Αδίδακτο κείμενο: Αἰσχίνης, Κατὰ Κτησιφῶντος §§5-6
(έκδ. των Martin, V., de Budé, G. Παρίσι: Les Belles Lettres, 1928, ανατ. 1962) Ο ρήτορας Αισχίνης με τον λόγο του αυτόν αντιτίθεται στην πρόταση του Κτησιφώντα να τιμηθεί ο Δημοσθένης με χρυσό στεφάνι για τις υπηρεσίες του στην πόλη. Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι από το προοίμιο του λόγου.
Τούτων δ’ ἐχόντων οὕτως, καὶ τῶν καιρῶν ὄντων τῇ πόλει τοιούτων ὁποίους τινὰς αὐτοὺς ὑμεῖς ὑπολαμβάνετε εἶναι, ἓν ὑπολείπεται μέρος τῆς πολιτείας, εἴ τι κἀγὼ τυγχάνω γιγνώσκων, αἱ τῶν παρανόμων γραφαί. Εἰ δὲ καὶ ταύτας καταλύσετε ἢ τοῖς καταλύουσιν ἐπιτρέψετε, προλέγω ὑμῖν ὅτι λήσετε κατὰ μικρὸν τῆς πολιτείας τισὶ παραχωρήσαντες. Εὖ γὰρ ἴστε, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὅτι τρεῖς εἰσὶ πολιτεῖαι παρὰ πᾶσιν ἀνθρώποις, τυραννὶς καὶ ὀλιγαρχία καὶ δημοκρατία, διοικοῦνται δ’ αἱ μὲν τυραννίδες καὶ ὀλιγαρχίαι τοῖς τρόποις τῶν ἐφεστηκότων, αἱ δὲ πόλεις αἱ δημοκρατούμεναι τοῖς νόμοις τοῖς κειμένοις. Μηδεὶς οὖν ὑμῶν τοῦτ’ ἀγνοείτω, ἀλλὰ σαφῶς ἕκαστος ἐπιστάσθω ὅτι ὅταν εἰσίῃ εἰς δικαστήριον γραφὴν παρανόμων δικάσων, ἐν ταύτῃ τῇ ἡμέρᾳ μέλλει τὴν ψῆφον φέρειν περὶ τῆς ἑαυτοῦ παρρησίας. Διόπερ καὶ ὁ νομοθέτης τοῦτο πρῶτον ἔταξεν ἐν τῷ τῶν δικαστῶν ὅρκῳ, «ψηφιοῦμαι κατὰ τοὺς νόμους,» ἐκεῖνό γε εὖ εἰδὼς ὅτι ὅταν διατηρηθῶσιν οἱ νόμοι τῇ πόλει, σῴζεται καὶ ἡ δημοκρατία.
τοῖς τρόποις τῶν ἐφεστηκότων: σύμφωνα με τις διαθέσεις των κυβερνώντων
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Γ1. Να μεταφράσετε στη Νέα Ελληνική το απόσπασμα: «Μηδεὶς οὖν ὑμῶν τοῦτ’ ἀγνοείτω, … σῴζεται καὶ ἡ δημοκρατία».
Μονάδες 20
Γ2. Γιατί, σύμφωνα με τον Αισχίνη, η δυνατότητα καταγγελίας παράνομων ψηφισμάτων και η τήρηση των νόμων από τους δικαστές αποτελούν βασική προϋπόθεση για τη διασφάλιση της δημοκρατίας;
Μονάδες 10
Γ3. α) Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους:
τυραννὶς: κλητική ενικού
ὦ ἄνδρες: η ίδια πτώση στον άλλο αριθμό
τρεῖς: γενική πληθυντικού
τῶν δικαστῶν: κλητική ενικού
τὴν ψῆφον: ονομαστική πληθυντικού
β) Τούτων δ’ ἐχόντων οὕτως, καὶ τῶν καιρῶν ὄντων τῇ πόλει τοιούτων ὁποίους τινὰς αὐτοὺς ὑμεῖς ὑπολαμβάνετε εἶναι, ἓν ὑπολείπεται μέρος τῆς πολιτείας, εἴ τι κἀγὼ τυγχάνω γιγνώσκων, αἱ τῶν παρανόμων γραφαί. Να εντοπίσετε πέντε ρηματικούς τύπους στο παραπάνω απόσπασμα και να γράψετε το β´ ενικό του αορίστου β´
Μονάδες 10
Γ4.α. Να προσδιορίσετε την κύρια συντακτική λειτουργία των υπογραμμισμένων λέξεων του κειμένου:
γιγνώσκων: είναι …………………………………………. στο ……………
ὑμῖν: είναι …………………………………………. στο …………………
αἱ δημοκρατούμεναι: είναι …………………………………………. στο ……………
δικάσων: είναι …………………………………………. στο ………………
τῶν δικαστῶν: είναι …………………………………………. στο ……………………
(μονάδες 5)
β. Μηδεὶς οὖν ὑμῶν τοῦτ’ ἀγνοείτω: Με ποια δευτερεύουσα πρόταση επεξηγείται η αντωνυμία τοῦτ’(ο); Να τη γράψετε (μονάδες 3) και να δικαιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής και εκφοράς της. (μονάδες 2)
Μονάδες 10
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Γ1. Κανείς λοιπόν από σας ας μην αγνοεί αυτό, αλλά ας γνωρίζει καλά ο καθένας σας ότι, όταν μπαίνει στο δικαστήριο καταγγελία για πρόταση παράνομου ψηφίσματος, την ημέρα αυτή πρόκειται να δώσει την ψήφο του για την ελευθερία να εκφράζει τη γνώμη του(ελευθερίας λόγου). Αυτός, άλλωστε, είναι και ο λόγος που ο νομοθέτης έθεσε στην αρχή του όρκου των δικαστών «θα ψηφίσω σύμφωνα με τους νόμους», επειδή γνώριζε καλά ότι, όταν εφαρμόζονται οι νόμοι, διασφαλίζεται και η δημοκρατία.
Γ2. Σύμφωνα με τον Αισχίνη, η δυνατότητα καταγγελίας όσων εισηγούνται παράνομα ψηφίσματα αποτελεί τον τελευταίο ενεργό θεσμό που προστατεύει το δημοκρατικό πολίτευμα σε μια κρίσιμη περίοδο για την πόλη. Αν ο θεσμός αυτός καταργηθεί ή υπονομευθεί, η πολιτική εξουσία θα περάσει σταδιακά σε μια μικρή ομάδα ανθρώπων(«λήσετε κατὰ μικρὸν τῆς πολιτείας τισὶ παραχωρήσαντες»), χωρίς οι πολίτες να το αντιληφθούν. Ο ρήτορας τονίζει ότι μόνο στις δημοκρατίες η διοίκηση βασίζεται στους νόμους και όχι στη βούληση των κυβερνώντων («αἱ μὲν τυραννίδες καὶ ὀλιγαρχίαι τοῖς τρόποις τῶν ἐφεστηκότων, αἱ δὲ πόλεις αἱ δημοκρατούμεναι τοῖς νόμοις τοῖς κειμένοις»· γι’ αυτό και κάθε δικαστής, όταν δικάζει μια τέτοια υπόθεση, ουσιαστικά αποφασίζει για την ελευθερία του λόγου(«μέλλει τὴν ψῆφον φέρειν περὶ τῆς ἑαυτοῦ παρρησίας»). Η τήρηση των νόμων, όπως υπογραμμίζεται και στον όρκο των δικαστών, αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για τη διασφάλιση της δημοκρατίας. («ὅταν διατηρηθῶσιν οἱ νόμοι τῇ πόλει, σῴζεται καὶ ἡ δημοκρατία»)
Γ3. α) τυραννὶς: τυραννί
ὦ ἄνδρες: ὦ ἄνερ
τρεῖς: τριῶν
τῶν δικαστῶν: ὦ δικαστά
τὴν ψῆφον: αἱ ψῆφοι
β)
ἐχόντων: σχές
ὑπολαμβάνετε: ὑπόλαβε
ὑπολείπεται: ὑπόλιπε
τυγχάνω: τύχε
γιγνώσκων: γνῶθι
Γ4. α. γιγνώσκων: είναι κατηγορηματική μετοχή στο υποκείμενο ἐγώ (από το ρήμα τυγχάνω). ὑμῖν: είναι (έμμεσο) αντικείμενο στο ρήμα προλέγω.
αἱ δημοκρατούμεναι: είναι (επιθετική μετοχή ως) επιθετικός προσδιορισμός στο πόλεις.
δικάσων: είναι (συνημμένη τελική μετοχή ως) επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού στο ρήμα εἰσίῃ.
τῶν δικαστῶν: είναι ετερόπτωτος προσδιορισμός (γενική υποκειμενική) στο ὅρκῳ.
β. Η αντωνυμία τοῦτ’(ο) επεξηγείται με τη δευτερεύουσα (ονοματική) ειδική πρόταση ὅτι ἐν ταύτῃ τῇ ἡμέρᾳ μέλλει τὴν ψῆφον φέρειν περὶ τῆς ἑαυτοῦ παρρησίας. Η ειδική πρόταση εισάγεται με τον ειδικό σύνδεσμο ὅτι που δηλώνει αντικειμενική κρίση-γνώμη και εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (μέλλει) που δηλώνει το πραγματικό
«Το/τα θέμα/τα προέρχεται και αντλήθηκε/αν από την πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας που αναπτύχθηκε (MIS5070818-Tράπεζα θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Γενικό Λύκειο-ΕΠΑΛ) και είναι διαδικτυακά στο δικτυακό τόπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) στη διεύθυνση (http://iep.edu.gr/el/trapeza-thematon-arxiki-selida)».
Ακολουθείστε μας και στο Tik Tok
