Λυσίας, Υπέρ Μαντιθέου: Λεξιλογικές ασκήσεις

Λυσίας, Υπέρ Μαντιθέου: Λεξιλογικές ασκήσεις

§§ 1-3

 

1. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του αρχαίου διδαγμένου κειμένου, να γράψετε ένα ομόρριζο ουσιαστικό ή επίθετο της Νέας Ελληνικής, απλό ή σύνθετο: συνῄδη, διαβεβλημένοις, βεβιωμένων, καταστῆναι, ἐλπίζω.

 

2. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του αρχαίου διδαγμένου κειμένου, να γράψετε ένα ομόρριζο ουσιαστικό ή επίθετο της Νέας Ελληνικής, απλό ή σύνθετο: ποιεῖν, ἡγοῦμαι, φαίνωμαι, μετρίως, πολιτείας.

 

3. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του αρχαίου διδαγμένου κειμένου, να γράψετε ένα ομόρριζο ουσιαστικό ή επίθετο της Νέας Ελληνικής, απλό ή σύνθετο: συνῄδη, διαβεβλημένοις, βεβιωμένων, καταστῆναι, ἐλπίζω.

 

4. Να βρείτε στο αρχαίο διδαγμένο κείμενο που σας δίνεται μία ετυμολογικά συγγενή λέξη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις της Νέας Ελληνικής: είδηση, πρόσχαρος, σχέση, επιτυχία, παράδειγμα.

 

5. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω περιόδους λόγου της Νέας Ελληνικής με το κατάλληλο ομόρριζο (απλό ή σύνθετο) της λέξης του αρχαίου διδαγμένου κειμένου που σας δίνεται, ώστε να ολοκληρωθεί ορθά το νόημά τους:

• κατηγόροις: Συνήθως ψωνίζει φρούτα και λαχανικά από τη λαϊκή …………………. .
• ἀναγκάζωσιν: Το αεροπλάνο έκανε ………………………….. προσγείωση.
• πεπραγμένων: Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών της έκανε την …………………….. της άσκηση στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός».
• λόγους: Είναι ……………………… το αίτημά σου και δεν θα ικανοποιηθεί!
• ἵππευον: Επισκεφθήκαμε τον…………………… όμιλο της πόλης μας.

 

6. Να επιλέξετε από τη στήλη Β για καθεμία αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Α την ορθή σημασία της σύμφωνα με το αρχαίο διδαγμένο κείμενο:

Α	Β
1.     βουλομένοις	α. σκέφτομαι β. θέλω
2.     αἰτίους	α. υπεύθυνοι β. ανεύθυνοι
3.     ἐπιδείξω	α. επιδεικνύομαι β. αποδεικνύω
4.     Ἀξιῶ	α. είμαι άξιος β. έχω την αξίωση
5.     δέομαι	α. παρακαλώ β. φοβάμαι

 

 

 

 

§§ 2-3

 

7. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου να γράψετε μία περίοδο λόγου στη Νέα Ελληνική, όπου η συγκεκριμένη λέξη να χρησιμοποιείται με διαφορετική σημασία από αυτήν που έχει στο αρχαίο κείμενο: ἀηδῶς,μετρίως, δοκιμάζειν, ἐπεδήμουν, πολιτείας. Μπορείτε να τη χρησιμοποιήσετε σε οποιαδήποτε μορφή της (μέρος του λόγου, πτώση, αριθμό, γένος, έγκλιση, χρόνο).

 

 

8. Να γράψετε μία σύνθετη λέξη της Νέας Ελληνικής, με πρώτο συνθετικό καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του αρχαίου διδαγμένου κειμένου: χρόνον, μόνον, πράγμασι, πλέον, λόγους.

 

9. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω περιόδους λόγου της Νέας Ελληνικής με το κατάλληλο ομόρριζο (απλό ή σύνθετο) της λέξης του κειμένου που σας δίνεται, ώστε να ολοκληρωθεί ορθά το νόημά τους:

• τυγχάνει: Η ……………………. των στόχων μας είναι βασική προϋπόθεση για να προοδεύσουμε.
• διακείμενος: Αυτό το δαχτυλίδι είναι οικογενειακό μας ……………………. .
• πλέον: Η ……………………. των κατοίκων της περιοχής είναι αγρότες.
• φαίνομαι: Στην …………………… της θάλασσας υπήρχαν πολλά φύκια.
• πολιτείας: Ο Αθηναίος ………………… συνδύαζε τη θεωρία με την πράξη, σύμφωνα με τον Περικλή.

 

10. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω περιόδους λόγου της Νέας Ελληνικής με ομόρριζα (απλά ή σύνθετα) του ρηματικού τύπου φαίνωμαι, ώστε να ολοκληρωθεί ορθά το νόημά τους:

• Ο ποδοσφαιρικός αγώνας είχε πολλές ενδιαφέρουσες …………………….
• Στην Επανάσταση του 1821, εκτός από τους επιφανείς ήρωες, υπήρχε και ένα πλήθος ……………………….. ηρώων.
• Δεν τον βρίσκω πουθενά, είναι …………………………… εδώ και μέρες.
• Έκανε εντυπωσιακή …………………………… και τράβηξε αμέσως όλα τα βλέμματα.
• ………………………………. δεν είσαι καλά ενημερωμένος, για αυτό προβάλλεις αυτές τις αντιρρήσεις.

 

11. Να βρείτε στο κείμενο που σας δίνεται μία ετυμολογικά συγγενή λέξη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις της Νέας Ελληνικής: καθηγητής, παράδειγμα, παρανοϊκός, προϊστάμενος, ανέχεια.

 

12. Να επιλέξετε για καθεμία αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Α την ετυμολογικά συγγενή της νεοελληνική λέξη της στήλης Β:  

Α	Β
πεπραγμένων	α. απραξία β. πέρασμα
μετέχειν	α. εξοχή  β. μετόπη
εἶναι	α. περιουσία  β. ανάσα
φαίνωμαι	α. φανατικός β. αφανής
δέομαι	α. αδελφός β. δέηση

 

 

 

§§ 4-6

 

 

13. Να γράψετε ένα σύνθετο ομόρριζο ουσιαστικό της Νέας Ελληνικής, για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του αρχαίου διδαγμένου κειμένου: μεθισταμένης, φαίνονται, ἔχοντες, σκοπεῖν, ἐψηφίσασθε.    

 

14. Να βρείτε στο αρχαίο διδαγμένο κείμενο που σας δίνεται μία ομόρριζη λέξη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις της Νέας Ελληνικής: φορεσιά, μετάσταση, ικέτης, φαντασία, σκέψη.

 

15. Να αντιστοιχίσετε καθεμία αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Α με την ετυμολογικά συγγενή νεοελληνική λέξη της στήλης Β. Δύο λέξεις στη στήλη Β περισσεύουν. 

Α	Β
1.     πατὴρ 2.     ἐξέπεμψε 3.     μεθισταμένης 4.     ἡμέραις 5.     ἔνεισιν	α. καθημερινός β. ένεση γ. παραπομπή   δ. μεθυστικός ε. κατάστημα ζ. επουσιώδης η. φιλοπατρία

 

16. Να αντιστοιχίσετε καθεμία αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Α με την ετυμολογικά συγγενή νεοελληνική λέξη της στήλης Β. Δύο λέξεις στη στήλη Β περισσεύουν. 

Α	Β
1.     πατὴρ 2.     ἐξέπεμψε 3.     μεθισταμένης 4.     ἡμέραις 5.     ἔνεισιν	α. καθημερινός β. ένεση γ. παραπομπή   δ. μεθυστικός ε. κατάστημα ζ. επουσιώδης η. φιλοπατρία

 

17. Να αντιστοιχίσετε καθεμία αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Α με την ετυμολογικά συγγενή νεοελληνική λέξη της στήλης Β. Δύο λέξεις στη στήλη Β περισσεύουν. 

Α	Β
1.     πατὴρ 2.     ἐξέπεμψε 3.     μεθισταμένης 4.     ἡμέραις 5.     ἔνεισιν	α. καθημερινός β. ένεση γ. παραπομπή   δ. μεθυστικός ε. κατάστημα ζ. επουσιώδης η. φιλοπατρία

 

 

18. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του αρχαίου διδαγμένου κειμένου να γράψετε μία περίοδο λόγου στη Νέα Ελληνική, όπου η συγκεκριμένη λέξη να χρησιμοποιείται με διαφορετική σημασία από αυτήν που έχει στο αρχαίο διδαγμένο κείμενο: Πόντῳ, καιρόν, δῆμον, σανιδίου, καταστάσεις. Μπορείτε να τη χρησιμοποιήσετε σε οποιαδήποτε μορφή της (μέρος του λόγου, πτώση, αριθμό, γένος, έγκλιση, χρόνο).  

 

19. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω περιόδους λόγου της Νέας Ελληνικής με το κατάλληλο ομόρριζο (απλό ή σύνθετο) της λέξης του αρχαίου διδαγμένου κειμένου που σας δίνεται, ώστε να ολοκληρωθεί ορθά το νόημά τους: 

• πατήρ: Μετά τον θάνατό του οι γιοι του μοιράστηκαν την ……………………. περιουσία.  
• διαιτησομένους:  Χρειάζεται να κάνω …………………….. για λόγους υγείας.  
• καιρόν: Η πανδημία, δυστυχώς, συνεχίζει να απασχολεί την  ……………………… στα δελτία ειδήσεων.  
• σκοπεῖν:  Συνελήφθη χθες στη χώρα μας ξένος πράκτορας με την κατηγορία της …………………………… .  
• ἔλεγχος: Τους άφησε ……………………… και κάνουν ό,τι θέλουν.   

 

 

20. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του αρχαίου διδαγμένου κειμένου, να γράψετε ένα ομόρριζο επίθετο της Νέας Ελληνικής, απλό ή σύνθετο: πατήρ, συμφορᾶς, καθαιρουμένων, μεταδιδόναι, ἀναπράξητε.

 

 

«Το/τα θέμα/τα προέρχεται και αντλήθηκε/αν από την πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας που αναπτύχθηκε (MIS5070818-Tράπεζα θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Γενικό Λύκειο-ΕΠΑΛ) και είναι διαδικτυακά στο δικτυακό τόπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) στη διεύθυνση (http://iep.edu.gr/el/trapeza-thematon-arxiki-selida)».