Το όλο στερέωμα των προσφύγων σήμερα στη χώρα μας έχει πολλαπλές και σημαντικότατες όψεις. Παρουσιάζει χαρακτηριστικά που επηρεάζουν την εθνική μας στρατηγική και την όλη ευρωπαϊκή διάσταση και σήμερα και μελλοντικά. Έχει οικονομική και κοινωνική θεώρηση και προφανώς έντονη πολιτική χροιά. Φυσικά δεν λείπουν και οι ιστορικές συνιστώσες, αφού το ελληνικό έθνος έχει γνωρίσει εποχές μαζικής προσφυγιάς και ξεριζώματος σημαντικού μέρους του πληθυσμού του.
Μπορούμε να αποσαφηνίσουμε μια εύκολη επί της αρχής αλλά δύσκολη εν τοις πράγμασι όψη του όλου προβλήματος, την έμπρακτη υλική και ηθική έκφραση της αλληλεγγύης σύμπασας της ελληνικής κοινωνίας προς τους σκληρά δοκιμαζόμενους πρόσφυγες. Ήδη έχει καταδειχτεί ότι ο ελληνικός λαός όχι απλά και μόνο κατανοεί τις ανυπέρβλητες δυσκολίες των προσφύγων αλλά και μάχεται με μαζικό τρόπο να τις αμβλύνει. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι είναι κυρίως τα φτωχά κοινωνικά στρώματα – και όχι η μεσαία τάξη – που εκφράζουν με το (μη) υστέρημά τους την υλική υποστήριξή τους.
Η ελληνική πολιτεία μπορεί να έχει μια κατ’ αρχήν θετική στάση έναντι των προσφύγων αλλά υπολείπεται κατά πολύ από το να δώσει κάποιες βιώσιμες λύσεις. Οι συνθήκες διαβίωσης είναι πολύ άσχημες και τα προβλήματα διατροφής και υγιεινής γίνονται όλο και πιο έντονα. Δεν μπορεί να κρύβει τις δικές της ευθύνες πίσω από την αλληλεγγύη των πολιτών ούτε πίσω από τις απαράδεκτες και άκρως ρατσιστικές θέσεις των άλλων χωρών. Από τη στιγμή που έχει θετική στάση για την επίλυση του όλου προβλήματος οφείλει και να αναπτύξει και τις ομόλογες πολιτικές με συγκεκριμένο τρόπο.
Εδώ υπεισέρχεται ο ρόλος της κυβέρνησης. Μπορεί να έχει λοιπόν έναν θεωρητικό λόγο με «προοδευτικό πρόσημο», αλλά αυτό σε καμιά περίπτωση δεν αρκεί. Οι ευθύνες της είναι μεγάλες γιατί δεν έχει δημιουργήσει τις κατάλληλες προϋποθέσεις και ακόμα πιο μεγάλες γιατί απέτυχε να κάνει μια στοιχειώδη εκτίμηση για το όλο πρόβλημα. Δεν είχε ποτέ συγκροτημένη πολιτική, παρά τα γεγονός ότι ο πόλεμος στη Συρία εμφανιζόταν από την αρχή σκληρός και παρατεταμένος. Δεν μπόρεσε ποτέ να διακρίνει τη διαφορετικότητα των προσφύγων του πολέμου και των ποικίλων μεταναστών που προέρχονται από διάφορες χώρες. Δεν είχε ποτέ μια πολιτική επί της φύλαξης των συνόρων της χώρας. Έτσι βλέπουμε σήμερα ένα φοβερά αντιφατικό σκηνικό, από τη μια πλευρά «χώρα – ξέφραγο αμπέλι» και από την άλλη πλευρά «χώρες με φράχτες και ξιφολόγχες» δηλαδή ένα σκηνικό αφενός ασύγγνωστης ελαφρότητας και αφετέρου ωμής βαρβαρότητας.
Θεωρώ ότι δεν μπορούμε να διαμορφώνουμε μια πολιτική που θα οριοθετείται μόνο επί του θεωρητικού λόγου και επί ενός πεδίου στείρας ηθικολογίας που δεν εφάπτεται με την πραγματικότητα. Οφείλουμε να διαμορφώνουμε συσχετισμούς δυνάμεων στηριζόμενοι και στο διεθνές δίκαιο αλλά και στα εθνικά μας συμφέροντα. Χωρίς να αφιστάμεθα ουδόλως από την κουλτούρα αλληλεγγύης – και παρά το μείζον πρόβλημα της κρίσης – είμαστε υποχρεωμένοι να δούμε τις τάσεις της σημερινής εικόνας. Να κατανοήσουμε ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να λύσει το όλο πρόβλημα των προσφύγων και ταυτόχρονα ότι δεν μπορούμε να γίνουμε η κύρια ή και η μοναδική χώρα φιλοξενίας και υποδοχής.
Χάσαμε πολύτιμο χρόνο, γιατί η κυβέρνηση ΣΥ.ΡΙΖ.Α. – ΑΝ.ΕΛ. όχι απλά και μόνο δεν βρέθηκε προετοιμασμένη αλλά και γιατί ήταν και είναι παγιδευμένη από ιδεοληψίες και από έλλειψη έστω και μιας αχνής εθνικής στρατηγικής. Εκτιμώ ότι δεν έχουν γίνει ούτε καν αναλύσεις για το ρόλο της Τουρκίας στο όλο πρόβλημα των προσφύγων. Η όλη αφέλεια με την οποία κινείται ο κ. Τσίπρας στις συναντήσεις του με τους Τούρκους αξιωματούχους δείχνει μια ελαφρότητα και αυτό διαφαίνεται ακόμα και στις δημόσιες δηλώσεις του. Η Τουρκία έχει ανοίξει μέτωπο και με τη Ρωσία, κινείται με στρατηγική που αφορά τη ρευστότητα στη Μέση Ανατολή και προσβλέπει σε μελλοντικά οφέλη. Δεν παγιδεύει την πολιτική της επί του ορίζοντα του προσφυγικού και μόνο ορίζοντα. Γι’ αυτό και κινείται εκβιαστικά έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν είναι δεδομένη σε κανέναν και σε καμιά φάση των διαπραγματεύσεων, ενώ εμείς έχουμε «καταθέσει» όλη την άποψή μας από την αρχή μέχρι το τέλος. Αλλά δεν διαπραγματεύονται έτσι τα κράτη…
Η κυβέρνηση δεν έχει κανένα σχέδιο άσκησης πολιτικής σε κανένα βασικό εθνικό και κοινωνικό ζήτημα. Οι περισσότεροι υπουργοί εξαντλούν το θεσμικό τους ρόλο στις καθημερινές ασκήσεις της δημοσιότητας. Προφανώς το προσφυγικό δεν μπορεί να τεθεί ως αντίβαρο στο πρόβλημα της κρίσης. Θα ήταν φοβερό εθνικό λάθος, να μας δοθούν οικονομικά ανταλλάγματα για να φορτωθούμε εμείς το όλο προσφυγικό πρόβλημα. Αλλά αν η κυβέρνηση δεν κρίνεται ικανή για να ανοίξει το πεδίο υπέρβασης της κρίσης και πολύ περισσότερο να θέσει βάσεις για την ανάπτυξη της χώρας, τώρα με την πρόσθεση του προσφυγικού γίνεται μάλλον επικίνδυνη…
