Για την “Εκάβη” του Ευριπίδη: (3) Η “Εκάβη” και η έννοια της ελευθερίας

Το θέμα της ελευθερίας κυριαρχεί στην Εκάβη του Ευριπίδη, τόσο σε ένα εξωτερικό, κοινωνικό επίπεδο, εφόσον το έργο παρουσιάζει την αποκλίνουσα μοίρα των ελεύθερων και των δούλων, των νικητών και των ηττημένων του πολέμου, όσο και σε ένα επίπεδο εσώτερο, ψυχολογικό, εφόσον η πλοκή εξερευνά τρεις τουλάχιστον διαφορετικές μορφές αντίδρασης (της Εκάβης, της Πολυξένης και του Αγαμέμνονα) στην πιο ακαταμάχητη μορφή ανελευθερίας, τη στερρὰν ἀνάγκην, που καθορίζει το πλαίσιο ενεργείας των ανθρώπων, αλλά — και εδώ έγκειται η ουσία — δεν μπορεί να υπαγορεύσει απόλυτα τις επιλογές τους· δεν μπορεί, με άλλα λόγια, να τους στερήσει πλήρως το δικαίωμα της επιλογής. Και η ποιότητα των ανθρώπων καθορίζεται πάντοτε από αυτή την επιλογή.

Η ελευθερία και η έλλειψή της, ειδικά από τη στιγμή που η έλλειψη αυτή είναι το αποτέλεσμα μιας δραματικής μεταβολῆς ἐς τὸ ἐναντίον, είναι κατεξοχήν τραγικό θέμα. Στην Εκάβη η τραγικότητα επιτείνεται από το γεγονός ότι στο έργο δεσπόζει η μοίρα όχι απλώς των ηττημένων του πολέμου, αλλά των γυναικών της Τρωάδας. Πέραν του γεγονότος ότι οι γυναίκες εν γένει, και υπό κανονικές συνθήκες ακόμη, είναι εξαρτημένες από την προστασία των ανδρών, άρα απολαμβάνουν το αγαθό της ελευθερίας σε μικρότερο βαθμό ούτως ή άλλως, οι γυναίκες της Τροίας ειδικά είναι διπλά ανελεύθερες: όχι μόνο έχουν αντιστραφεί οι συνθήκες της ύπαρξής τους ως μελών της κοινωνίας (από ελεύθερες έχουν γίνει δούλες), αλλά επίσης, τουλάχιστον οι νεώτερες από αυτές, θα υποστούν και την επιπλέον ταπείνωση της σεξουαλικής σκλαβιάς, αφού θα υποβιβαστούν στο στάτους της παλλακίδος ανδρών πολύ υποδεέστερων κοινωνικά από αυτές. Αυτή τη μοίρα είναι που η Πολυξένη θεωρεί χειρότερη ακόμη και από θάνατο.

Πηγή: Ολόκληρο το άρθρο μπορείτε να το διαβάσετε στο http://antonispetrides.wordpress.com