Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία Β´ Λυκείου: Η άλλη δημοσιογραφία (Κριτήριο αξιολόγησης)

Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία Β´ Λυκείου: Η άλλη δημοσιογραφία (Κριτήριο αξιολόγησης)

Η άλλη δημοσιογραφία

 

Άρθρο του Ηλία Βεργίτση, αρχισυντάκτη στο ειδησεογραφικό τμήμα της διαδικτυακής πύλης in.gr, το οποίο δημοσιεύτηκε στις 24.11.2008 στην ψηφιακή έκδοση της εφημερίδας Το Βήμα. Το κείμενο τροποποιήθηκε κατάλληλα για τις ανάγκες της αξιολόγησης.

 

Θα μπορούσε να ειπωθεί –με αρκετή δόση ιστορικής αυθαιρεσίας, είναι αλήθεια– ότι ο Θουκυδίδης υπήρξε ο πρώτος δημοσιογράφος της Ιστορίας, διότι κατέγραψε γεγονότα απογυμνωμένα από τα μυθολογικά τους στοιχεία, σε μια γλώσσα λαϊκή και κατανοητή από όλους. […] Στους 26 αιώνες που μεσολάβησαν από τότε η είδηση πλέον μεταδίδεται σε κλάσματα του δευτερολέπτου και τα περιθώρια για ταυτόχρονη ανάλυσή της ολοένα στενεύουν. Τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης αναζητούν νέες διεξόδους μπροστά στις αυξημένες απαιτήσεις ενός νέου είδους κοινού, που απαιτεί γρήγορη, έγκυρη, σαφή και κυρίως «έξυπνη» ενημέρωση. Μπορεί άραγε το διαδίκτυο –αν και βρίσκεται ακόμη στην εφηβική ηλικία– να εκφράσει το εξελισσόμενο αυτό αίτημα; Τι είναι τελικά αυτό που διαφοροποιεί σήμερα τα ιντερνετικά μέσα ενημέρωσης από τα παραδοσιακά;

Το πρώτο στοιχείο είναι το κοινό τους. Γνωρίζουμε, λίγο ως πολύ, το target group¹ των εφημερίδων, της τηλεόρασης και του ραδιοφώνου: το σύνολο του πληθυσμού στον χώρο εμβέλειάς τους, ο οποίος κατά κύριο λόγο περιορίζεται εντός εθνικών συνόρων. Στην περίπτωση των διαδικτυακών μέσων τα πράγματα είναι διαφορετικά: καταναλωτές του προϊόντος είναι αναγκαστικά όσοι διαθέτουν την τεχνική δυνατότητα να αποκτήσουν πρόσβαση σε αυτό. Δεύτερο στοιχείο διαφοροποίησης είναι το προφίλ του μέσου «αναγνώστη». Το προφίλ του αναγνώστη εφημερίδας διαφοροποιείται σε πολλά σημεία από αυτό του ακροατή ραδιοφώνου και του τηλεθεατή, αλλά στη σκληρή ουσία του πράγματος υπάρχει ένα ενοποιητικό χαρακτηριστικό: η μαζικότητα. Και τα τρία παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης απευθύνονται σε όλους. Από τη νοικοκυρά, τον οδηγό ταξί, τον δημόσιο υπάλληλο ως τον πανεπιστημιακό λειτουργό, τον φοιτητή και τον συνταξιούχο. Όλοι είναι δυνάμει «πελάτες». Στο διαδίκτυο τα πράγματα είναι διαφορετικά. Τα ιντερνετικά μέσα ενημέρωσης απευθύνονται – ακόμη – σε μια «ελίτ» πολιτών. Πρόκειται για ανθρώπους 20-40 ετών, μέσου ως ανώτερου βιοτικού επιπέδου, συνήθως μορφωμένους και πολύγλωσσους. Για τον λόγο αυτόν το κοινό των διαδικτυακών μέσων είναι πιο απαιτητικό και πιο ενημερωμένο.

Οι διαφορές όμως γίνονται σαφέστερες σε ό,τι αφορά την αμεσότητα και τη διεισδυτικότητα της είδησης. Ο Τύπος -είναι σαφές– ενημερώνει για τα γεγονότα με μια καθυστέρηση τουλάχιστον έξι ωρών, δίνοντας όμως τη δυνατότητα στον αναγνώστη να εμβαθύνει στην είδηση, προσφέροντας την ανάλυσή της σε έναν πεπερασμένο χώρο χαρτιού. Το ραδιόφωνο είναι ευέλικτο και ενημερώνει άμεσα για γεγονότα που μόλις συνέβησαν, χωρίς όμως να έχει τη δυνατότητα να συνδέσει με τα προηγούμενα που οδήγησαν σε αυτά και χωρίς να δίνει στον ακροατή μια σφαιρική εικόνα της κατάστασης, όπως θα έκανε μια εφημερίδα. Η δε τηλεόραση είναι άμεση όσο και το ραδιόφωνο αλλά παραμένει δέσμια της εικόνας, δηλαδή του εντυπωσιασμού: γεγονότα με καλή εικόνα γίνονται βασικές και ουσιαστικές ειδήσεις. Ειδήσεις χωρίς εικόνα «θάβονται» σε μερικά δευτερόλεπτα στο τέλος των δελτίων. Το ίντερνετ είναι το μοναδικό μέσο που λειτουργεί με όλα τα πλεονεκτήματα των υπολοίπων και με τα επιπλέον που του δίνουν τα τεχνικά χαρακτηριστικά του. Ο αναγνώστης ενημερώνεται άμεσα –μέσα σε ελάχιστα λεπτά– για την είδηση που αυτός επιθυμεί, πληροφορείται για προηγούμενα γεγονότα, έχει στη διάθεσή του απεριόριστο οπτικοακουστικό υλικό, αναλύσεις από άπειρες πηγές, αρθρογραφία και, κυρίως, όλα αυτά παραμένουν στη διάθεσή του θεωρητικά για πάντα, αποθηκευμένα κάπου στο Διαδίκτυο.

 

¹ομάδα-στόχος

 

Κείμενο 2

Παλιές φωτογραφίες

 

Ποίημα του Τίτου Πατρίκιου (1928-) από τη συλλογή, Συγκατοίκηση με το παρόν, Κέδρος, 2011.

 

Πάλι κοιτάζω παλιές φωτογραφίες

από διαδηλώσεις, πορείες, συγκεντρώσεις

σε δρόμους, σε γήπεδα, σε πλατείες

φωτογραφίες του ’65, του ’68, του ’74, του ’81.

Μέσα σε ομοιόμορφα πλήθη

προσπαθώ να μεγεθύνω τις φυσιογνωμίες

να ξεχωρίσω την έκφραση του κάθε ανθρώπου

τη θεληματική, την ανυποχώρητη, την εξεγερμένη

την αιματοβαμμένη, τη χαρούμενη

όμως τα πρόσωπα δείχνουν ξεθωριασμένα

όπως το χαρτί των παλιών εφημερίδων

 

όπως οι περσινές και οι προπέρσινες ειδήσεις.

Άραγε απ’ όλους ποιοι πέθαναν και ξεχαστήκαν

ποιοι από τότε κιόλας ήσαν αγνοημένοι

ποιοι βρίσκονται και σήμερα μαζί

ποιοι ονειρεύονται από κοινού το ίδιο όνειρο

ποιοι ακόμα μιλάνε μεταξύ τους

ποιοι μένουν χωμένοι χώρια στη γωνιά τους

ποιοι βρίσκουν καταφύγιο στην αβεβαιότητα

ποιοι στην ατράνταχτη σιγουριά;

Όσο κοιτάζω τις παλιές φωτογραφίες

τόσο πιο καθαρά το βλέπω

περισσότερο κι από το παρελθόν

το μέλλον είναι που δεσμεύει.

 

ΘΕΜΑΤΑ

ΘΕΜΑ 1 (μονάδες 35)

 

1ο υποερώτημα (μονάδες 10)

Να αποδώσεις συνοπτικά σε 60 – 70 λέξεις τις διαφορές ανάμεσα στα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης και το διαδίκτυο, σύμφωνα με το Κείμενο 1.

Μονάδες 10

2ο υποερώτημα (μονάδες 10)

Στην πρώτη παράγραφο του Κειμένου 1 ο Ηλίας Βεργίτσης κάνει χρήση του ερωτήματος «Τι είναι τελικά αυτό που διαφοροποιεί σήμερα τα ιντερνετικά μέσα ενημέρωσης από τα παραδοσιακά;» Να αιτιολογήσεις τον ρόλο του ερωτήματος αυτού στην οργάνωση του κειμένου.

Μονάδες 10

3ο υποερώτημα (μονάδες 15)

Να αποδώσεις τον ρόλο των ακόλουθων σημείων στίξης στο νόημα του κειμένου 1:

• α. της διπλής παύλας και του ερωτηματικού στο χωρίο: «Μπορεί άραγε το διαδίκτυο – αν και βρίσκεται ακόμη στην εφηβική ηλικία – να εκφράσει το εξελισσόμενο αυτό αίτημα;» (1η παράγραφος]
• β. της άνω και κάτω τελείας στο χωρίο: «Στην περίπτωση των διαδικτυακών μέσων τα πράγματα είναι διαφορετικά: καταναλωτές του προϊόντος είναι αναγκαστικά …» (2η παράγραφος]
• γ. των εισαγωγικών στο χωρίο: «Ειδήσεις χωρίς εικόνα «θάβονται» σε μερικά δευτερόλεπτα στο τέλος των δελτίων» (3η παράγραφος]
• δ. των κομμάτων στο χωρίο: «Ο αναγνώστης ενημερώνεται άμεσα – μέσα σε ελάχιστα λεπτά – για την είδηση που αυτός επιθυμεί, πληροφορείται για προηγούμενα γεγονότα, έχει στη διάθεσή του απεριόριστο οπτικοακουστικό υλικό, αναλύσεις από άπειρες πηγές, αρθρογραφία…» (3η παράγραφος]

Μονάδες 15

Δείτε και άλλα διαγωνίσματα από τον Ε.Ο.ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 

ΘΕΜΑ 2 (μονάδες 30)

Ο συντάκτης του κειμένου 1 υποστηρίζει ότι τα «παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης αναζητούν νέες διεξόδους μπροστά στις αυξημένες απαιτήσεις ενός νέου κοινού που απαιτεί γρήγορη, έγκυρη, σαφή και κυρίως «έξυπνη» ενημέρωση».

Σε ένα άρθρο σας για το σχολικό περιοδικό να επισημάνετε τα αρνητικά σημεία των ΜΜΕ, που κατά τη γνώμη σας πρέπει να αλλάξουν (350 λέξεις).

Μονάδες 30

ΘΕΜΑ 3 (μονάδες 15)

-Να βρείτε ένα σχήμα λόγου και να σχολιάσετε τη λειτουργία του μέσα στο ποίημα.

-Τι θέλει να δηλώσει ο ποιητής χρησιμοποιώντας το α΄ ενικό πρόσωπο;

Μονάδες 15

 

ΘΕΜΑ 4 (μονάδες 15)

Να σχολιάσεις τη στάση του ποιητή απέναντι στο παρελθόν και το μέλλον, εστιάζοντας στο περιεχόμενο των τεσσάρων τελευταίων στίχων του ποιήματος (80-200 λέξεις).

Μονάδες 15