Θέματα 2024 – Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία – Ημερήσιο Λύκειο – Εσπερινό Λύκειο
Πανελλήνιες 2024 | 31.05.2024
Νέα Ελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία
………………………………………………………………..
Σχολιασμός εκφωνήσεων
Εκφωνήσεις σαφείς πάνω σε ωραίο θεματικό χώρο και ακόμα ωραιότερα κείμενα ήταν αυτές που δόθηκαν σήμερα στους υποψηφίους της Νέας Ελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας.
………………………………………………………………..
Ενδεικτικές απαντήσεις
Θέμα Α
Τα ταξίδια προσφέρουν στο άτομο όμορφες αναμνήσεις και τη δυνατότητα της προσωπικής εξέλιξης, ολοκλήρωσης, ευτυχίας, ψυχαγωγίας και ψυχοσωματικής υγείας. Με την απομάκρυνση από την κουραστική πραγματικότητα και την απόκτηση νέων εμπειριών τα ταξίδια αποτελούν για τον σύγχρονο άνθρωπο, που στερείται ψυχικών αποθεμάτων και ταλαιπωρείται από τη ρουτίνα των δυσκολιών, πολύτιμο δώρο ηρεμίας, μέσο αυτογνωσίας και ψυχικής αναζωογόνησης. Τέλος, η επαφή με διαφορετικές κουλτούρες μορφώνει πνευματικά τον άνθρωπο και τον οδηγεί σε νέους τρόπους ζωής και σκέψης. (74 λέξεις)
Θέμα Β1
- β
- β
- α
- α
- γ
Θέμα Β2α
Στη δεύτερη παράγραφο του Κειμένου 1 πρόθεση της συντάκτριας είναι να παρουσιάσει ένα μέρος της προσφοράς των ταξιδιών στο άτομο και ειδικότερα στην προσωπική του εξέλιξη και στην προσπάθειά του για ψυχοπνευματική ολοκλήρωση και ευτυχία. Για τον λόγο αυτό η συντάκτρια επιλέγει να αναπτύξει τις σκέψεις της με αιτιολόγηση, κάτι που διαφαίνεται από την διαρθρωτική λέξη «γιατί». Πιο συγκεκριμένα, αφού πρώτα παρουσιάζει τη βασική της θέση («Η αξία των ταξιδιών είναι από κάθε άποψη ανεκτίμητη»), στη συνέχεια την αιτιολογεί («γιατί τα ταξίδια έχουν το μοναδικό χάρισμα να συνδυάζουν όλα αυτά τα συστατικά στοιχεία που χρειάζεται πραγματικά ο άνθρωπος») και αμέσως μετά παρουσιάζει ορισμένα από τα οφέλη των ταξιδιών («να εξελιχθεί πνευματικά και ψυχικά, να ολοκληρωθεί … να ευτυχήσει … Πνευματικές κατακτήσεις για όσους “ορέγονται φύσει του ειδέναι”, απεριόριστη ψυχαγωγία, αλλά και ψυχική και σωματική υγεία είναι τα οφέλη…»). Επικαλείται τη λογική του δέκτη με την χρήση επιχειρήματος, ώστε να πείσει αποτελεσματικότερα για την ορθότητα της άποψης που εκφέρει. Έτσι, ο λόγος κερδίζει σε αξιοπιστία, με αποτέλεσμα ο δέκτης να πείθεται για τα οφέλη των ταξιδιών.
Θέμα Β2β
έτσι ώστε (1η παράγραφος): Οι λέξεις δηλώνουν το αποτέλεσμα του αγώνα για την πεμπτουσία της ζωής. Το αποτέλεσμα αυτό είναι να φτάσει ο άνθρωπος ένα βήμα πιο κοντά στην πολυπόθητη ευδαιμονία.
Αν και (1η παράγραφος): Οι λέξεις δηλώνουν την εναντίωση με το νόημα της πρότασης («οι περισσότεροι τουλάχιστον από εμάς θα συμφωνούσαμε πως ευτυχία είναι αδιαμφισβήτητα μια ευρεία συλλογή στιγμών»). Αν και η ευτυχία είναι κάτι υποκειμενικό για κάθε άνθρωπο, όπως ισχυρίζεται η συντάκτρια, για τους περισσότερους ευτυχία είναι η συλλογή στιγμών.
ή (3η παράγραφος): Το διαζευκτικό «ή» δηλώνει τη διάζευξη μεταξύ δύο αντίθετων απόψεων που κατά τη συντάκτρια ενδέχεται να εκφραστούν από τους αναγνώστες του κειμένου. Η συντάκτρια παρουσιάζει μια προσωπική της θέση, σύμφωνα με την οποία «ζούμε σε μια εποχή που η καθημερινότητα απαιτεί από εμάς μεγάλα ποσά ενέργειας και ψυχικών αποθεμάτων», προλαμβάνοντας παράλληλα και τις δύο διαφορετικές απόψεις που ενδέχεται να εκφραστούν: για άλλους ανθρώπους αυτό μπορεί να είναι κάτι καλό («καλώς») ενώ για άλλους κάτι κακό («κακώς»).
καθώς και (5η παράγραφος): Οι λέξεις δηλώνουν την εμφατική προσθήκη θετικών αποτελεσμάτων των ταξιδιών για τον άνθρωπο. Η συντάκτρια αναφέρει ότι τα ταξίδια «συμβάλλουν στην ευρύτερη μόρφωση του ανθρώπου, τη διεύρυνση των πνευματικών του οριζόντων» και αμέσως μετά συμπληρώνει εμφατικά ότι προσφέρουν δύο ακόμα οφέλη: «καθώς και τη γνώση και υιοθέτηση νέων τρόπων ζωής και σκέψης».
Συμπερασματικά (7η παράγραφος): Η εναρκτήρια λέξη της τελευταίας παραγράφου του Κειμένου 1 δηλώνει την ξεκάθαρη επιλογή της συντάκτριας να προχωρήσει σε ανακεφαλαιωτικές και συμπερασματικές παρατηρήσεις πάνω στο θέμα της.
Θέμα Β3
Ο βιωματικός χαρακτήρας του Κειμένου 2 υποδηλώνεται ξεκάθαρα από τη χρήση του πρώτου ρηματικού προσώπου (ενικού και πληθυντικού: «Μπαίνουμε … Φτάσαμε … Πηγαίνω … Συλλογίζουμαι») που αποδίδει την προσωπική βιωμένη εμπειρία με τρόπο ζωντανό, άμεσο, οικείο και παραστατικό, φέρνει τον αναγνώστη πιο κοντά στα προσωπικά συναισθήματα του αφηγητή, επιτρέποντας παράλληλα σ’ αυτόν (στον αφηγητή) να αποτυπώσει τις σκέψεις του με ύφος υποκειμενικό και εξομολογητικό.
Ο βιωματικός χαρακτήρας του Κειμένου 2 υποδηλώνεται ακόμα από τη χρήση των παρελθοντικών χρόνων στην αφήγηση και κυρίως του αορίστου («Φτάσαμε») και του δραματικού ενεστώτα («Μπαίνουμε … Πηγαίνω … Συλλογίζουμαι»). Και οι δύο αυτοί χρόνοι αναφέρονται στο παρελθόν και δηλώνουν τη σαφή πρόθεση του αφηγητή να παρουσιάσει βιώματα, που έχει ζήσει προσωπικά, από την υποκειμενική του οπτική σκοπιά. Ειδικά ο δραματικός ενεστώτας ζωντανεύει ακόμα περισσότερο την αφήγηση με την ενάργεια και την παραστατικότητά του. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι τα τέσσερα βασικά ρήματα της αφήγησης («Μπαίνουμε … Φτάσαμε … Πηγαίνω … Συλλογίζουμαι») τοποθετούνται στην αρχή καθεμιάς από τις τέσσερις πρώτες παραγράφους του κειμένου δείχνοντας τη σαφή πρόθεση του αφηγητή να τα χρησιμοποιήσει ως σπονδυλική στήλη της βιωματικής του εξομολόγησης.
Θέμα Γ
Για το ποιητικό υποκείμενο το ταξίδι λειτουργεί ως μέσο αναζωογόνησης από τα αρνητικά συναισθήματα της καθημερινής και καταπιεσμένης ρουτίνας. Οι μεταφορές «σφίγγει ο καημός» και «με δαγκώνει» όπως και οι παρομοιώσεις «σα θηλιά το λαιμό» και «σα φίδι» δηλώνουν ακριβώς αυτή την αρνητική διάθεση που το ποιητικό υποκείμενο επιθυμεί να θεραπεύσει. Η επιθυμία του είναι σφοδρή και εκφράζεται τόσο με το εξομολογητικό πρώτο ενικό πρόσωπο «θέλω» όσο και με την υποτακτική έγκλιση «ν’ αρχίσω» και την υπερβολή «χωρίς τελειωμό». Το ποιητικό υποκείμενο επιθυμεί ένα ταξίδι διαρκές, αργό και ατελείωτο («να τραβώ, να τραβώ»: ασύνδετο και επανάληψη) που σε αντίθεση με τα συνηθισμένα θα είναι ταξίδι περισσότερο μοναχικό παρά συντροφικό («ψυχή να μη βρίσκω»). Ολόκληρη η τρίτη στροφή του ποιήματος δηλώνει αυτή την προσωπική επιθυμία («Να νιώθω»: υποτακτική έγκλιση) για απομόνωση και μοναχικότητα στο προσωπικό του ταξίδι με το μεγάλο ασύνδετο και τις συνεχείς εικόνες: «πλατιά ερημιά, | κλεισμένα τα σπίτια, τα τζάκια σβησμένα, | ψηλά να μη φέγγει αστέρι κανένα, | και κάτου γυναίκα καμιά»). Από την υποθετική διαπίστωση «ίσως σε τέτοιο ταξίδι αν βρεθώ» φαίνεται ότι αυτό το ταξίδι αποτελεί για το ποιητικό υποκείμενο ένα όνειρο, μια ανεκπλήρωτη ακόμα επιθυμία («δε θα ‘χω περίσσια λαχτάρα σαν τώρα») που περιμένει την εκπλήρωσή της.
Η διάθεση του ποιητικού υποκειμένου αποτελεί έναν κοινό τόπο για το μεγαλύτερο μέρος των συνανθρώπων μας. Οι ταχύτατοι ρυθμοί της ζωής και οι καθημερινές πιέσεις που δεχόμαστε από τις υποχρεώσεις παράγουν ένα εκρηκτικό μείγμα από αρνητικά συναισθήματα που χρειάζονται εκτόνωση. Είναι βέβαιο ότι καθένας μας επιλέγει τον δικό του προσωπικό τρόπο να βιώσει την αποφόρτισή του. Για μένα προσωπικά τα ταξίδια αποτελούν ένα βίωμα που μπορεί να ωφελήσει, με τη διαφορά ότι στα ταξίδια μου αναζητώ, πέρα απ’ όλα τα άλλα, και την παρουσία του συνανθρώπου, μια παρουσία θεραπευτική της απομόνωσης των ψυχών που ταλαιπωρεί τον σύγχρονο άνθρωπο.
(περίπου 230 λέξεις χωρίς τα χωρία του λογοτεχνικού κειμένου)
Θέμα Δ
Η θεραπευτική δύναμη των ταξιδιών
Η ρουτίνα της καθημερινότητας, οι γρήγοροι ρυθμοί, οι υποχρεώσεις, τα προβλήματα, το άγχος γεννούν σε όλους μας την ανάγκη της εκτόνωσης και της αποφόρτισης που θα γεμίσουν τις ψυχικές μας μπαταρίες∙ για να συνεχίσουμε! Για κάθε άνθρωπο τα ταξίδια αποτελούν πράγματι έναν ενδεδειγμένο τρόπο που προσφέρει ψυχική εκτόνωση και αναζωογόνηση. Πώς μπορεί κανείς να διαφωνήσει σε αυτό… Σε αυτό το άρθρο όμως θα μου επιτρέψετε να παρουσιάσω και την προσωπική μου εμπειρία για τους τρόπους που εγώ προσωπικά επιλέγω να αναζητώ την ηρεμία και ισορροπία μου.
Ακόμα και αν το ταξίδι αποτελεί ορισμένες φορές – και δυστυχώς – για το ευρύτερο κοινό μια δύσκολα εφικτή πολυτέλεια, η ουσιαστική του προσφορά είναι αδιαμφισβήτητη. Ανεκτίμητες οι όμορφες αναμνήσεις που προσφέρει. Πλούσιες οι γνώσεις και οι εμπειρίες που χαρίζει. Το ταξίδι ανανεώνει, αναζωογονεί, εκτονώνει, αποφορτίζει, ηρεμεί, γαληνεύει την ψυχή. Από μόνο του αποτελεί μια εμπειρία ζωής, ένα θεραπευτήριο της ταλαιπωρίας, ένα καταφύγιο της ελπίδας και της αισιοδοξίας. Αποτελεί συνάμα ένα μέσο πνευματικής ωρίμανσης του ανθρώπου και συνύπαρξης με τον συνάνθρωπο. Ειδικά αυτό το τελευταίο δεν είναι ζήτημα ήσσονος σημασίας, διότι η επαφή με διαφορετικές κουλτούρες και πολιτισμούς αίρει τα «σύνορα» που εγείρουν οι προκαταλήψεις μας και μας οδηγεί σε νέους τρόπους σκέψης και αντίληψης της πραγματικότητας.
Είναι ευχής έργον να υπάρχει σε κάθε άνθρωπο αυτή η δυνατότητα. Να βιώνει, δηλαδή, πολλά και όμορφα ταξίδια στη διάρκεια της ζωής του. Από τον κανόνα αυτό δεν επιθυμώ να εξαιρέσω ούτε τον εαυτό μου βέβαια. Παρά ταύτα, οφείλω να ομολογήσω ότι η προσωπική ηρεμία και ισορροπία δεν κατακτώνται μόνο μέσω των ταξιδιών αλλά και μέσω άλλων τρόπων όπως η άθληση, η επαφή με την τέχνη, η ουσιαστική επικοινωνία με τον συνάνθρωπο, η συχνή εμπειρία της ανάγνωσης. Όλοι αυτοί οι τρόποι αποτελούν εξίσου σημαντικά καταφύγια της ψυχής και του πνεύματος από τις ταλαιπωρίες της καθημερινής ρουτίνας. Αποτελούν εφάμιλλους τρόπους αναζωογόνησης του σώματος και του πνεύματος, που τόσο πολύ καταπιέζονται από τις συμβατικές τυπικότητες και τις επιφανειακές σχέσεις.
Χωρίς αμφιβολία ο άνθρωπος δεν έχει και λίγες επιλογές στον δρόμο της προσωπικής του εξέλιξης αλλά και στην προσπάθειά του για προσωπική ηρεμία και ισορροπία. Τελευταίο εμπόδιο που έχει να ξεπεράσει, για να πετύχει τους στόχους αυτούς, είναι η υπέρβαση της αδράνειας που ανακόπτει την πράξη. Σε τελική ανάλυση κάθε επιλογή αποκτά αξία μόνο όταν συνδυάζεται με τη βούληση και τη δράση.
(περίπου 400 λέξεις)
………………………………………………………………..
Καλή δύναμη και καλή συνέχεια σε όλα τα παιδιά που διαγωνίζονται στον επίπονο στίβο των εξετάσεων.
Βασιλική Ανάγνου | Δημήτρης Περβολιανάκης
