Του Νίκου Τσούλια
Πρόκειται για ένα από τα πιο δύσκολα προβλήματα του σχολείου. Απαιτεί καλή γνώση τόσο των εκπαιδευτικών όσο και των κοινωνικών και των ψυχολογικών όψεων του όλου ζητήματος. Δοκιμάζει πολλές φορές τις σχέσεις εκπαιδευτικών και μαθητών / μαθητριών και παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του όλου κλίματος του σχολείου.
Σήμερα στους καιρούς της δοκιμασίας του ελληνικού λαού τα φαινόμενα της βίας και οι εκδηλώσεις διαφόρων μορφών κρίσεων εισβάλουν σε κάθε εκπαιδευτικό θεσμό με έναν τρόπο αδιόρατο αλλά σε κάθε περίπτωση με ορμή και με επεκτατικό τρόπο. Επιπλέον, οι οικονομικές δυσκολίες της οικογένειας γίνονται απόλυτα αντιληπτές και βιώνονται από τα παιδιά και από τους εφήβους με κάποια ιδιομορφία, που επηρεάζει το όλο ψυχοσυναισθηματικό στερέωμά τους.
Το σχολείο δεν είναι απομονωμένη νησίδα από τα κοινωνικά και τα πολιτικά δρώμενα. Δεν μπορεί να αυτονομηθεί από τις βαθιές διεργασίες που γίνονται στους κόλπους της ελληνικής κοινωνίας. Ζητήματα που δεν τα είχε γνωρίσει μέχρι τώρα το σχολείο, εμφανίζονται «προ οφθαλμών» και συχνά με δραματικές διαστάσεις.
Το γενικότερο κλίμα απαισιοδοξίας και κατάθλιψης που έχει αναπτυχθεί στην πολιτεία μας επεκτείνεται «καρκινικά» και στους χώρους της εκπαίδευσης. Η ανεργία των νέων αλλά και γενικότερα των πολιτών, το επαγγελματικό αδιέξοδο των νέων πτυχιούχων, τα έντονα οικονομικά προβλήματα, οι ενδο-οικογενειακές τριβές αποτυπώνονται ανάγλυφα και με τον πιο τραχύ τρόπο στην παιδική αθωότητα και ανεμελιά, στην εφηβική παρορμητικότητα και εκρηκτικότητα.
Οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να αναλύουν την αλλαγή τοπίου στο σχολείο. Το σχολείο στην περίοδο της κρίσης, μπορούμε να ισχυριστούμε, ότι δεν είναι το παραδοσιακό σχολείο. Οι γνώσεις μας, οι βεβαιότητές μας, οι παραδοσιακές μας συμπεριφορές και δεξιότητες δεν αρκούν για να σκιαγραφήσουν το όλο και πιο έντονα μετασχηματιζόμενο σχολικό οικοσύστημα. Οφείλουμε να δούμε τα ανάλογα ιστορικά προηγούμενα και να βρούμε επιλογές αντιμετώπισης των πολλαπλών ενδοσχολικών κρίσεων πριν ακόμα αυτές εκδηλωθούν.
Το πρώτο και το πιο βασικό στοιχείο που πρέπει να ενισχυθεί στο όλο στερέωμα του σχολείου είναι η περαιτέρω προαγωγή του παιδαγωγικού κλίματος, η διαρκής και συστηματική καλλιέργεια των βασικών παιδαγωγικών αξιών και η ανάδειξη του ρόλου τους σε περιόδους κρίσης και κυρίως η συνέργειά τους για την υπέρβαση της κρίσης. Ο σεβασμός στον άλλον / στην άλλη, η ανεκτικότητα, η αποδοχή σε κάθε είδους ετερότητα, η προαγωγή της διαφορετικότητας ως στοιχείου κοινωνικού και πολιτισμικού πλούτου, η αλληλεγγύη, η φιλία, η συνεργασία, η ομαδικότητα, η καλλιέργεια των ανθρώπινων σχέσεων και των ευαισθησιών είναι ο φωτεινός γαλαξίας του παιδαγωγικού μας κόσμου, που μπορεί να διαφωτίσει και να συνεργήσει στη δημιουργία ενός ουμανιστικού κλίματος στο σχολείο με πολλαπλασιαστικά οφέλη για όλους, μαθητές / μαθήτριες και εκπαιδευτικούς.
Αλλά όταν συμβεί ένα γεγονός έντασης και κρίσης στο σχολείο, η διαχείρισή του απαιτεί σύνεση, δικαιοσύνη, παιδαγωγική μετριοπάθεια, αυστηρότητα στην τήρηση των βασικών παιδαγωγικών αξιών και του σχολικού κανονισμού. Αν όλα γίνονται σε κλίμα αγάπης και κατανόησης αλλά και τήρησης των κανόνων της ορθολογικής λειτουργίας του σχολείου, οι μαθητές και οι μαθήτριες είναι σε θέση – ακόμα και αν δεν το δέχονται φανερά – να αξιολογήσουν το «σωστό» και το «δίκαιο» και να εκτιμήσουν τη στάση των εκπαιδευτικών.
Ιδιαίτερα στην αντιμετώπιση των φαινομένων βίας μαθητών εναντίον μαθητών και μάλιστα ομαδικού χαρακτήρα απαιτείται ορθοκρισία και αποτελεσματική αντιμετώπιση: παιδαγωγικός διάλογος, εκδήλωση συγκεκριμένου ενδιαφέροντος για την επίλυση επί της ουσίας της όποιας διαφοράς, συζήτηση με το Δεκαπενταμελές Συμβούλιο του σχολείου και με το Πενταμελές Συμβούλιο της τάξης, παραδειγματική τιμωρία χωρίς ταλαντεύσεις και δισταγμούς και στόχευση για την αποκατάσταση των αρνητικών επιπτώσεων του όποιου γεγονότος στους θιγέντες μαθητές / στις θιγείσες μαθήτριες και ο συστηματικός και ουσιαστικός διάλογος με τους γονείς. Σε ειδικές περιπτώσεις και ανάλογα με τη βαρύτητα των περιστατικών, απαιτείται και η συνέργεια ειδικών επιστημόνων (σχολικών ψυχολόγων, παιδοψυχολόγων, κοινωνιολόγων κλπ), αφού η παιδαγωγική εκπαίδευση των εκπαιδευτικών δεν έχει το σχετικό επιστημονικό έδαφος.
Βασικός στόχος της όλης διαχείρισης είναι η αποκατάσταση του παιδαγωγικού μαθησιακού κλίματος, που απαιτεί η όλη εκπαιδευτική πράξη και η διδακτική τέχνη. Η διαχείριση μιας κρίσης δεν τελειώνει με την όποια απόληξη της κρίσης, αλλά πρέπει να επεκτείνεται χρονικά για να λειτουργεί ως προληπτικό πεδίο άλλων ανάλογων περιστατικών και κυρίως να διαμορφώνει μια στάση ζωής κοινωνικότητας και κατανόησης και να δίνει την αίσθηση στους εκπαιδευόμενους ότι ζουν σε ένα φιλικό και «κοινοτικό – οικογενειακό περιβάλλον», όπου επωάζεται η αυριανή ανθρωπιστική κοινωνία.
Διαβάστε επίσης:
Διαχείριση Κρίσεων στα Σχολεία – Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού
http://www.moec.gov.cy/edu…/yliko/encheiridio_diacheirizomai_penthos.pdf
Δημιουργώντας ένα ασφαλές και φιλόξενο σχολείο – International …
http://www.ibe.unesco.org/publications/…/prac16greek.pdf
http://edu4adults.blogspot.gr/2013/04/blog-post_27.html#ixzz2nNBgHqjm
Διαχείριση Κρίσεων & Συγκρούσεων στο Σχολείο & την Οικογένεια ( 18/5/13 )
