Νέα Ελληνικά Γ´ ΕΠΑΛ: Εκπαίδευση (Κριτήριο αξιολόγησης)
ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Η παιδεία παίζει
Αν ρωτούσε κάποιος «Τι σχολείο θέλετε για τα παιδιά σας;» η πλειονότητα θα απαντούσε: «Πάντως όχι αυτό που έχουμε». Είναι ζήτημα εθνικής δυστροπίας1; Μπορεί. Μην ξεχνάμε πως αν οι Έλληνες δεν ήσαν τόσο δύστροποι στη διάρκεια των αιώνων, το πιθανότερο είναι πως θα είχαν αφομοιωθεί από κάποιον απ’ τους κατακτητές τους. Ή μήπως είναι ζήτημα «πολιτισμού», υπερβολικών απαιτήσεων γιατί «εμείς, ως Έλληνες, κρίνουμε ότι η παιδεία μας είναι το υπέρτατο αγαθό» – τουλάχιστον έτσι διαβεβαιώνουμε εαυτούς είτε όταν κουτσομπολεύουμε στη Βουλή είτε όταν αγορεύουμε στα μεταμεσονύκτια λαθροκάναλα. Ε ναι, την παιδεία μας την έχουμε μες στην καρδιά μας, είναι κομμάτι της ψυχής μας και επειδή ακριβώς την έχουμε μες στην καρδιά μας και είναι κομμάτι της ψυχής μας, κανείς δεν ενδιαφέρεται γι’ αυτήν.
Περίπου εκατόν πενήντα χιλιάδες δάσκαλοι και καθηγητές ασχολούνται κάθε χρόνο με περίπου ενάμισι εκατομμύριο βλαστούς της ελληνικής οικογένειας. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών απολαμβάνουν το κοινωνικό αγαθό που τους προσφέρει η ελληνική πολιτεία: το δημόσιο δωρεάν σχολείο. Ή μάλλον το δημόσιο σχολείο που παριστάνει πως είναι δωρεάν, αφού τα παιδιά που θέλουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους πρέπει να παρακολουθούν και φροντιστήρια, που μόνο δωρεάν δεν είναι.
Στα χρόνια της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας έγιναν έντεκα βασικές εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις. Αυτές αποτέλεσαν αντικείμενο πολιτικής διαμάχης, εκτεταμένου δημόσιου σχολιασμού και όλες αφορούσαν τις εξετάσεις αποφοίτησης από τη μέση και εισαγωγής στην ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση. Έγιναν και μερικές τροποποιήσεις στα σχολικά βιβλία ή στη διδακτέα ύλη […]
Τον βασικό όγκο της διδασκαλίας στο γυμνάσιο και στο λύκειο τον αποτελούν τα φιλολογικά μαθήματα και τα μαθηματικά. Αν άθροιζε κάποιος τις ώρες που το μέσο Ελληνόπουλο έχει διδαχθεί την αρχαία ελληνική στο σχολείο, κανονικά θα έπρεπε να μπορεί να διαβάζει το «Συμπόσιο» (του Πλάτωνα) στο πρωτότυπο πριν κοιμηθεί. Οι ώρες της διδασκαλίας ορίζονται από τον αριθμό των φιλολόγων που έχουν προσληφθεί στο Δημόσιο, και οι περισσότεροι απ’ αυτούς τους φιλολόγους είτε δεν είναι σε θέση να τα διδάξουν είτε, αν και τα ξέρουν, θεωρούν πως δεν πρέπει τα παιδιά να χάνουν χρόνο μαθαίνοντας αρχαία.
Τα Ελληνόπουλα διδάσκονται και Ιστορία. Η ιστορία της χώρας τους είναι μακραίωνη κι έτσι περνούν αρκετές ώρες της ζωής τους αποστηθίζοντας χρονολογίες και ονόματα από την αρχαία εποχή, το Βυζάντιο και τους νεότερους χρόνους. Κατά παράδοξο τρόπο, την Ιστορία αυτή δεν τη διδάσκουν ιστορικοί. Τη διδάσκουν φιλόλογοι, ενίοτε δε και καθηγητές ξένων γλωσσών, ανάλογα με τις ανάγκες που δημιούργησαν οι προσλήψεις διδακτικού προσωπικού. Επειδή η εμβέλεια2 των ελληνικών είναι μικρή στον σύγχρονο κόσμο, τα παιδιά μαθαίνουν και ξένες γλώσσες. Έτσι μπορούν άνετα να καταλάβουν φράσεις, όπως Me Tarzan, you Jane, ακόμη κι αν είναι στα ξένα.
Το συμπέρασμα είναι απλό: το ελληνικό σχολείο παραμένει ένας δυσκίνητος απολιθωμένος οργανισμός χωρίς ουσιαστικό προσανατολισμό, χωρίς παιδεία δηλαδή, ένα υποχρεωτικό πέρασμα που επιτρέπει τη συντήρηση θέσεων εργασίας. Ενώ παραμένει προσηλωμένο στις ανθρωπιστικές σπουδές, δεν καταφέρνει να ανταποκριθεί στον ρόλο του γιατί στην πραγματικότητα δεν το ενδιαφέρουν οι ανθρωπιστικές σπουδές. Αρνούμαι να πιστέψω όσους μου λένε ότι μετά από δύο αιώνες δεν μπορεί να βρεθεί ένας σύγχρονος τρόπος διδασκαλίας
των αρχαίων ελληνικών και της Ιστορίας.
Τάκης Θεοδωρόπουλος
Εφημ. «Η Καθημερινή», 12.04.2015
(ελαφρώς συντομευμένο-διασκευασμένο)
δυστροπία: παραξενιά, έλλειψη προσαρμοστικότητας
εμβέλεια: απήχηση, επιρροή
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
1η δραστηριότητα
Α1. Να χαρακτηρίσετε ως Σωστές ή Λάθος τις προτάσεις που ακολουθούν με βάση το περιεχόμενο του κειμένου:
α) Ο συγγραφέας πιστεύει ότι η επιθυμία για αλλαγή του υπάρχοντος σχολείου οφείλεται αποκλειστικά στην εθνική μας δυστροπία.
β) Ο συγγραφέας θεωρεί ότι οι ώρες διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών δεν συμβαδίζουν με το μαθησιακό αποτέλεσμα.
γ) Ο συγγραφέας κατακρίνει τον τρόπο αντιμετώπισης του μαθήματος της Ιστορίας στο σημερινό σχολείο.
δ) Το ελληνικό σχολείο είναι ευπροσάρμοστο, με σαφείς στόχους.
Μονάδες 10
Α2. «Στα χρόνια της Τρίτης Ελληνικής… στη διδακτέα ύλη»: Ποιο τρόπο πειθούς χρησιμοποιεί ο συντάκτης για να πείσει στην τρίτη παράγραφο του κειμένου; Να απαντήσετε με αναφορές στο κείμενο.
Μονάδες 5
2η δραστηριότητα
Α3. «Τι σχολείο θέλετε για τα παιδιά σας;»
«Πάντως όχι αυτό που έχουμε»
«πολιτισμού»
«εμείς, ως Έλληνες, κρίνουμε ότι η παιδεία μας είναι το υπέρτατο αγαθό»
«Συμπόσιο»
Στα παραπάνω αποσπάσματα γίνεται χρήση εισαγωγικών. Να αιτιολογήσετε την επιλογή τους από το συντάκτη (ξεχωριστή απάντηση για το καθένα)
Μονάδες 5
Α4. Να αντικαταστήσετε την κάθε υπογραμμισμένη λέξη με μία συνώνυμή της:
α) το κοινωνικό αγαθό που τους προσφέρει η ελληνική πολιτεία.
β) έγιναν έντεκα βασικές εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις.
γ) αν και τα ξέρουν, θεωρούν πως δεν πρέπει τα παιδιά να χάνουν χρόνο…
δ) το ελληνικό σχολείο παραμένει … ένα υποχρεωτικό πέρασμα…
Μονάδες 4
Α5. Στις ακόλουθες περιόδους να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική και αντίστροφα:
α) Οι ώρες της διδασκαλίας ορίζονται από τον αριθμό των φιλολόγων.
β) την Ιστορία αυτή δεν τη διδάσκουν ιστορικοί.
Μονάδες 6
3η δραστηριότητα
Α6. Στο κείμενο που σας δόθηκε ο συγγραφέας διατυπώνει μερικά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα. Σε ένα άρθρο (200-250 λέξεων) που θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του σχολείου σας α) αναφέρεστε στην προσφορά της εκπαίδευσης στον άνθρωπο και β) προτείνετε τρόπους-ενέργειες οι οποίες μπορούν να βελτιώσουν την αρνητική κατάσταση που επικρατεί στο χώρο της ελληνικής εκπαίδευσης.
Μονάδες 20
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Ζακ Πρεβέρ
Σελίδα γραπτού
Το σχολείο είναι βέβαια ο χώρος, όπου το παιδί κι ο νέος κατακτάνε τη γνώση. Μερικές φορές όμως το μάθημα είναι πολύ κουραστικό ή δεν αφήνει να περάσει μέσα η ζωή.
Δυο και δυο τέσσερα
τέσσερα και τέσσερα οχτώ
οχτώ κι οχτώ κάνουν δεκάξι.
Επαναλάβατε! λέει ο δάσκαλος.
Δυο και δυο τέσσερα
τέσσερα και τέσσερα οχτώ
οχτώ κι οχτώ κάνουν δεκάξι.
Μα να το πουλί-λύρα*
που περνά στον ουρανό
το παιδί το βλέπει,
το παιδί το ακούει,
το παιδί το φωνάζει:
Σώσε με
παίξε μαζί μου,
πουλί!
Τότε το πουλί κατεβαίνει
και παίζει με το παιδί.
Δυο και δυο τέσσερα.
Επαναλάβατε! λέει ο δάσκαλος
και το παιδί παίζει
το πουλί παίζει μαζί του…
Τέσσερα και τέσσερα οχτώ
οχτώ κι οχτώ κάνουν δεκάξι
δεκάξι και δεκάξι πόσα κάνουν;
Δεν κάνουν τίποτα δεκάξι και δεκάξι
και προπάντων όχι τριάντα δύο
έτσι ή αλλιώς
και φεύγουν.
Και το παιδί έκρυψε το πουλί
μες στο θρανίο του
κι όλα τα παιδιά
ακούν το τραγούδι του
κι όλα τα παιδιά ακούν τη μουσική
κι οχτώ κι οχτώ στη βόλτα τους φεύγουν
και τέσσερα και τέσσερα και δυο και δυο
στη βόλτα τους το σκάνε
και ένα και ένα δεν κάνουν ούτε ένα ούτε δύο
ένα ένα το ίδιο φεύγουν.
Και το πουλί-λύρα παίζει
και το παιδί τραγουδάει
και ο καθηγητής φωνάζει:
Πότε θα πάψετε να κάνετε τον Καραγκιόζη!
Μα όλα τ’ άλλα παιδιά
ακούν τη μουσική
και οι τοίχοι της τάξης
σωριάζονται ήσυχα.
Και τα τζάμια ξαναγίνονται άμμος
το μελάνι ξαναγίνεται νερό
τα θρανία ξαναγίνονται δένδρα
η κιμωλία ξαναγίνεται ακρογιαλιά
το φτερό ξαναγίνεται πουλί.
* το πουλί – λύρα = ωδικό πουλί που η ουρά του έχει σχήμα λύρας.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Β1. Τα παιδιά του ποιήματος βρίσκονται ανάμεσα σε δυο πραγματικότητες. Ποιες είναι αυτές και με ποιες λέξεις- εκφράσεις δηλώνονται;
Μονάδες 7
Β2. «και οι τοίχοι της τάξης…-…το φτερό ξαναγίνεται πουλί»: Στους τελευταίους στίχους του ποιήματος συντελείται μια μεταμόρφωση. Ποια είναι αυτή και τι θέλει να δείξει ο ποιητής; Μονάδες 8
Β3. Η ποίηση του Πρεβέρ είναι βασικά «οπτική». Να βρείτε και να περιγράψετε τρεις εικόνες που δίνει το ποίημα.
Μονάδες 9
Β4. Να εντοπίσετε τρία διαφορετικά σχήματα λόγου στο ποίημα και να σχολιάσετε το ρόλο καθενός από αυτά.
Μονάδες 6
Β5. Στο ποίημα παρουσιάζονται με ιδιαίτερα παραστατικό τρόπο η κούραση, η απάθεια και η αδιαφορία που βιώνουν πολλές φορές τα παιδιά στο σχολείο. Αναγνωρίζετε ανάλογες καταστάσεις και συναισθήματα στην δική σας σχολική πραγματικότητα; Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σε ένα σύντομο κείμενο 100-150 λέξεων.
Μονάδες 20
