευση είναι η βασική μέθοδος για την κοινωνική μεταρρύθμιση και την πρόοδο». Απ’ εδώ πηγάζουν η ευθύνη και το μεγαλείο των εκπαιδευτικών!
Γραμματέας του Τομέα Παιδείας του Κινήματος Αλλαγής
