Λατινικά Γ´ Λυκείου: Κείμενα 18, 32, 47 (Κριτήριο αξιολόγησης)
Hercules boves Geryonis ex Hispania in eum locum adduxisse dicitur, ubi postea Romulus urbem Romam condidit. Prope Tiberim fluvium Hercules boves refecisse fertur et ipse de via fessus ibi dormivisse. Tum Cacus pastor, fretus viribus, boves quosdam in speluncam caudis traxit aversos. Ubi Hercules, e somno excitātus, gregem aspexit et partem abesse sensit, pergit ad proximam speluncam;
quae iacerent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accederet. Quam multas imagines fortissimorum virorum – non solum ad intuendum, verum etiam ad imitandum – scriptores et Graeci et Latini nobis reliquerunt! Quas ego, cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi proponebam. Colendo et cogitando homines excellentes animum et mentem meam conformabam.
Tum interrogavit filiam, utrum post aliquot annos cana esse mallet an calva. Cum illa respondisset «ego, pater, cana esse malo», mendacium illi pater obiecit: «Non dubito quin calva esse nolis. Quid ergo non times ne istae te calvam faciant?»
Α. Να μεταφραστούν τα αποσπάσματα.
20 μονάδες
Β1. Να γραφεί ό,τι ζητείται για τον καθένα από τους παρακάτω ονοματικούς τύπους:
boves: τη γενική και αφαιρετική πληθυντικού
viribus: την αφαιρετική ενικού και τη γενική πληθυντικού
quosdam: την αιτιατική ενικού στο αρσενικό και στο ουδέτερο
lumen: την αιτιατική πληθυντικού
multas: τον ίδιο τύπο στον υπερθετικό βαθμό
nobis: τον ίδιο τύπο στο β’ και γ’ πρόσωπο
bene: τους άλλους δύο βαθμούς
mentem: τη γενική πληθυντικού
filiam: τη δοτική ενικού και πληθυντικού
mendacium: την ονομαστική και γενική ενικού
pater: τη γενική πληθυντικού
istae: τη γενική και αιτιατική ενικού στο ουδέτερο
10 μονάδες
Β1.β. «Ubi Hercules, … reliquerunt»: Να εντοπίσετε στο απόσπασμα:
3 ουσιαστικά τη γ’ κλίσης και να τα μεταφέρετε στη γενική πληθυντικού και
2 επίθετα, το ένα υπερθετικού και το άλλο θετικού βαθμού και να τα μεταφέρετε στους άλλους βαθμούς στην ίδια πτώση, γένος και αριθμό.
5 μονάδες
Β2. Να γραφεί ό,τι ζητείται για τον καθένα από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:
dicitur: το β’ ενικό Προστακτικής Ενεστώτα Ε.Φ.
refecisse: το β’ ενικό Οριστικής Ενεστώτα Π.Φ.
fertur: το β’ ενικό Ενεστώτα σε όλες τις εγκλίσεις στην Π.Φ.
dormivisse: το απαρέμφατο ενεστώτα και στις δύο φωνές.
traxit: το γ’ πληθυντικό Οριστικής Συντελεσμένου μέλλοντα και στις δύο φωνές
imitandum: τα απαρέμφατα όλων των χρόνων
reliquerunt: το γ’ πληθυντικό Οριστικής Ενεστώτα στην Ε.Φ.
gerendi: το α’ πληθυντικό Υποτακτικής Παρατατικού στην Π.Φ.
malo: το β’ ενικό Ενεστώτα στην Οριστική και στην Υποτακτική
obiecit: το γ’ ενικό Υποτακτικής Παρατατικού και Υπερσυντέλικου.
respondisset: τα απαρέμφατα όλων των χρόνων στην Π.Φ.
dubito: τις μετοχές όλων των χρόνων στη φωνή που βρίσκεται
nolis: τον ίδιο τύπο στον Παρατατικό Υποτακτικής και το β’ πληθυντικό Προστακτικής Ενεστώτα
faciant: το β’ πληθυντικό Ενεστώτα σε όλες τις εγκλίσεις στην Π.Φ.
15 μονάδες
Γ1. α. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους παρακάτω όρους: pastor, viribus, in tenebris, litterarum, cogitando, calva, illi.
7 μονάδες
Γ1. β. «ne istae te calvam faciant», «quin calva esse nolis»: να αναγνωρίσετε το είδος της δευτερεύουσας πρότασης, να αιτιολογήσετε τον τρόπο εκφοράς της και να δηλώσετε τη συντακτική της λειτουργία
3 μονάδες
Γ2. «Tum interrogavit filiam, utrum post aliquot annos cana esse mallet an calva»: να μετατρέψετε την πλάγια ερωτηματική πρόταση της περιόδου σε ευθεία ερώτηση με όλους τους δυνατούς τρόπους ως προς την εισαγωγή
3 μονάδες
Γ3. «ad imitandum (imagines)», «administrandi rem publicam» : να γίνει η γερουνδιακή έλξη στα παραπάνω γερούνδια και να αιτιολογηθεί αν είναι υποχρεωτική σε κάθε περίπτωση.
5 μονάδες
Γ4. «excitātus»: Να αναλυθεί η μετοχή στην αντίστοιχη δευτερεύουσα πρόταση με τους συνδέσμους postquam και cum(ιστορικός-διηγηματικός)
3 μονάδες
Γ5. «Hercules boves Geryonis ex Hispania in eum locum adduxisse dicitur»: Να αντικατασταθεί το ρήμα dicitur από το dicit και να γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές.
2 μονάδες
Γ6. «nisi litterarum lumen accederet»: να συμπτυχθεί η δευτερεύουσα σε μετοχή.
2 μονάδες
Γ7. «quae iacerent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accederet.»: να αναγνωρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου και να κάνετε τις απαραίτητες αλλαγές, ώστε να δηλώνεται υπόθεση δυνατή/ πιθανή (στο παρόν/ μέλλον)
2 μονάδες
Γ8. mendacium illi pater obiecit: «Non dubito quin calva esse nolis.» : Να μετατρέψετε την πρόταση που βρίσκεται μέσα στα εισαγωγικά στον πλάγιο λόγο εξαρτώμενη από τη φράση που βρίσκεται εκτός εισαγωγικών.
3 μονάδες
Δ.1. Να χαρακτηρίσετε με τη λέξη ΣΩΣΤΟ ή ΛΑΘΟΣ καθεμία από τις παρακάτω προτάσεις.
- Ο Οράτιος είναι ο πρώτος που μετέφερε το αιολικό άσμα στη Ρώμη.
- Ο Λουκρήτιος χαρακτηρίζεται ως επαναστάτης υλιστής.
3.Οι «νεωτερικοί» ποιητές ασχολούνται με λυρική και ελεγειακή ποίηση, επύλλια και επιγράμματα.
- Η ρωμαϊκή ελεγεία έχει πολλά κοινά στοιχεία με την ελληνική.
- Στις ρίζες της ρωμαϊκής γραμματείας βρίσκεται ένα ελληνικό είδος, το διδακτικό έπος.
5 Μονάδες
Δ2. Να αντιστοιχίσετε κάθε στοιχείο της στήλης Α με ένα στοιχείο της στήλης Β.
ΣΤΗΛΗ Α ΣΤΗΛΗ Β
- Προκλασική ή αρχαϊκή εποχή Α. ως τα μέσα του 3ου μ.Χ. αιώνα
- Κλασική εποχή Β. ως το 100 π.Χ.
- Μετακλασική εποχή Γ. ως το 14 μ.Χ.
- Τέλος αρχαίας ρωμαϊκής λογοτεχνίας Δ. ως το 31 π.Χ., τη ναυμαχία στο Άκτιο
- Δημοκρατική εποχή Ε. 6ος μ.Χ. αιώνας
5 Μονάδες
Ε. Να αντιστοιχίσετε τις λατινικές λέξεις της Στήλης Α με τις ετυμολογικά συγγενείς λέξεις της Νέας Ελληνικής της Στήλης Β (δύο στοιχεία της Στήλης Β περισσεύουν).
|
A |
B |
|
pastor |
παρτίδα |
|
traxit |
κουλτούρα |
|
colendo |
φόρτε |
|
fortissimorum |
τρακτέρ |
|
partem |
πάστορας |
|
|
κολλέγιο |
|
|
πατρικός |
10 μονάδες
