ΠΑΙΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΛΟΙ ΜΑΣ ΣΥΝ-ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ
12 ΙΟΥΝΙΟΥ: ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Γράφει ο Δρ. ΠΟΛΥΒΙΟΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ
Η καθημερινή εικόνα στους δρόμους των μεγαλουπόλεων με τα δεκάδες παιδιά να εργάζονται ατελείωτες ώρες και παράλληλα σε απάνθρωπες συνθήκες – βιώνοντας σκληρά τα παιδικά τους χρόνια – αποτελεί αδιάψευστο μάρτυρα πως η εποχή μας άδικα διεκδικεί τον τίτλο «πολιτισμένη». Η ανεμελιά, το παιχνίδι, τα ξέγνοιαστα μαθητικά χρόνια, οι παιδικές φιλίες, είναι άγνωστα για παιδιά που αναγκάστηκαν να ενταχθούν -από την τρυφερή τους κιόλας ηλικία- στο χώρο της εργασίας και της παραγωγής.
Όταν το 1886 ο Τσέχοφ έγραφε τον «Βάνκα», ήθελε να καταγγείλει την παιδική εργασία και τις άθλιες συνθήκες στις οποίες εργάζονταν τα μικρά παιδιά και να διαμαρτυρηθεί γι’ αυτές. Σήμερα, 130 χρόνια μετά, βλέπουμε -κατ’ αναλογία- την ίδια εξαθλιωμένη εικόνα και παρά τη σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού (άρθρο 32, 1989), που ορίζει ότι: «Τα συμβαλλόμενα Κράτη αναγνωρίζουν το δικαίωμα του παιδιού να προστατεύεται από την οικονομική εκμετάλλευση και από την εκτέλεση οποιασδήποτε εργασίας που ενέχει κινδύνους ή που μπορεί να εκθέσει σε κίνδυνο την εκπαίδευσή του ή να βλάψει την υγεία του ή την σωματική, πνευματική, ψυχική, ηθική ή κοινωνική ανάπτυξή του…», εξακολουθούν να παραβιάζονται τα θεμελιώδη δικαιώματά τους (ασφάλεια, εκπαίδευση και αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης), αφού -εκτός των άλλων- φρόντισε η φαντασία των ενηλίκων, που δεν γνωρίζει όρια, να υποτάξει στη δούλεψή της ολόκληρους πληθυσμούς παιδιών – σκλάβων. Παιδιών που ωριμάζουν πρόωρα και με τρόπο σκληρό, παιδιών των οποίων η κοινωνικοποίηση γίνεται ατελώς, παιδιών που ξέχασαν πως είναι να χαμογελούν, παιδιών των οποίων το μέλλον –stricto sensu- διαγράφεται ζοφερό και αβέβαιο.
Κι εμείς οι πολιτισμένοι «ρίχνουμε νερό στο μύλο» των εκμεταλλευτών των παιδιών με την σιωπή μας ή και την ανοχή μας, αν όχι με την υιοθέτηση από μέρους μας της ίδιας ακριβώς στάσης με αυτή των παιδοδουλεμπόρων!! Παράλληλα, τα στοιχεία για την παιδική εργασία φαίνεται να αγνοούνται ή να αποσιωπούνται από την κρατική εξουσία, «επιτρέποντας» με τον τρόπο αυτό την διαιώνιση της παιδικής εργασίας – εκμετάλλευσης.
Τα παιδιά εργαζόμενα σε άθλιο εργασιακό περιβάλλον και υπό απάνθρωπες συνθήκες, ουσιαστικά κακοποιούνται. Προκαλούνται σ’ αυτά ψυχικά και σωματικά τραύματα, τα οποία μεταφέρουν σε όλη τους τη ζωή, δημιουργώντας τους συμπλέγματα κατωτερότητας, γεγονός που όχι μόνο θα τα εμποδίσει να ενταχθούν στην κοινωνία, αλλά τους καλλιεργούν μια εχθρικότητα η οποία αργότερα θα τα οδηγήσει – και μάλιστα νομοτελειακά στη βία. Και για όσους αφελώς πιστέψουν πως τα φαινόμενα της παιδικής εργασίας – εκμετάλλευσης, παρατηρούνται μόνο στις υποανάπτυκτες χώρες, απλά εθελοτυφλούν για να αποποιηθούν των ευθυνών τους. Η πραγματικότητα έρχεται να καταρρίψει το μύθος πως η παιδική εργασία είναι «προνόμιο» μόνο των φτωχών κρατών.
Εξ ίσου ακμάζον είναι το φαινόμενο αυτό στις αναπτυγμένες, «πολιτισμένες» -δήθεν- κοινωνίες. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Claire Brisset στη “Le Monde Diplomatique” «Η έλλειψη κανονισμών και οι ισχυροί μηχανισμοί διάβρωσης του δικαστικού και πολιτισμικού συστήματος προστασίας των παιδιών βρίσκονται σε πλήρη δράση και εξηγούν την ισχυρή επιδείνωση της κατάστασης τα τελευταία 20 χρόνια». Συνεπώς η λέξη «ευημερία» είναι ατυχής και άνευ ουσίας, αφού δεν εμπεριέχει την προάσπιση των δικαιωμάτων των παιδιών.
Το πρόβλημα είναι πολιτικό, κοινωνικό και ηθικό, όπως άλλωστε και κάθε κρίση, όπως άλλωστε και κάθε πρόβλημα. Η εργασιακή, και όχι μόνο, εκμετάλλευση των ανηλίκων έχει δημιουργήσει μια σύγχρονη μορφή δουλείας που ακούει στο όνομα Trafficking (εμπορία ανθρώπων) και είναι γνήσιο τέκνο μιας ιδεολογίας που διαχωρίζει το ανθρώπινο είδος σε ανώτερους και κατώτερους κοινωνικά, φυσικά και πνευματικά ανθρώπους, στις πλάτες των οποίων ευδοκιμεί ένα ολόκληρο σύστημα παραοικονομίας. «Η παιδική εργασία είναι ένα φαινόμενο που στοιχειώνει τις διάφορες χώρες του κόσμου αλλά και την Ελλάδα. Η αναζήτηση ευπειθών και υπάκουων φτηνών εργατικών χεριών μπορούσε να πάρει σάρκα και οστά μόνο στο πρόσωπο ενός ανήλικου εργαζόμενου. Όσο πιο μικρός ήταν ο εργαζόμενος τόσο πιο φοβισμένος γινόταν και συγχρόνως τόσο πιο «συνεργάσιμος» με τον εκάστοτε εργοδότη του», αναφέρει η Ειρήνη Αρτέμη.
Η παιδική εργασία – εκμετάλλευση δεν είναι σύγχρονο φαινόμενο, αλλά αναντίρρητα έχει γιγαντωθεί λόγω κρίσης και για το λόγο αυτό οφείλουμε να το προσεγγίσουμε με υπευθυνότητα. «Άλλωστε η θέση που δίνει μια κοινωνία στα παιδιά της, χαρακτηρίζει το πολιτιστικό επίπεδο στο οποίο ανήκει και τον πολιτισμό που υπηρετεί».
Κι αν καμιά φορά σκύβουμε το κεφάλι περνώντας μπροστά από παιδιά εργάτες – δούλους είναι γιατί ξέρουμε πως είναι αλήθεια αυτό που η Γαλάτεια Καζαντζάκη έγραψε:
«από την κόλασή μου σου φωνάζω, εικόνα σου είμαι
κοινωνία και σου μοιάζω…».
