Νεοελληνική Γλώσσα Γ´ Λυκείου: Ασκήσεις στα κειμενικά είδη
Σε ποιο κειμενικό είδος ανήκουν τα παρακάτω κείμενα; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με τρία χαρακτηριστικά παραδείγματα για το καθένα.
Κείμενο 1
α) Η διαδικασία δημιουργίας του βίντεο: α) Καθορίζουμε και σχεδιάζουμε το βίντεο, δηλαδή το είδος του και το κοινό στο οποίο απευθύνεται, το θέμα, τα μηνύματα ή τις ιδέες που πραγματεύεται, το γενικό αισθητικό μέρος και τη διάρκεια του, τα μηχανήματα και τους συνεργάτες που χρειάζονται (Εικ.3).
β) Επεξεργαζόμαστε το σενάριο, το οποίο περιλαμβάνει όλες τις λεπτομέρειες για το γύρισμα, από την ιστορία και τους τυχόν διαλόγους μέχρι τα πλάνα, την χρονική τους διάρκεια, τους φωτισμούς, τους ήχους, τη μουσική, την κίνηση της μηχανής, τα ειδικά εφέ κ.τ.λ.
γ) Προγραμματίζουμε τα γυρίσματα, δηλαδή ξεχωρίζουμε την κάθε σκηνή, χωρίζουμε τα πλάνα σε εξωτερικά και εσωτερικά και αποφασίζουμε τη σειρά με την οποία θα κάνουμε τις λήψεις.
photodentro.edu.gr
Κείμενο 2
Νίκου Καζαντζάκη, «Ήτον» (αποσπάσματα)
Ωραία καλοκαιριάτικη μέρα, γυρίζω στα χαριτωμένα στενά δρομάκια του Ήτον, μπαίνω στην κοσμοξάκουστη σχολή, όπου σπουδάζει, από το Δημοτικό ώς το Γυμνάσιο, η αριστοκρατία της Αγγλίας.
[…]
Τέτοια συμπύκνωση πεθυμιάς και νοσταλγίας νιώθεις αναπνέοντας τον αγέρα τούτο του Ήτον. Όλοι σχεδόν οι αρχηγοί του εγγλέζικου έθνους τους τελευταίους αιώνες πέρασαν εδώ μέσα, στους τοίχους τούτους και τις πρασινάδες, την παιδική κι εφηβική τους ηλικία, και τούτες οι κλειστές αυλές κι οι τριζοκοπούσες παμπάλαιες σκάλες και το γιασεμί τούτο που ανθίζει στις δοξαρωτές πόρτες θα ’μειναν σε όλη τους τη ζωή η μεγάλη τους αγιάτρευτη νοσταλγία.
[…]
Νιώθεις πως εδώ, στη μικρή τούτη φημισμένη πολιτεία όπου αναθρέφεται η εγγλέζικη αριστοκρατία, το ελληνικό πνέμα, φωτεινό, τολμηρό κι ισορροπημένο, συνεχίζει εξόριστο στην υπερβόρεια ομίχλη το εξαίσιο έργο του.
Περνώ ένα μικρό γιοφυράκι ποταμού, φτάνω στον ανοιχτό χώρο, όπου οι μεγάλοι μαθητές με τα ουρανιά και τ’ άσπρα κασκέτα, παίζουν γκολφ. Ωραία λιγνά κορμιά, χάρη και δύναμη, πειθαρχημένη ορμή, χαρά στο μάτι να βλέπει και στο νου να συλλογιέται πως με την άσκηση τα κορμιά τούτα γίνουνται καλοί αγωγοί για να περνάει το πνέμα.
Κείμενο 3
Πρέπει να τρώμε πρωινό;
Η πιο σηµαντική συνήθεια διατροφής που πρέπει ν’ ακολουθήσει ένα παιδί για όλη τη διάρκεια της ζωής του είναι η λήψη πρωινού γεύματος. Στη χώρα µας συνεχώς αυξάνεται ο αριθµός των παιδιών που δεν τρώνε πρωινό, µε το πρόσχηµα ότι ξυπνούν αργά και «δεν προλαβαίνουν» να πάνε στην ώρα τους στο σχολείο. Άλλα πάλι θεωρούν ότι µε τη λήψη πρωινού «ανακατεύεται το στοµάχι τους» στο σχολικό λεωφορείο.
Καλό είναι τα παιδιά να ξυπνούν νωρίτερα και να λαµβάνουν ένα ισορροπηµένο πρωινό χωρίς να βιάζονται ή ακόµα να µάθουν να το προετοιµάζουν µόνα τους. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά τα οποία δεν τρώνε πρωινό έχουν µικρότερη επίδοση στις εργασίες που απαιτούν συγκέντρωση και εγρήγορση, ενώ µοιάζουν πολλές φορές πιο κουρασµένα και νωχελικά.
Ένας κύριος λόγος για τη µειωµένη επίδοση στο σχολείο όταν το παιδί δεν παίρνει πρωινό είναι η µείωση των επιπέδων γλυκόζης στο αίµα, µε αποτέλεσµα ο εγκέφαλος και το νευρικό σύστηµα να µη λειτουργούν σωστά. Γι’ αυτό χρειάζονται µικρά και συχνά γεύµατα, κυρίως «δεκατιανό».
Ένα ισορροπηµένο πρωινό ή κολατσιό µε φυτικά λιπαρά χορταίνει το παιδί και το εµποδίζει από παχυντικά σνακ ανάµεσα στα γεύµατα, που ενοχοποιούνται για την παχυσαρκία.
∆ηµήτριος Χιώτης, Παιδίατρος-Ενδοκρινολόγος Ένθετο Popular Medicine, εφηµερίδα Η Καθηµερινή, Απρίλιος 2006
Κείμενο 4
Fake news υπήρχαν πάντα. Και τα ΜΜΕ ήταν πάντα γεμάτα με τέτοιου είδους «ειδήσεις». Βέβαια να διευκρινίσω ότι οι ψεύτικες ειδήσεις δεν έχουν όλες την ίδια βαρύτητα και χαρακτήρα. Υπάρχουν ψεύτικες ειδήσεις που οφείλονται στην άγνοια ή τον ελλειμματικό επαγγελματισμό των δημοσιογράφων, υπάρχουν όμως και ειδήσεις χαλκευμένες, που κρύβουν σκοπιμότητα, εξυπηρετώντας αλλότρια συμφέροντα. Όπως εύστοχα σημειώνει και ο Έλληνας ερευνητής Αντρέας Βλάχος: «άλλο είναι η λανθασμένη πληροφορία (misinformation) κι άλλο η παραπληροφόρηση (disinformation), που γίνεται με κακή πρόθεση».
[…]
«Η επιδημία των fake news μπορεί να έχει συνέπειες στον πραγματικό κόσμο». Τόνισε σε ομιλία της στο Καπιτώλιο τον περασμένο Δεκέμβρη η Hillary Clinton και μάλλον έχει δίκαιο. Και αυτό γιατί η επιρροή τους σήμερα είναι πολύ μεγαλύτερη από ό, τι στο παρελθόν. Δεν είναι επειδή τα ψέματα του πολέμου του Κόλπου, της Τιμισοάρα και τόσα άλλα δεν ήταν σοβαρά. Κάθε άλλο. Απλώς σήμερα οι δυνατότητες αναπαραγωγής και διασποράς χαλκευμένων ειδήσεων είναι πολλαπλάσιες. Η παρουσία του διαδικτύου γενικά και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ειδικότερα, κάνουν τη διαδικασία διάχυσης ψευδών ειδήσεων πολύ πιο εύκολη και μαζική. Επίσης σήμερα στο χώρο δεν κινούνται μόνο οι επαγγελματίες δημοσιογράφοι, αλλά και η ατέλειωτη στρατιά των δημοσιογράφων – πολιτών. Ο έντονος ανταγωνισμός, που ολοένα οξύνεται, αποτελεί δυστυχώς κίνητρο για αρκετά Μέσα και δημοσιογράφους να γράφουν και να πολλαπλασιάζουν ψευδείς ειδήσεις. Από τη στιγμή που αυτό που μετρά και αποφέρει έσοδα είναι η ψηλή επισκεψιμότητα, πολλοί λειτουργοί των διαδικτυακών μέσων επιλέγουν την εύκολη λύση του click- bait – δηλαδή τις ειδήσεις δόλωμα που ενίοτε δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα.
Επιπλέον, η ανάγκη ελαχιστοποίησης του χρόνου που μεσολαβεί από την εκδήλωση του γεγονότος μέχρι τη δημοσιοποίηση του μηνύματος, εξωθεί αρκετούς λειτουργούς να παραβιάζουν τη βασική αρχή της διασταύρωσης της πληροφορίας προτού αυτή καταστεί είδηση. Η αρνητική αυτή συμπεριφορά πολλαπλασιάζεται όταν το μήνυμα φθάνει στο χρήστη. Συγκεκριμένα, έρευνα που έγινε το 2016 από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια δείχνει ότι 6 στους 10 χρήστες του Ίντερνετ αναδημοσιεύουν μια είδηση, μια ανάρτηση, διαβάζοντας μόνο τον τίτλο, όχι το περιεχόμενο. (https://hal.inria.fr/hal-01281190). Άρα εκτός από το click- bait έχουμε και το share – bait.
Παυλίδης, Γ. (2017). .Fake news και δημοσιογραφία.. Διαδικτυακή δημοσίευση στη σελίδα www.europarl.europa.eu (απόσπασμα)
Κείμενο 5
Fake News – Ψευδεπίγραφες Ειδήσεις. Εξαίρεση ή κανόνας;
Το κείμενο είναι διασκευασμένο απόσπασμα από άρθρο των Γιώργου Πλειού – Αλέξανδρου Μινωτάκη στην εφημερίδα «Η ΑΥΓΗ» και δημοσιεύτηκε στις 7 Ιανουαρίου του 2018.
Ο όρος fake news, σε σύντομο χρονικό διάστημα, έφτασε να χρησιμοποιείται ευρέως στη δημοσιογραφική και πολιτική ορολογία, συχνά για να χαρακτηρισθεί ως ψευδής μια είδηση ή ένα σχόλιο· χρησιμοποιείται δηλαδή με την αρνητική σημασία του όρου προπαγάνδα. Το φαινόμενο δεν είναι νέο. Fakenews υπάρχουν από την αρχή της εμφάνισης των ενημερωτικών ΜΜΕ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα δημοσιεύματα της Νεοϋορκέζικης εφημερίδας The Sunτο 1835 που χαρακτηρίστηκαν ως Great Moon Hoax. Εντούτοις, η δημοτικότητα του όρου σήμερα οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, μεταξύ άλλων στη φύση των ειδήσεων, καθώς και στις πολιτιστικές και οικονομικές συνθήκες εντός και εκτός της διαδικασίας παραγωγής ειδήσεων.
Σημαντικό ζήτημα στη μελέτη των fakenews είναι η ελληνική απόδοση του όρου. Συνήθως τα fakenews αποδίδονται ως «ψευδείς» ή «πλαστές» ειδήσεις. Ωστόσο, ψευδείς/πλαστές είναι εκείνες που περιγράφουν γεγονότα τα οποία δεν συνέβησαν. Αυτές είναι τα falsenews. Τα fakenews είναι κάτι διαφορετικό. Έχουν να κάνουν με την ερμηνεία των γεγονότων ή την προέλευση και τις επιπτώσεις τους, με την αυθεντικότητά τους ως ειδήσεις. Συνεπώς, τα fakenews δεν είναι ψευδείς, αλλά ψευδεπίγραφες ειδήσεις. Είναι ειδήσεις που περιγράφουν γεγονότα ή ψήγματά τους με τρόπο που να αμφισβητούν την επικρατούσα για ένα κοινό αντίληψη περί πραγματικότητας.[…]
Γιώργος Πλειός – Αλέξανδρος Μινωτάκης, «Η ΑΥΓΗ»(διασκευή)
Κείμενο 6
Γερμανική ναυτική νάρκη βρήκαν ψαράδες στη Νέα Μηχανιώνα
Πολεμικό υλικό ανέσυρε από το βυθό της θάλασσας στη Νέα Μηχανιώνα το αλιευτικό σκάφος «Άγγελος», ο κυβερνήτης του οποίου ενημέρωσε τη Λιμενική Αρχή, μετά τον κατάπλου του στο λιμάνι της περιοχής.
Άμεσα λιμενικοί, καθώς και κλιμάκιο πυροτεχνουργών του Κεντρικού Λιμεναρχείου Θεσσαλονίκης πήγαν στο σημείο, όπου διαπίστωσαν ότι πρόκειται για πυρομαχικό υλικό, σχήματος κυλινδρικού σφηνοειδούς, μήκους 1,60μ. και περιμέτρου 1,98μ.
Στο σώμα του διακρίνεται ζώνη σφηνώσεως και υποδοχείς πυροδοτικών μηχανισμών, σε προχωρημένη διάβρωση.
Στην περιοχή πήγε επίσης κλιμάκιο πυροτεχνουργών του Στρατού Ξηράς, όπου, μετά από αυτοψία διαπίστωσε ότι πρόκειται για γερμανική νάρκη ναυτικού τύπου.
Από τη Λιμενική Αρχή που διενεργεί προανάκριση, λήφθηκαν όλα τα απαιτούμενα μέτρα ασφάλειας αποκλεισμού του λιμένα και της παραλιακής οδού και έχει ενημερωθεί η αρμόδια υπηρεσία για την απομάκρυνση και εξουδετέρωσή της.
efsyn.gr
Κείμενο 7
Η ζωή δεν είναι σαν τα φάρμακα, που όλα κυκλοφορούν με τις οδηγίες χρήσης τους, όπου εξηγούνται οι αντενδείξεις του προϊόντος και αναγράφεται λεπτομερώς η δοσολογία και ο τρόπος με τον οποίο πρέπει να λαμβάνεται. Τη ζωή μάς τη δίνουν χωρίς συνταγογράφηση και χωρίς οδηγίες χρήσης. Η ηθική δεν μπορεί να αναπληρώσει εντελώς αυτό το έλλειμμα, γιατί δεν είναι τίποτα περισσότερο από το χρονικό των προσπαθειών που κάνουν οι άνθρωποι για να το διορθώσουν. […]
Γι’ αυτό αρνήθηκα να σου δώσω μια σειρά οδηγιών για συγκεκριμένα ζητήματα: για την άμβλωση, για την αντίρρηση συνείδησης, για το ένα και για το άλλο. Ούτε φυσικά είχα την τόλμη να σου κάνω κήρυγμα σε ύφος παραπονεμένου ή ενοχλημένου για τα «κακά» του αιώνα μας: τον καταναλωτισμό, αχ! Την έλλειψη αλληλεγγύης, εχ! Τη μανία του χρήματος, οχ! Τη βία, ουχ! Την κρίση των αξιών, αχ, εχ, οχ, ουχ! Έχω τις απόψεις μου και γι’ αυτά και γι’ άλλα, αλλά εγώ δεν είμαι «η ηθική»· είμαι απλώς μπαμπάς. Μέσω εμού, το μόνο που μπορεί να σου πει η ηθική είναι να ψάχνεις και να σκέφτεσαι μόνος σου, ελεύθερα, υπεύθυνα, χωρίς να πέφτεις σε παγίδες. Προσπάθησα να σου μάθω τρόπους να βαδίζεις, αλλά ούτε εγώ ούτε κανένας άλλος έχει το δικαίωμα να σε κουβαλήσει στους ώμους του.
Ωστόσο, να τελειώσω με μια συμβουλή; Μια και πρόκειται στη ζωή σου να επιλέγεις, φρόντιζε να κάνεις πάντα τις επιλογές εκείνες που θα σου επιτρέπουν κατόπιν μεγαλύτερο αριθμό άλλων πιθανών επιλογών, όχι αυτές που οδηγούν σε αδιέξοδο. Επίλεξε αυτό που σε κάνει να είναι ανοιχτός στους άλλους, σε νέες εμπειρίες, σε διαφορετικές χαρές. Απόφευγε ό,τι σε κλείνει και ό,τι σε χαντακώνει. Κατά τα άλλα, καλή τύχη και εμπιστοσύνη στον εαυτό σου!
Fernando Savater, 2013, Μιλώντας στον γιο μου για την ηθική και την ελευθερία.
Αθήνα: Εκδ. Πατάκη, σελ. 106-107 και 194-195 (Διασκευή)
Ακολουθείστε μας και στο Tik Tok
