[Οι αποδελτιώσεις δεν αντικαθιστούν το διάβασμα των βιβλίων, αντίθετα το κεντρίζουν. Προσφέρονται ως πρόταση μελέτης του σχετικού βιβλίου και
για διευκόλυνση στη δική σας αποδελτίωση.
Ο χρόνος γι’ αυτούς που διαβάζουν έχει … άλλη αξία]
Επιμέλεια: Νίκου Τσούλια
Η κρυφή πληγή
Αγνόησε [η κριτική] και απέκρυψε σημαντικές διαστάσεις του έργου του, όπως τον ερωτισμό και τον παγανιστικό αισθησιασμό, την καταγραφή κοινωνικών προβλημάτων κλπ 13-14
Ο ίδιος δίνει το στίγμα της ψυχικής του διάθεσης, χαρακτηρίζοντας τον εαυτό του «σκοτεινό τρυγόνι». 14
Στα ερωτικά διηγήματα κυρίαρχα χαρακτηριστικά είναι: ο ρεμβασμός, η νοσταλγία, το ανεκπλήρωτο, η ματαίωση, οι ποιητικές εξάρσεις και το λυρικό παραλήρημα. 17
Ο Παπαδιαμάντης μεγαλύνει το ασήμαντο τιθασσεύοντας το μεγαλειώδες. Μέσα από αυτή την αλχημεία δημιουργείται η μαγεία του λόγου του. Πρόκειται για την απόλυτη δοξολογία του μικρόκοσμου, για την απόλυτη μελωδία του ακραίου καημού. 18
Ο αποσυνάγωγος Παπαδιαμάντης δημιούργησε ένα ερωτικό σύμπαν, όπου ίπτανται και πλέουν αθώες κορασίδες, λαϊκές θυγατέρες, ερωτόβρυτοι ηλιοκαείς αιπόλοι, θαλασσινοί με την άλμη στον τράχηλο, λαϊκοί απόκληροι: μοναχικοί μονόλογοι, μορφές όπου η κρυφή πληγή του, μαζί με την ερωτική λύπη, σμίλεψαν το μυστικό του αρχαϊκού μειδιάματος. 18-19
Χ. Λιοντάκης
Θέρος – Έρος
…μακρόν και ατελείωτον οροπέδιον, φαιοπρασινίζον εις τας ακτίνας του ηλίου, όπου η ελαία διαγκωνίζει την συκήν και η συκή συμπλέκεται με την μηλέαν. 35
Στα μάτια τα ψιχαλιστά ποχ’ Έρωτας καρτέρι
πόσο μεθύσι μέθυσα ένας Θεός το ξέρει…
Τα μάτια τα ψιχαλιστά γύρνα σ’ εμέ, πουλί μου,
αγάπη μου περήφανη, αγάπη διαλεχτή μου. 36
Ησθάνετο την ανάγκην να διαχύση εις το ύπαιθρον την πολλήν χαράν του και την υπερβάλλουσαν ελπίδα του. 43
· Ο έρως σμικρύνει τας αποστάσεις και διατρέχει τα διαστήματα. 52
Ολόγυρα στη λίμνη
Πρώιμα όνειρα νεότητας ανυπομόνου, ως η αμυγδαλή, η ανθούσα τον Ιανουάριον. 62
Ούτως η ανάγκη του βίου και η συνήθεια δεσπόζουσι των ανθρωπίνων πραγμάτων. 63
Αλλά πως δύναταί τις να γίνη ανήρ χωρίς ν’ αγαπήσει δεκάκις τουλάχιστον, και δεκάκις ν’ απατηθεί; 87
Η βλαχοπούλα
· … και η ζωή γίνεται εν με τον έρωτα, και η ποίησις υποκαθιστά την πραγματικότητα εις το πνεύμα. 99
Η νοσταλγός
Ο έρως είναι πλάνος και η νεότης ευαπάτητος. 177
Χωρίς στεφάνι
Εις τας Αθήνας, η πρώτη Ανάστασις είναι για τις κυράδες, η Δευτέρα για τες δούλες. 205
Έρως – ήρως
· Εφάνη ήρως εις τον έρωτά του. 236
Για την περηφάνεια
Η δε ιδέα μετεβλήθη εις νόσον ανίατον. 240
Όνειρο στο κύμα
· Ήτο πνοή, ίνδαλμα αφάνταστον, όνειρον επιπλέον στο κύμα – ήτο νηρηίς, νύμφη, σειρήν, πλέουσα, ως πλέει ναυς μαγική, η ναυς των ονείρων… 289
Η φαρμακολύτρια
Επήρε τα ρούχα του γιου της, και τα έβαλε να λειτουργηθούν υπό την Αγία Τράπεζαν [για να το φύγουν τα ερωτικά μάγια…] 308
Αι πρώται ακτίνες της σελήνης επαργύρωσαν τας κορυφάς των δένδρων. 309
«Ύπαγε, ανίατε, ο πόνος θα είναι η ζωή σου…». 317
Υπό την βασιλικήν δρυν
Και ήταν εκείνη άνασσα του δρυμού, δέσποινα άγριας καλλονής, βασίλισσα της δρόσου… 337
Από τα φύλλα της εστάλαζε κι έρεεν ολόγυρά της «μάνα ζωής, δρόσος γλυκασμού, μέλι το εκ πέτρας». Έθαλπον οι ζωηφόροι οποί της έρωτα θείας ακμής, κι έπνεεν η θεσπεσία φυλλάς της ίμερον τρυφής ακηράτου. Και η κορυφή της, βαθύκομος, ηγείρετο ως στέμμα παρθενικόν, διάδημα θείον. 337
… η δρυς υπήρξε η πρώτη παιδική μου ερωμένη… 340
Δρόσος, άρωμα και χαρμονή εθώπευον την ψυχήν μου… 341
Άνθος του γιαλού
Εκάθητο όλην την νύκτα, αγρυπνών, σιμά εις το παράθυρόν του, βλέπων προς την θάλασσαν, και πότε εδιάβαζε τα βιβλία του, πότε ερρέμβαζε προς τα άστρα και τα κύματα. 365
· Ένα λουλουδάκι αόρατο, μοσχομυρισμένο, φύτρωσε ανάμεσα στους δύο αυτούς βράχους, όπου το λεν Άνθος του Γιαλού, αλλά μάτι δεν το βλέπει. 369
Μερικοί λένε, πώς το Άνθος του Γιαλού έγινεν ανθός, αφρός του κύματος. Κι η Σπίθα εκείνη, η φωτιά του πελάγους που είδες, Μάνο, είναι η ψυχή του βασιλόπουλου, που έλυωσε, σβύσθηκε στα σίδερα της σκλαβιάς, και κανείς δεν την βλέπει πλέον, παρά μονάχα όσοι ήταν καθαροί τον παλαιόν καιρόν, και οι ελαφροϊσκιωτοι στα χρόνια μας». 369
Το καμίνι
· Τα άστρα, το έν μετά το άλλο, πίπτοντα, φευγαλέα, σβήνονται εις τον άνω βυθόν, των ακαταλήπτων πραγμάτων. 382
Τα ρόδινα ακρογιάλια
(απόσπασμα, πρόλογος)
Ω, ας έλθη εκείνη η στιγμή – είναι ανταξία των αιώνων – και είτα ας έλθη το μηδέν – πλην όταν εκείνη επί στιγμή ανατείλει, εις το μηδέν θα μείνη εν μόριον υπάρξεως, και εις το χάος μία ακτίς αναμνήσεως. 391
Φλώρα ή Λάβρα
Τι έγιναν αι πηγαί και τα νάματα της νεότητος, τα οποία ανέβλυζόν ποτε και εδρόσιζον την ψυχήν μου; 432
