Γράφουν οι: Δρ. Πολύβιος Πρόδρομος και Γιώργος Γιοβάνης
«Η ζωή με τον άλλο, η ζωή με τον ξένο. Αυτή την τύχη επιφυλάσσει σε όλους τους ανθρώπους η κοινωνική πραγματικότητα, η οποία συχνά σήμερα είναι απάνθρωπη, αυτήν την τύχη επιβάλλει σε όλα τα έθνη η σημερινή κοινωνία των συνεχών αλλαγών».
Πάντα οι κοινωνίες τείνουν να πανικοβάλλονται ενώπιον της ετερότητας, βιώνοντάς την ως απειλή της συνοχής τους. Έτσι κλιμακώνονται και αναζωπυρώνονται οι ρατσιστικές τάσεις, αφού κυριαρχεί η αντίληψη ότι οι ξένοι μάς απειλούν, ότι ο «άλλος» είναι ο εχθρός μας. Υπό το πρίσμα αυτό η δημοκρατία, για την οποία υπερηφανευόμαστε, ενδέχεται να καταστεί μια ιδεολογική φενάκη εάν δεν ανεχτεί τη διαφορετικότητα ως πολύτιμο τεκμήριο και σύμβολο της.
Όλοι «αγαπούν» τη δημοκρατία. Αρκεί ο κάθε άνθρωπος που είναι διαφορετικός από εμάς να εξαναγκαστεί να γίνει ίδιος με μας. Την απαίτηση αυτή εμείς ονομάζουμε φασισμό. Άτομα που στερούνται παιδείας- η οποία κατά το Μ. Χατζηδάκη είναι η αντιβίωση στα διαλυτικά φαινόμενα της αποκτήνωσης του ρατσισμού-προκλητικά αρνούνται να δεχθούν πως οι διαφορετικές φυλές, προτιμήσεις, θέσεις, απόψεις, δεν αντιπαρατίθενται αλλά τέμνονται. Και πως το σημείο τομής τους ονομάζεται πολιτισμός. Εξαναγκάζουν λοιπόν άτομα και ομάδες να αλλοτριωθούν εκχωρώντας κάθε ίχνος αξιοπρεπείας τους και κάθε στοιχειώδες ανθρώπινο δικαίωμά τους, προκειμένου να μη γίνουν δέκτες ρατσιστικής συμπεριφοράς. Οι αρχιτέκτονες αυτής της λογικής προσβάλλουν όχι μόνο τη δημοκρατία αλλά διαβρώνουν και τα θεμέλια της με φασιστική βία, συντηρητικές θέσεις και με συγκαλυμμένο ρατσισμό, καταστάσεις που δηλώνουν παθολογία μιας κοινωνίας, η οποία όχι μόνο τις ανέχεται αλλά και τις υιοθετεί. Μιας κοινωνίας που ηδονικά επίμονα αρνείται να κατανοήσει πως η διαλεκτική των διαφορετικών τάσεων, απόψεων, θέσεων, θα οδηγήσει στην κατανόηση και στην ανοχή -αν όχι στην αποδοχή- της διαφορετικότητας.
Είναι γεγονός πως στο όνομα της δημοκρατίας έχουν γίνει τα πιο φρικτά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Λαϊκιστές ηγέτες, λαοπλάνοι και δημαγωγοί με πρόφαση τη δημοκρατία καλλιεργούν στο λαό τους προκαταλήψεις και στερεότυπα για τις μειονότητες επιχειρώντας με τον τρόπο αυτό να τις στρέψουν προς αυτές και να αποστρέψουν την προσοχή του λαού τους από τα εσωτερικά προβλήματα μεταθέτοντας τις ευθύνες στον «ξένο». Η ιδεολογική σύγχυση, η απαξίωση των δημοκρατικών θεσμών και διαδικασιών μετατρέπουν σημαντικά τμήματα της κοινωνίας σε εύκολη λεία των δημαγωγών. Νεοναζιστικά μορφώματα εκφράζοντας ρατσιστικές αντιλήψεις «στιλβώνουν μπότες δικτατόρων» και στοχοποιούν τους μετανάστες προκειμένου να εξαγνίσουν τις κάθε είδους στάσεις και βίαιες συμπεριφορές ενώνοντας έτσι αυτούς που μισούν τη δημοκρατία. Είναι «υπερασπιστές καλών αξιών, της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων του ανθρώπου» και με το πρόσχημα αυτό επικαλούνται μια ηθική ανωτερότητα έναντι εκείνων που δεν συμφωνούν μαζί τους.
Η επικράτηση και άρα η αποδοχή ρατσιστικών συμπεριφορών σε μια κοινωνία σηματοδοτεί τον εκφυλισμό των ηθικών αξιών και γίνεται όχημα για την εμπέδωση του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας. Στην κοινωνία αυτή στην οποία συντηρείται ο ρατσισμός -με οποία έκφανση αυτός εκδηλώνεται και οδυνηρό τρόπο αυτός διαπιστώνεται- κυριαρχεί η έλλειψη αξιοκρατίας και η διάκριση των πολιτών σε κατηγορίες φαινόμενα που καταστρατηγούν κάθε έννοια ανθρωπινού δικαιώματος, αφού λόγω του ρατσιστικού αποκλεισμού ορισμένα μέλη της κοινωνίας δεν έχουν πρόσβαση ούτε στα στοιχειώδη δικαιώματα. Με τον τρόπο αυτό ουσιαστικά μετατίθεται ο αξιακός κώδικας και απειλείται άμεσα η κοινωνική ομαλότητα με την κοινωνική πόλωση που έχουν δημιουργήσει οι ρατσιστικές αντιλήψεις, κλονίζοντας κατά συνέπεια τα θεμέλια της δημοκρατίας.
Όσο λοιπόν ο ρατσισμός υιοθετείται λόγω-έργω-διανοία, έστω και από έναν άνθρωπο, επιβεβαιώνεται η άποψη του Ουίλ Ντιράν που αναφέρει πως «σε κάθε στιγμή η ιστορία μας πείθει ότι το οικοδόμημα του πολιτισμού είναι εύθραυστο και ότι στηρίζεται με ένα θαύμα ισορροπίας σε ένα εν ενεργεία ηφαίστειο άθλιας και πιεστικής βαρβαρότητας δεισιδαιμονίας και άγνοιας. Αυτό που ονομάζουμε σύγχρονη κοινωνία είναι απλώς ο φλοιός, ο όποιος σκεπάζει την κοινωνία του μεσαίωνα που εξακολουθεί να υπάρχει ακόμα». Και οφείλουμε ακόμα να τονίσουμε πως η δημοκρατία δε συνιστά κάτι το αυτονόητο: απαιτείται συνεχής επαγρύπνηση, πίστη όχι μόνο στις ατομικές άξιες αλλά και στην κοινωνία των πολιτών.
Σήμερα που η Ελλάδα δοκιμάζεται από την οικονομική κρίση και οι συνέπειες της δεν είναι μόνο οικονομικές, αλλά βαθύτατα κοινωνικές, οφείλουμε να μείνουμε πιστοί στις αξίες της δημοκρατίας αποτρέποντας φαινόμενα κοινωνικού αποκλεισμού, ρατσισμού και μισαλλοδοξίας. Δεν αρκεί η ανησυχία ούτε ο καταγγελτικός λόγος. Η διαλεκτική των διαφορετικών απόψεων θα οδηγήσει στην κατανόηση και στην ανοχή της ετερότητας. Συλλογική συνείδηση και συλλογική ευθύνη είναι να κατανοήσουμε πως οι πολιτισμοί δεν αντιπαρατίθενται, αλλά τέμνονται.
