Νέα Ελληνικά Γ´ ΕΠΑΛ: H αξία της ειρήνης (Κριτήριο αξιολόγησης)
ΚΕΙΜΕΝΟ Α
Η σημασία του να ενισχυθεί η διεθνής ειρήνη είχε αναγνωριστεί από τους πραγματικά μεγάλους άνδρες των προηγούμενων γενεών. Αλλά οι τεχνικές πρόοδοι της εποχής μας μετατρέψανε αυτό το ηθικό αίτημα σε θέμα ζωής ή θανάτου για τη σημερινή πολιτισμένη ανθρωπότητα, και έκαναν να θεωρείται η ενεργός ανάμειξη στη λύση του προβλήματος της ειρήνης ως ηθικό χρέος που δεν μπορεί να το παραβλέψει κανένας ευσυνείδητος άνθρωπος.
Πρέπει να καταλάβουμε πως οι πανίσχυρες βιομηχανικές ομάδες της κατασκευής όπλων κάνουν ό,τι μπορούν σ’ όλες τις χώρες για να εμποδίσουν τον ειρηνικό διακανονισμό των διεθνών διενέξεων και πως οι νομοθέτες μπορούν να επιτελέσουν αυτόν τον μεγάλο σκοπό μόνον όταν έχουν εξασφαλίσει την ισχυρή υποστήριξη της πλειοψηφίας των λαών τους. Σ’ αυτές τις μέρες των δημοκρατικών κυβερνήσεων, η μοίρα των εθνών εξαρτιέται από τα ίδια τα έθνη˙ αυτό πρέπει να τό ‘χει πάντα στο μυαλό του κάθε άτομο.
Η επιτέλεση μιας αλλαγής τόσο μακράς πνοής στη ζωή των εθνών προϋποθέτει μια ισχυρότατη ηθική προσπάθεια και ένα τελειωτικό ξερίζωμα μιας βαθύτατα ριζωμένης παράδοσης. Όποιος δεν είναι προετοιμασμένος να εξαρτήσει απόλυτα τη μοίρα της χώρας του σε περίπτωση διένεξης από τις αποφάσεις ενός διεθνούς διαιτητικού δικαστηρίου, και να κάνει συνθήκη γι’ αυτό το σκοπό, δεν είναι απόλυτα αποφασισμένος να αποφύγει τον πόλεμο. Πρέπει να γίνουν όλα ή τίποτα.
Είναι αναμφισβήτητο πως οι προηγούμενες προσπάθειες εξασφάλισης της ειρήνης απέτυχαν εξ αιτίας των σκόπιμων και μονομερών συμβιβασμών.
Μόνο ο αφοπλισμός και η ασφάλεια μπορούν να συνδυαστούν. Η μόνη εγγύηση της ασφάλειας είναι να αναλάβουν όλα τα έθνη την υποχρέωση να εκτελούν τις αποφάσεις της διεθνούς εξουσίας. Έτσι, στεκόμαστε πάντα στην αρχή των μεθόδων. Το αν θα βρούμε τον τρόπο της ειρήνης ή θα εξακολουθήσουμε τον παλιό δρόμο της κτηνώδους βίας, που τόσο ανάξιος είναι για τον πολιτισμό μας, αυτό εξαρτάται μόνο από μας. Από τη μια μεριά μας καλούν η ελευθερία του ατόμου και η ασφάλεια της κοινωνίας, και από την άλλη μεριά μας απειλεί η υποδούλωση του ατόμου και η εκμηδένιση του πολιτισμού μας. Η μοίρα μας θα είναι τέτοια που μας αξίζει.
- AL. EINSTEIN
ΚΕΙΜΕΝΟ Β
Γιάννης Ρίτσος – Εἰρήνη (απόσπασμα)
Τ᾿ ὄνειρο τοῦ παιδιοῦ εἶναι ἡ εἰρήνη
Τ᾿ ὄνειρο τῆς µάνας εἶναι ἡ εἰρήνη
Τὰ λόγια τῆς ἀγάπης κάτω ἀπ᾿ τὰ δέντρα
εἶναι ἡ εἰρήνη.
Ὁ πατέρας ποὺ γυρνάει τ᾿ ἀπόβραδο
µ᾿ ἕνα φαρδὺ χαµόγελο στὰ µάτια
µ᾿ ἕνα ζεµπίλι στὰ χέρια του γεµάτο φροῦτα
καὶ οἱ σταγόνες τοῦ ἱδρώτα στὸ µέτωπό του
εἶναι ὅπως οἱ σταγόνες τοῦ σταµνιοῦ
ποὺ παγώνει τὸ νερὸ στὸ παράθυρο,
εἶναι ἡ εἰρήνη.
Ὅταν οἱ οὐλὲς ἀπ᾿ τὶς λαβωµατιὲς
κλείνουν στὸ πρόσωπο τοῦ κόσµου
καὶ µὲς στοὺς λάκκους ποὔσκαψαν οἱ ὀβίδες
φυτεύουµε δέντρα
καὶ στὶς καρδιὲς ποὔκαψε ἡ πυρκαγιὰ
δένει τὰ πρῶτα της µπουµπούκια ἡ ἐλπίδα
κι οἱ νεκροὶ µποροῦν νὰ γείρουν στὸ πλευρό τους
καὶ νὰ κοιµηθοῦν δίχως παράπονο
ξέροντας πὼς δὲν πῆγε τὸ αἷµα τους τοῦ κάκου,
εἶναι ἡ εἰρήνη.
Εἰρήνη εἶναι ἡ µυρουδιὰ τοῦ φαγητοῦ τὸ βράδυ,
τότε ποὺ τὸ σταµάτηµα τοῦ αὐτοκινήτου στὸ δρόµο
δὲν εἶναι φόβος,
τότε ποὺ τὸ χτύπηµα στὴν πόρτα
σηµαίνει φίλος,
καὶ τὸ ἄνοιγµα τοῦ παραθύρου κάθε ὥρα
σηµαίνει οὐρανός,
γιορτάζοντας τὰ µάτια µας
µὲ τὶς µακρινὲς καµπάνες τῶν χρωµάτων του,
εἶναι εἰρήνη.
[…]
Ἡ εἰρήνη εἶναι τὰ σφιγµένα χέρια τῶν ἀνθρώπων
εἶναι τὸ ζεστὸ ψωµὶ στὸ τραπέζι τοῦ κόσµου
εἶναι τὸ χαµόγελο τῆς µάνας
Τίποτ᾿ ἄλλο δὲν εἶναι ἡ εἰρήνη.
Καὶ τ᾿ ἀλέτρια ποὺ χαράζουν βαθιὲς αὐλακιὲς
σ᾿ ὅλη τὴ γῆ, ἕνα ὄνοµα µονάχα γράφουν:
Εἰρήνη.
Τίποτ᾿ ἄλλο. Εἰρήνη.
Πάνω στὶς ράγες τῶν στίχων µου τὸ τραῖνο
ποὺ προχωρεῖ στὸ µέλλον
φορτωµένο στάρι καὶ τριαντάφυλλα,
εἶναι ἡ εἰρήνη.
Ἀδέρφια,
µὲς στὴν εἰρήνη διάπλατα ἀνασαίνει ὅλος ὁ κόσµος
µὲ ὅλα τὰ ὄνειρά µας
Δῶστε τὰ χέρια ἀδέρφια µου,
αὐτό ῾ναι ἡ εἰρήνη.
ΚΕΙΜΕΝΟ Α
Α1. Ποια λύση προτείνει ο συντάκτης του κειμένου για τη διασφάλιση της παγκόσμιας ειρήνης; (60-70 λέξεις). (Μονάδες 10)
Α2. α) Στην τελευταία παράγραφο του κειμένου να βρείτε τα δομικά μέρη και έναν τρόπο ανάπτυξής της.
(Μονάδες 6)
β) Ποιος τρόπος πειθούς κυριαρχεί στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές από το κείμενο. (Μονάδες 6)
Α3. α) Να δώσετε ένα τίτλο χωρίς σχόλιο στο κείμενο. (Μονάδες 3)
β) σημασία, διεθνής, θέμα, καταλάβουμε, υποστήριξη: να δώσετε ένα συνώνυμο στην κάθε λέξη.
(Μονάδες 5)
Α4. Σε μια ομιλία που θα πραγματοποιήσετε στο σχολικό σας χώρο, στο πλαίσιο διεξαγωγής μιας ημερίδας με θέμα « Νέοι και Ειρήνη», να αναφερθείτε στην αξία της ειρήνης καθώς και σε τρόπους διασφάλισής της μέσω δράσεων από την πλευρά των νέων. (200-500 λέξεις). (Μονάδες 20)
ΚΕΙΜΕΝΟ Β
Β1. Αξιοποιώντας αναφορές από το κείμενο, να αναλύσετε πώς οραματίζεται το ποιητικό υποκείμενο την ειρήνη (80-100 λέξεις). (Μονάδες 12)
Β2. α) Το ποίημα ανήκει στη μοντέρνα ή στην παραδοσιακή ποίηση; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με τρία στοιχεία, καθώς και με αντίστοιχες αναφορές από το ποίημα. (Μονάδες 9)
β) Να εντοπίσετε στο ποίημα:
- Μια παρομοίωση
- Μια επανάληψη
- Μια εικόνα
και να εξηγήσετε τη λειτουργία τους στο ποίημα ξεχωριστά. (Μονάδες 9)
Β3. Το ποιητικό υποκείμενο εκφράζει τη βαθιά του ανάγκη για παγκόσμια ειρήνη. Ταυτίζεστε με την ανάγκη του αυτή; Πιστεύετε πως υπάρχει ελπίδα για την επίτευξη της παγκόσμιας ειρήνης;
Να αναπτύξετε την απάντησή σας σε ένα κείμενο 100-150 λέξεων. (Μονάδες 20)
