Νέα Ελληνικά Γ´ ΕΠΑΛ: Η νέα ατζέντα του ανθρώπινου είδους(Κριτήριο αξιολόγησης)

Νέα Ελληνικά Γ´ ΕΠΑΛ: Η νέα ατζέντα του ανθρώπινου είδους(Κριτήριο αξιολόγησης)

Α. Μη λογοτεχνικό κείμενο

 

Η νέα ατζέντα του ανθρώπινου είδους

Το ακόλουθο απόσπασμα είναι από το βιβλίο του Yuval Noah Harari, «Homo Deus, Μια σύντομη ιστορία του μέλλοντος», σε μετάφραση Μιχάλη Λαλιώτη, εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2017.

 

Στην αυγή της τρίτης χιλιετίας, η ανθρωπότητα ξυπνάει, τεντώνεται και τρίβει τα μάτια της. Στο μυαλό της γυρνάνε ακόμα τα απομεινάρια κάποιου φριχτού εφιάλτη. «Ήταν κάτι με συρματοπλέγματα και τεράστια σύννεφα σαν μανιτάρια. Ουφ, τέλος πάντων, όνειρο ήταν». Η ανθρωπότητα πηγαίνει στο μπάνιο, ρίχνει νερό στο πρόσωπό της, εξετάζει τις ρυτίδες της στον καθρέφτη, φτιάχνει καφέ κι ανοίγει το ημερολόγιό της. «Για να δούμε, τι λέει σήμερα το πρόγραμμα».

Για χιλιάδες χρόνια, η απάντηση στο ερώτημα αυτό ήταν σταθερή. Τα ίδια τρία προβλήματα απασχολούσαν τους ανθρώπους στην κίνα του 20^ου αιώνα, στη μεσαιωνική Ινδία και στην αρχαία Αίγυπτο. Στην κορυφή του καταλόγου βρισκόταν πάντα ο λιμός, οι επιδημίες και οι πόλεμοι. Για ατελείωτες γενιές, οι άνθρωποι έχουν προσευχηθεί σε κάθε θεό. Άγγελο και άγιο κι έχουν επινοήσει αμέτρητα εργαλεία, θεσμούς και κοινωνικά συστήματα αλλά συνέχιζαν να πεθαίνουν κατά εκατομμύρια από την πείνα, τις επιδημίες και τη βία. Πολλοί στοχαστές και προφήτες κατέληξαν στο ότι ο λιμός, οι επιδημίες και οι πόλεμοι πρέπει να είναι μέρος του κοσμικού σχεδίου του Θεού ή της ατελούς φύσης μας και πως μόνο το τέλος του χρόνου θα μας απαλλάξει από αυτά.

Ωστόσο, στην αυγή της τρίτης χιλιετίας, η ανθρωπότητα συνειδητοποιεί ξαφνικά κάτι τρομερό. Οι περισσότεροι άνθρωποι το σκέφτονται σπάνια, αλλά τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε καταφέρει να χαλιναγωγήσουμε την πείνα, τις επιδημίες και τους πολέμους. Φυσικά. Τα προβλήματα αυτά δεν έχουν λυθεί πλήρως, αλλά από ακατανόητες και ανεξέλεγκτες δυνάμεις της φύσης έχουν μεταμορφωθεί σε διαχειρίσιμες προκλήσεις. Δεν χρειάζεται να προσευχηθούμε σε κάποιο θεό ή άγιο για να μας γλιτώσει απ΄ αυτά. Ξέρουμε πολύ καλά τι πρέπει να γίνει για να αποτρέψουμε το λιμό, τις επιδημίες και τους πολέμους – και συνήθως το καταφέρνουμε.

Είναι αλήθεια ότι εξακολουθούν να υπάρχουν αξιοσημείωτες αποτυχίες· αλλά τώρα πια, όταν αντιμετωπίζουμε τέτοιες αποτυχίες, δεν σηκώνουμε τους ώμους και λέμε «Τι να κάνουμε, έτσι είναι τα πράγματα στον ατελή κόσμο μας» ή «Ήταν θέλημα Κυρίου». Αντίθετα, όταν ο λιμός, η επιδημία ή ο πόλεμος ξεφεύγουν από τον έλεγχό μας, αισθανόμαστε ότι κάποιος πρέπει να τα θαλάσσωσε, συγκροτούμε μια εξεταστική επιτροπή και υποσχόμαστε στους εαυτούς μας ότι την επόμενη φορά θα τα πάμε καλύτερα. Και όντως, αυτό συμβαίνει. Τέτοιες καταστροφές συμβαίνουν όλο και πιο σπάνια. Για πρώτη φορά στην ιστορία, περισσότεροι άνθρωποι πεθαίνουν σήμερα από το πολύ φαΐ παρά από το λίγο· περισσότεροι άνθρωποι από γηρατειά παρά από αρρώστιες· και είναι περισσότεροι οι άνθρωποι που αυτοκτονούν από αυτούς που σκοτώνονται από στρατιώτες, τρομοκράτες και εγκληματίες μαζί. Στις αρχές του 21^οι αιώνα, ο μέσος άνθρωπος είναι πολύ πιθανότερο να πεθάνει από την κραιπάλη στα Μακ Ντόναλντς παρά από ξηρασία, έμπολα ή μια επίθεση της Αλ Κάιντα.

 

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

 

1η δραστηριότητα

Α1. α) Ποιο είναι το βασικό επιχείρημα του Harari σχετικά με την αλλαγή των μεγαλύτερων προκλήσεων της ανθρωπότητας στην αυγή της τρίτης χιλιετίας και με ποιους τρόπους υποστηρίζει ότι η πείνα, οι επιδημίες και οι πόλεμοι έχουν μετατραπεί σε διαχειρίσιμα προβλήματα;

Μον

 

β) Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως Σωστές (Σ) ή Λανθασμένες (Λ):

1. Στην αυγή της τρίτης χιλιετίας η ανθρωπότητα εξακολουθεί να θεωρεί την πείνα, τις επιδημίες και τους πολέμους ανεξέλεγκτες δυνάμεις της φύσης.
2. Σύμφωνα με το κείμενο, οι άνθρωποι στο παρελθόν πίστευαν ότι τα μεγάλα δεινά ήταν μέρος του κοσμικού σχεδίου ή της ατελούς φύσης τους.
3. Σήμερα γνωρίζουμε σε μεγάλο βαθμό πώς να αποτρέψουμε την πείνα, τις επιδημίες και τους πολέμους.
4. Στις μέρες μας περισσότεροι άνθρωποι πεθαίνουν από επιδημίες παρά από γηρατειά.
5. Το κείμενο αναφέρει ότι ο σύγχρονος άνθρωπος κινδυνεύει περισσότερο από την υπερκατανάλωση τροφής παρά από τρομοκρατικές επιθέσεις.

 

Μονάδες 15

2η δραστηριότητα

 

Α2. α) Ωστόσο, Και όντως. Τι δηλώνουν οι παρακάτω λέξεις/φράσεις που συμβάλλουν στη συνοχή του κειμένου; Να τις αντικαταστήσετε με συνώνυμες.

 

β) Να μεταφέρετε από το κείμενο στο τετράδιό σας τρεις (3) φράσεις συνυποδηλωτικής (μεταφορικής) χρήσης της γλώσσας.

 

 

γ) έχουν επινοήσει, συνειδητοποιεί, ακατανόητες, καταφέρνουμε, συμβαίνουν: Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε μία από τις παραπάνω λέξεις.

Μονάδες 15

 

 

3η δραστηριότητα

Α3. Ο συγγραφέας περιγράφει έναν κόσμο ο οποίος διαχειρίζεται τα παλαιότερα προβλήματά του με ολοένα και μεγαλύτερη επιτυχία, ενώ έχουν προκύψει και κάποιες νέες προκλήσεις. Θεωρείς ότι η αισιοδοξία του είναι αιτιολογημένη; Ποιο από τα αναφερόμενα προβλήματα κρίνεις ως πιο σημαντικό και ποιες δύο λύσεις θα πρότεινες για την αντιμετώπισή του; Να αναπτύξεις τις απόψεις σου σε άρθρο (250 περίπου λέξεων) που θα δημοσιευτεί στο ιστολόγιο του σχολείου.

Μονάδες 20

 

Β. Λογοτεχνικό κείμενο

ΤΖ. ΓΚ. ΜΠΑΛΑΡΝΤ (1930 –2009)

Η πλημμύρα

Στο μυθιστόρημα «Η πλημμύρα» περιγράφεται ένα δυστοπικό μέλλον, όπου οι πρωταγωνιστές βιώνουν τις συνέπειες που προκλήθηκαν από την κλιματική αλλαγή σε ένα πλημμυρισμένο Λονδίνο, το οποίο έχει αλλάξει ως τοπίο με συνέπειες στον τρόπο ζωής, στις ψυχικές καταστάσεις και στις σχέσεις των ανθρώπων. Το συγκεκριμένο απόσπασμα είναι σε μετάφραση Βασίλη Καλλιπολίτη, εκδόσεις Αίολος, 1993.

 

–  […] Μπι, φαίνεται ότι σε δυο τρεις μέρες θα υποχρεωθούμε να φύγουμε. Ο συνταγματάρχης και οι άντρες του αποσύρονται για πάντα. Δεν θα μπορέσουμε να επιβιώσουμε όταν μείνουμε μόνοι. […]

Πριν προλάβει να απαντήσει εκείνη, ο Ριγκς άρχισε ήρεμα τη δική του επιχειρηματολογία.

– Η θερμοκρασία αρχίζει να ανεβαίνει, μις Νταλ, και δε θα σας είναι καθόλου εύκολο να αντέξετε τους πενήντα πέντε βαθμούς όταν τελειώσουν τα καύσιμα της γεννήτριας σας. Οι μεγάλες ισημερινές ζώνες της βροχής μετακινούνται επίσης προς το βορρά και θα βρίσκονται εδώ σε δύο μήνες. Όταν φύγουν και φύγουν μαζί τους και τα σύννεφα, το νερό σ’ αυτήν τη λίμνη – και έδειξε την αχνιστή, γεμάτη έντομα επιφάνεια – θα φτάσει σχεδόν στο σημείο του βρασμού. Με τον Ανωφελή τύπου Χ, με τους καρκίνους του δέρματος και τα ιγκουάνα να τσιρίζουν όλη τη νύχτα εκεί κάτω. Δε θα έχετε και πολύν ύπνο. Κλείνοντας τα μάτια πρόσθεσε σκεφτικός: Δηλαδή, αν εξακολουθείτε να θέλετε να κοιμηθείτε.

Στην τελευταία αυτή παρατήρηση το στόμα της κοπέλας ζάρωσε κατσούφικα. […]

Ο συνταγματάρχης συνέχισε:

– Επί πλέον, μερικά από τα τσακάλια που θα έρθουν προς τα μέρη μας, διωγμένα από τη φλεγόμενη Μεσόγειο, δε θα είναι καθόλου φιλικά.

Η Βεατρίκη έδιωξε τα μακριά μαύρα της μαλλιά από τον ένα της ώμο.

– Θα κλειδώνω την πόρτα μου.

– Βεατρίκη, για όνομα του Θεού, είπε εκνευρισμένος ο Κέρανς, τι προσπαθείς να αποδείξεις; Αυτές οι διαθέσεις αυτοκαταστροφής μπορεί να σου φαίνονται τώρα διασκεδαστικές, αλλά όταν φύγουμε, τα πράγματα θα σοβαρέψουν. Ο συνταγματάρχης προσπαθεί απλώς να σε βοηθήσει – τελικά δε δίνει δεκάρα αν θα μείνεις εδώ ή όχι.

Ο Ριγκς γέλασε κοφτά.

– Προσωπικά δεν θα το έλεγα. Αλλά αν σας ενοχλεί τόσο πολύ το προσωπικό μου ενδιαφέρον, μπορείτε πράγματι να το θεωρήσετε μέρος των καθηκόντων μου.

 

 

Μονάδες 20

 

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

 

1η δραστηριότητα

Β1. Ποια επιχειρήματα χρησιμοποιεί ο συνταγματάρχης Ριγκς για να πείσει τη Βεατρίκη να εγκαταλείψει την περιοχή και τι αποκαλύπτουν αυτά για τις συνθήκες ζωής στον πλημμυρισμένο κόσμο του έργου;

Μονάδες 15

 

2η δραστηριότητα

Β2. α) Στο Κείμενο 2 αξιοποιείται ο διάλογος ως κυρίαρχη τεχνική/τρόπος. Ποια είναι η λειτουργία του;

 

β) Να εντοπίσεις και να καταγράψεις στο τετράδιό σου μία εικόνα και μία μεταφορά.

Μονάδες 15

3η δραστηριότητα

Β3. Με αναφορά σε συγκεκριμένα σημεία του Κειμένου Β να καταγράψεις τη στάση της ηρωίδας απέναντι στις συμβουλές των υπολοίπων να απομακρυνθεί από το Λονδίνο. Ποια θα ήταν η προσωπική σου αντίδραση;  Η απάντησή σου να εκτείνεται σε ένα κείμενο περίπου 150 λέξεων.

Μονάδες 20

Απαντήσεις

Α. Μη λογοτεχνικό κείμενο

1η δραστηριότητα 

Α1. Ο Harari υποστηρίζει ότι στην αυγή της τρίτης χιλιετίας η ανθρωπότητα έχει καταφέρει να περιορίσει σε μεγάλο βαθμό τα τρία μεγάλα προβλήματα που τη βασάνιζαν για χιλιάδες χρόνια: την πείνα, τις επιδημίες και τους πολέμους, τα οποία πλέον δεν θεωρούνται μοιραίες ή θεόσταλτες καταστροφές, αλλά διαχειρίσιμες προκλήσεις. Οι άνθρωποι γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν για να τα αντιμετωπίσουν και, όταν εμφανιστούν αποτυχίες, τις αποδίδουν σε ανθρώπινα λάθη που μπορούν να διορθωθούν. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι σήμερα περισσότεροι άνθρωποι πεθαίνουν από υπερκατανάλωση τροφής παρά από πείνα, από γηρατειά παρά από μολυσματικές ασθένειες και από αυτοκτονία παρά από πολεμική ή εγκληματική βία.

 

Α2.

1. Λάθος
2. Σωστό
3. Σωστό
4. Λάθος
5. Σωστό

 

2η δραστηριότητα 

Α. Λογοτεχνικό κείμενο

«Το/τα θέμα/τα προέρχεται και αντλήθηκε/αν από την πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας που αναπτύχθηκε (MIS5070818-Tράπεζα θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Γενικό Λύκειο-ΕΠΑΛ) και είναι διαδικτυακά στο δικτυακό τόπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) στη διεύθυνση (http://iep.edu.gr/el/trapeza-thematon-arxiki-selida)».

Ακολουθείστε μας και στο Tik Tok