Αρχαία Ελληνικά Α´ Λυκείου: Θουκυδίδου Ιστορίαι 3.72-73 (Κριτήριο αξιολόγησης)

Αρχαία Ελληνικά Α´ Λυκείου: Θουκυδίδου Ιστορίαι 3.72-73 (Κριτήριο αξιολόγησης)

ΚΕΙΜΕΝΟ

Ἐλθόντων δὲ οἱ Ἀθηναῖοι τούς τε πρέσβεις ὡς νεωτερίζοντας ξυλλαβόντες, καὶ ὅσους ἔπεισαν, κατέθεντο ἐς Αἴγιναν. Ἐν δὲ τούτῳ τῶν Κερκυραίων οἱ ἔχοντες τὰ πράγματα ἐλθούσης τριήρους Κορινθίας καὶ Λακεδαιμονίων πρέσβεων ἐπιτίθενται τῷ δήμῳ, καὶ μαχόμενοι ἐνίκησαν. Ἀφικομένης δὲ νυκτὸς ὁ μὲν δῆμος ἐς τὴν ἀκρόπολιν καὶ τὰ μετέωρα τῆς πόλεως καταφεύγει καὶ αὐτοῦ ξυλλεγεὶς ἱδρύθη, καὶ τὸν Ὑλλαϊκὸν λιμένα εἶχον· οἱ δὲ τήν τε ἀγορὰν κατέλαβον, οὗπερ οἱ πολλοὶ ᾤκουν αὐτῶν, καὶ τὸν λιμένα τὸν πρὸς αὐτῇ καὶ πρὸς τὴν ἤπειρον. Tῇ δ᾽ ὑστεραίᾳ ἠκροβολίσαντό τε ὀλίγα καὶ ἐς τοὺς ἀγροὺς περιέπεμπον ἀμφότεροι, τοὺς δούλους παρακαλοῦντές τε καὶ ἐλευθερίαν ὑπισχνούμενοι· καὶ τῷ μὲν δήμῳ τῶν οἰκετῶν τὸ πλῆθος παρεγένετο ξύμμαχον, τοῖς δ᾽ ἑτέροις ἐκ τῆς ἠπείρου ἐπίκουροι ὀκτακόσιοι.

 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Να μεταφράσετε στη Νέα Ελληνική το απόσπασμα: «Ἐλθόντων … πρὸς τὴν ἤπειρον».

Μονάδες 30

 

2. «Ἐλθόντων δὲ οἱ Ἀθηναῖοι τούς τε πρέσβεις ὡς νεωτερίζοντας ξυλλαβόντες, καὶ ὅσους ἔπεισαν, κατέθεντο ἐς Αἴγιναν.»: Πώς αντέδρασαν οι Αθηναίοι στην άφιξη της πρεσβείας, που έστειλαν οι Κερκυραίοι ολιγαρχικοί στην Αθήνα (μονάδες 4); Να κρίνετε τις ενέργειές τους, λαμβάνοντας υπόψη αφενός τη σημασία του θεσμού της πρεσβείας στην αρχαιότητα και αφετέρου τις συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες (μονάδες 6).

Μονάδες 10

 

 

3. Σε ποιες πράξεις προέβησαν οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές μια μέρα μετά την εκδήλωση της εμφύλιας σύρραξης;

Μονάδες 10

 

4. Αξιοποιώντας αναφορές και από τα δύο κείμενα που σας έχουν δοθεί (πρωτότυπο και μεταφρασμένο), να αναφέρετε με ποιους τρόπους επιχειρούν οι ολιγαρχικοί της Κέρκυρας να νομιμοποιήσουν την εξουσία τους μετά τη δολοφονία του Πειθία και ποια μέτρα λαμβάνουν, σύμφωνα με τα δύο αποσπάσματα;

Ο Πειθίας αθωώθηκε κι έκανε μήνυση εναντίον πέντε απ᾽ τους πλουσιότερους αντιπάλους του με την κατηγορία ότι για να στηρίζουν τα κλήματά τους, έκοβαν βέργες από τους ιερούς περιβόλους του Διός και του Αλκίνου. Κατά τον νόμο, για κάθε βέργα το πρόστιμο ήταν ένας στατήρας. Οι κατηγορούμενοι καταδικάστηκαν κι έτρεξαν και κάθισαν ικέτες στους ναούς, ζητώντας να πληρώσουν με δόσεις το πρόστιμο, επειδή το ποσό ήταν πολύ μεγάλο. Ο Πειθίας, που ήταν μέλος της Βουλής, την έπεισε να εφαρμόσει τον νόμο. Οι πέντε που είχαν καταδικαστεί, δεν είχαν πια κανένα νόμιμο μέσο και όταν πληροφορήθηκαν ότι ο Πειθίας είχε σκοπό, όσο ήταν βουλευτής, να πείσει τους συμπολίτες του να κάνουν επιθετική και αμυντική συμμαχία με τους Αθηναίους, οπλίστηκαν με κοντοσπάθια, όρμησαν ξαφνικά μέσα στην Βουλή και σκότωσαν τον Πειθία και άλλους εξήντα βουλευτές και ιδιώτες. Λίγοι από τους οπαδούς του Πειθία κατόρθωσαν να καταφύγουν στο αθηναϊκό καράβι που ήταν ακόμα στο λιμάνι. Θουκυδίδου Ἱστορίαι, 3, 70.4-70.6  (Μετάφραση: Α. Βλάχου).

Μονάδες 10

 

 

5. α. Να προσδιορίσετε την κύρια συντακτική λειτουργία των υπογραμμισμένων λέξεων του κειμένου (μονάδες 5):

τῷ δήμῳ:	είναι	στο
Λακεδαιμονίων:	είναι	στο
ἐς τὴν ἀκρόπολιν:	είναι	στο
τῶν Κερκυραίων:	είναι	στο
Tῇ ὑστεραίᾳ:	είναι	στο

β. Ἀφικομένης, περιέπεμπον, παρεγένετο, ᾤκουν, κατέλαβον. Να βρείτε τα υποκείμενα των παραπάνω ρηματικών τύπων(μονάδες 5).

Μονάδες 10

 

6. α. Πρέσβεις, τήν ἀγορὰν, τοὺς δούλους, τριήρους, τῶν οἰκετῶν. Να γράψετε τον ίδιο τύπο στον άλλο αριθμό(μονάδες 5).

β. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους των παρακάτω ρημάτων(μονάδες 5):

ἔπεισαν: το β´ ενικό της ευκτικής στον ίδιο χρόνο

κατέλαβον: απαρέμφατο στον ίδιο χρόνο

περιέπεμπον: απαρέμφατο ενεστώτα

ἐνίκησαν: υποτακτική στο ίδιο πρόσωπο και στον ίδιο χρόνο

καταφεύγει: μετοχή στον ίδιο χρόνο

Μονάδες 10

 

7. Να βρείτε στο κείμενο που σας δίνεται μία ομόρριζη λέξη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις της Νέας Ελληνικής: πεποίθηση, σχετικός, αδιαπραγμάτευτος, ικανός, εκπομπή.

Μονάδες 10

 

8. Να συνδέσετε καθεμία από τις φράσεις της στήλης Α με μία φράση της στήλης Β, ώστε να συμπληρώνεται ορθά το νόημά της. Τρεις φράσεις της στήλης Β περισσεύουν.

Α

Β

1.              Βαθύτερη αιτία του Πελοποννησιακού πολέμου, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, είναι 2.              Η μόνη αξία στην οποία μπορεί να στηριχθεί ο άνθρωπος είναι, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, 3.              Στο έργο του Θουκυδίδη το πρότυπο του ηγέτη που ενσαρκώνει ο Περικλής χαρακτηρίζεται, μεταξύ άλλων, 4.              Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, ο υπεύθυνος πολίτης χαρακτηρίζεται, μεταξύ άλλων, 5.               Το ιστορικό έργο του Θουκυδίδη χαρακτηρίζεται

α. η πλεονεξία και η φιλοτιμία των δημαγωγών. β. η οικονομική και στρατιωτική ανάπτυξη της Αθήνας. γ. από πολιτική οξυδέρκεια και πολιτικό θάρρος. δ. η δύναμη. ε. η λογική. ζ. από τη χρήση της λογικής και της σύνεσης. η. από αμεροληψία στην έκθεση των γεγονότων. θ. από την απλότητα του ύφους.

Μονάδες 10

 

 

 

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

 

1. Όταν λοιπόν ήρθαν, οι Αθηναίοι αφού συνέλαβαν και τους πρέσβεις ως υποκινητές ταραχής, και όσους (οι πρέσβεις) έπεισαν, τους συγκέντρωσαν για ασφάλεια στην Αίγινα. Στο μεταξύ όμως αφού ήρθε κορινθιακό πλοίο και Λακεδαιμόνιοι πρέσβεις,αυτοί από τους Κερκυραίους που είχαν την εξουσία, κάνουν επίθεση κατά των δημοκρατικών και νίκησαν σε μάχη. Κι όταν νύχτωσε, οι δημοκρατικοί καταφεύγουν στηνακρόπολη και στα ψηλά οχυρά μέρη της πόλης και αφού συγκεντρώθηκαν εκεί εγκαταστάθηκαν και κατείχαν το Υλλαϊκό λιμάνι. Και οι άλλοι κατέλαβαν και την αγορά, όπου ακριβώς κατοικούσαν οι περισσότεροι απ΄αυτούς και το γειτονικό της λιμάνι που έβλεπε στην απέναντι στεριά.

 

 

2. Οι Αθηναίοι κινούνται ταχύτατα μετά την άφιξη της πρεσβείας των Κερκυραίων στην Αθήνα. Συλλαμβάνουν ως ομήρους τους πρέσβεις, καθώς και τους Κερκυραίους δημοκρατικούς που είχαν καταφύγει αρχικά στη Αθήνα και πείστηκαν από τα λόγια των πρέσβεων. Κατόπιν τους οδηγούν στην Αίγινα (τούς τε πρέσβεις… κατέθεντο ἐς Αἴγιναν), για την τύχη των οποίων ο Θουκυδίδης δεν κάνει ξανά λόγο. (μονάδες 4)

Η σύλληψη της πρεσβείας είναι μια πράξη ανίερη, αντίθετη σε κάθε κανόνα «διεθνούς δικαίου» της εποχής, αλλά και τονηθικό νόμο. Οι πρέσβεις θεωρούνταν από όλους πρόσωπα ιερά, σεβαστά και απαραβίαστα. Η βίαιη αντιμετώπισή τους από τους Αθηναίους αποδεικνύει πόσο ο εμφύλιος πόλεμος έχει εξαχρειώσει τα πνεύματα και αλλοιώσει τις θεμελιώδεις και διαχρονικές αξίες μιας κοινωνίας. Ωστόσο, θα μπορούσε σε κάποιο βαθμό, δεδομένων των ιστορικών συνθηκών, να δικαιολογηθεί η αντίδραση των Αθηναίων, καθώς οι πρέσβεις ερχόμενοι στην Αθήνα λειτούργησαν ανάρμοστα επιχειρώντας να μεταπείσουν τους Κερκυραίους δημοκρατικούς που είχαν καταφύγει εκεί. Δεν ενήργησαν δηλαδή στο πλαίσιο του θεσμού της πρεσβείας, αλλά ως υποκινητές στάσης (ὡς νεωτερίζοντας). Καθοριστική, επίσης, υπήρξε και η βίαιη, πραξικοπηματική ανατροπή του πολιτεύματος στην Κέρκυρα από τους ολιγαρχικούς, που άλλαζε την εξωτερική πολιτική του νησιού εις βάρος των Αθηναίων (μονάδες 6).

 

 

3. Οι ολιγαρχικοί αμέσως μετά την έλευση της σπαρτιατικής διπλωματικής αποστολής αποφασίζουν να εκκαθαρίσουν δυναμικά την πολιτική κατάσταση. Καταλαμβάνουν το λιμάνι του Αλκίνου και επίσης καταλαμβάνουν την αγορά. Οι δημοκρατικοί καταλαμβάνουν την ακρόπολη, το Υλλαϊκό λιμάνι, ενώ συγκεντρώνονται στα υψηλότερα σημεία της πόλης. Οι Κερκυραίοι βρίσκονται έτσι διχασμένοι σε δύο αντίπαλες παρατάξεις και έτοιμοι να επιδοθούν σε εμφύλιο σπαραγμό.

 

 

 

4. Οι ολιγαρχικοί της Κέρκυρας, μετά τη δολοφονία του Πειθία και εξήντα ακόμη προσώπων, επιδιώκουν να νομιμοποιήσουν την εξουσία τους μέσα από μια σειρά στρατηγικών ενεργειών που συνδυάζουν βία, θεσμική επίφαση και συμμαχίες. Αρχικά, εξουδετερώνουν φυσικά τους πολιτικούς αντιπάλους τους, εξασφαλίζοντας την απομάκρυνση της δημοκρατικής ηγεσίας («ὅρμησαν… καὶ σκότωσαν τὸν Πειθία καὶ ἄλλους ἑξήντα…»). Στη συνέχεια, ενισχύουν τη θέση τους στρεφόμενοι προς εξωτερικές δυνάμεις, όπως η Κόρινθος και η Σπάρτη («ἐλθούσης τριήρους Κορινθίας καὶ Λακεδαιμονίων πρέσβεων…»), από τις οποίες προσδοκούν πολιτική και στρατιωτική υποστήριξη. Παράλληλα, εξασφαλίζουν τον έλεγχο κρίσιμων σημείων της πόλης, όπως την αγορά και το λιμάνι προς την Ήπειρο («κατέλαβον τήν τε ἀγορὰν… καὶ τὸν λιμένα…»), ενισχύοντας το στρατηγικό τους πλεονέκτημα. Για να αυξήσουν τη δύναμή τους, προσπαθούν να στρατολογήσουν δούλους, υποσχόμενοι ελευθερία ως αντάλλαγμα για τη στήριξή τους («τοὺς δούλους παρακαλοῦντές τε καὶ ἐλευθερίαν ὑπισχνούμενοι»), ενώ είχαν προηγουμένως επιχειρήσει να εκμεταλλευτούν και το νομικό σύστημα, κατηγορώντας τον Πειθία για προδοσία («του έκαναν μήνυση με την κατηγορία ότι θέλει να υποδουλώσει την Κέρκυρα στους Αθηναίους…»). Μέσω αυτών των ενεργειών, οι ολιγαρχικοί συνδυάζουν τη βία με διπλωματικές συμμαχίες, κατάληψη πόρων, υποσχέσεις προς κατώτερες τάξεις και θεσμική νομιμοφανή δράση, για να εδραιώσουν και να νομιμοποιήσουν την εξουσία τους.

 

 

 

5. α.

τῷ δήμῳ:	είναι αντικείμενο	στο ἐπιτίθενται
Λακεδαιμονίων:	είναι επιθετικός προσδιορισμός	στο πρέσβεων
ἐς τὴν ἀκρόπολιν:	είναι εμπρόθετος προσδιορισμός κίνησης σε τόπο	στο καταφεύγει
τῶν Κερκυραίων:	Είναι γενική διαιρετική	στο οἱ ἔχοντες
Tῇ ὑστεραίᾳ:	Είναι δοτική του χρόνου	στο ἠκροβολίσαντό

β. Ἀφικομένης: νυκτὸς

περιέπεμπον: ἀμφότεροι

παρεγένετο: τὸ πλῆθος

ᾤκουν: οἱ πολλοὶ

κατέλαβον: οἱ δὲ

 

6. α. Πρέσβεις: πρεσβευτής, τήν ἀγορὰν: τὰς ἀγοράς, τοὺς δούλους: τὸν δοῦλον, τριήρους: τριήρη, τῶν οἰκετῶν: τοῦ οἰκέτου.

β.

ἔπεισαν: πείσαις/πείσειας

κατέλαβον: καταλαβεῖν

περιέπεμπον: περιπέμπειν

ἐνίκησαν: νικήσωσι

καταφεύγει: καταφεύγων-καταφεύγουσα-καταφεῦγον

 

7. ἔπεισαν, ἔχοντες/εἶχον, πράγματα, Ἀφικομένης, περιέπεμπον
8. 1-β, 2-ε, 3-γ, 4-η, 5-θ

 

Ακολουθείστε μας και στο Tik Tok