Του Νίκου Τσούλια
Το τι αξιολογούμε ως σημαντικό και τι όχι είναι θέμα αντίληψης ζωής, αλλά και το πού βρίσκουμε την ομορφιά στον κόσμο είναι πάλι θέμα αντίληψης ζωής. Υπάρχει μια γενικευμένη εικόνα του σύγχρονου τεχνοκρατικού και καταναλωτικού πολιτισμού ότι σημαντικό είναι ό,τι έχει πέραση στις κρατούσες θεωρήσεις αυτού του πολιτισμού, ότι το σημαντικό είναι το χρήσιμο όπου ως χρήσιμο λογίζεται αυτό που προσδίδει οικονομική αξία στα υλικά αγαθά μας.
Πρόκειται για μια ελλειμματική θεώρηση μιας στενά χρησιμοθηρικής σύλληψης της πραγματικότητας, η οποία οδήγησε και οδηγεί τον άνθρωπο στην αποξένωση και στην αλλοτρίωση. Πρόκειται για μια απολύτως κατασκευασμένη από τις κυρίαρχες οικονομικά ομάδες που σαν σκοπό έχει όχι μόνο την αναπαραγωγή της κρατούσας τάξης πραγμάτων, αλλά και τη στόμωση κάθε σκιρτήματος της ελευθερίας της σκέψης και την αλλοίωση εν τη γενέσει της κάθε ευαισθησίας του πνεύματός μας. Έτσι ο άνθρωπος ζει τη ζωή του εν πολλοίς συντεταγμένος στις κρατούσες νόρμες και ενταγμένος στις συνθήκες που του έχει καθορίσει το κραταιό σύστημα των κίβδηλων αξιών. Ουσιαστικά δεν ζει τη ζωή του καταπώς εκείνος θέλει, είναι ετεροπροσδιορισμένος και μάλλον χειραγωγημένος τόσο στα μεγάλα νοήματα της ζωής όσο και στα μικρο-συμβάντα της καθημερινότητας. Η ζωή του δεν αναζητεί τα όμορφα μονοπάτια του βίου αλλά μεταπίπτει στα ανάλαφρα ετοιμασμένα από άλλους «ασφαλτόδρομους» της απλής ύπαρξης…
Σαφώς και στη ζωή δεν μπορεί παρά να δώσεις βάρος στις μεγάλες προτεραιότητές της έτσι όπως αυτές προκύπτουν από τις συνθήκες, τα προτάγματα και τις υποχρεώσεις της σύγχρονης κοινωνίας. Πρέπει να εξασκήσεις ένα επάγγελμα, να νοιάζεσαι καθημερινά για τις βιοποριστικές ανάγκες τις δικές σου και της οικογένειάς σου, να σχεδιάζεις και να προετοιμάζεις το μέλλον σου, να αγωνίζεσαι για τη διαρκή βελτίωση της ποιότητας της ζωής σου, να αγωνίζεσαι για το κοινό καλό ακριβώς γιατί ζεις μέσα στην κοινωνία.
Αλλά η ζωή δεν έχει μόνο αυτό το πλαίσιο. Η ζωή εμπεριέχει και μια αισθητική και ηθική σύλληψη του κόσμου. Η ζωή συνάπτεται με την αγωνιώδη αναζήτηση της ομορφιάς του Κόσμου, της κοινωνίας και του ανθρώπου. Η ζωή είναι διαρκής έκφραση του πνευματικού μας κόσμου μέσα από την καθημερινή δημιουργικότητα. Και εδώ κρίνεται το νόημα της ζωής, να κατατείνουμε στο να δίνουμε περιεχόμενο σ’ όλα τα προηγούμενα πεδία, γιατί τίποτα δεν είναι δεδομένο και ευτυχώς βέβαια που δεν είναι δεδομένο.
Σ’ αυτόν τον προσανατολισμό η δυνατότητα του ανθρώπου να αναζητεί και να αγγίζει την ομορφιά των απλών πραγμάτων – αντικειμένων και γεγονότων – έχει μεγάλη σημασία. Η ομορφιά του Κόσμου και της ζωής δεν είναι μόνο σ’ ότι έχει την κοινή αποδοχή: στα μάτια της αγαπημένης / του αγαπημένου, στο πρόσωπο του παιδιού, στο δειλινό στη Σαντορίνη ή στο (παιδικό μας) χωριό, στην ανθοδέσμη, στο πολιτισμικό ή στο φυσικό αξιοθέατο…
Η ομορφιά του Κόσμου και της ζωής βρίσκεται παντού αλλά θέλει φτερουγίσματα της ψυχής, ευαισθησίες του πνεύματος και μορφωτική καλλιέργεια για να μπορείς να την ψηλαφίσεις, για να μπορείς να τη γευθείς ακέραια και αυθεντικά. Θέλει μια άλλη κουλτούρα όχι εκείνη του ανθρώπου της ύστερης βιομηχανικής περιόδου, θέλει μια άλλη στάση ζωής που θα αναζητεί και θα έχει ως υπέρτατο ιδανικό την αυταξία της ζωής και του ανθρώπου.
Ένας τέτοιος άνθρωπος θα μπορεί να χαίρεται κάθε στιγμή της ζωής του, γιατί θα νιώθει την ομορφιά παντού: στο προσωπάκι του μωρού που περνάει δίπλα του μέσα στο καροτσάκι της μαμάς του και προσπαθεί να τρυγήσει εικόνες και εικόνες για να φτιάξει τις πρώτες του παραστάσεις της εισόδου του στον Κόσμο, στο ανεπάντεχο μικροδώρο που θα του χαρίσει ένας φίλος, στη γλυκύτητα των ματιών κάποιου που θα εκφράσει το ενδιαφέρον του, στο χαρακωμένο μέτωπο της γριούλας που κουβαλάει μνήμες και μόνο μνήμες και τις μεταπλάθει σε όνειρα για την πέραν της ζωής όποια συνέχεια, στο θρόισμα του φυλλώματος του δέντρου που ταλαντεύεται στο παιχνίδι της βροχής και του ανέμου, στο μικρό σπουργιτάκι που τσιμπολογάει το πεσμένο ψίχουλό σου κοιτάζοντας συνεχώς απ’ εδώ και απ’ εκεί από το φόβο, στον πεσμένο κορμό του δέντρου που το λύγισε ο χρόνος και γίνεται βορά στην αποδόμηση για να τραφούν τόσοι και τόσοι μικροοργανισμοί, στο παιχνίδι της σκόνης με τη φωτεινή δέσμη στο δωμάτιο του ημίφωτος, στα πεσμένα πολύχρωμα φύλλα που αναζητούν το χώμα για να μετασχηματιστούν και πάλι σε νέα έκφραση ζωής…
Ποιος μπορεί να ασχολείται μ’ όλα αυτά τα μικροπράγματα; Αυτός που δεν βλέπει τη ζωή να περνά από δίπλα του αλλά τη βιώνει σε κάθε στιγμή της. Ο ερωτευμένος βλέπει την ομορφιά του κόσμου παντού, ακριβώς γιατί η ζωή του είναι ζυμωμένη μέσα στην ομορφιά της αγάπης και του έρωτα. Σε οριακές στιγμές μπορεί να τις ψαύσει και ο συνηθισμένος άνθρωπος. Άμα γίνεσαι καλά και βγαίνεις από το νοσοκομείο ή από το σπίτι υπό το βάρος μιας πολυήμερης ασθένειας, νιώθεις για ένα διάστημα αυτή τη διάχυτη ομορφιά του κόσμου, ακόμα και το περπάτημά σου και η ανάσα σου έχουν ομορφιά, ακόμα και το νερό που στερήθηκες ανακτά στις αισθήσεις μας το χαμένο από το δεδομένο της καθημερινότητας μεγαλείο του.
Ο κόσμος των ευαισθησιών δεν είναι κόσμος αδυναμίας, είναι κόσμος δυναμικής των συναισθημάτων ομού και της λογικής ομού και του αξιακού φορτίου μας, είναι κόσμος ομορφιάς γιατί αγγίζει την ουσία των εικόνων της ζωής, γιατί ανασυσταίνει τις εικόνες του ορατού κόσμου με τα μάτια της καρδιάς και της ψυχής.